Океанология: өлгөләр араһындағы айырма

'''Океаноло́гия''' (от ''океан'' иһәм {{lang-grc|λόγος}} — ''фекер йөрөтөү'', ''һүҙ''.) йәки '''океаногра́фия''' (от ''океан'' иһәм {{lang-grc|γραφειν}} — яҙам, һүрәтләйем) [[океан]]дың һәм [[атмосфера]]ның ҙур масштабта бер-береһе менән тәьҫир итешеүен һәм уның оҙаҡ арауыҡта үҙгәрешен, океандың материктар менән, атмосфера һәм океан төбөнөң [[химик алмашыныу]]ын, [[Биота|биотабиотаны]]ны һәм уның экологик тәьҫир итешеүҙәрен, океан төбөнөң геологик төҙөлөшөн, океандың төрлө райондары араһындағы энергия һәм есем алмашыу иҫәбенә барған урындағы һәм локаль процестарҙы өйрәнә. Океанология  — тотош океанда , уның айырым региондарында (региональ океанология), ситтә ятҡан һәм эске диңгеҙҙәрҙә барған физик, химик һәм биологик процестарҙы өйрәнеүсе фән.

Океанды өйрәнеүгә төрлө дәүрҙәрҙә йәшәгән диңгеҙселәр, айырыуса XV быуат аҙағы - — XVI быуат башында, Бөйөк географик асыштар осоронда алыҫ ҡитғаларға сәфәр яһаған диңгеҙселәр, ҙур өлөш индерә. 1519 йылда Ф.Магеллан етәкселегендәге 5 караптан торған испан экспедицияһы тәүге Бөтә донъя буйлап сәйәхәткә китә, экспедициянан тик бер карап 1522 йылда тыуған илгә ҡайта. Был экспедиция донъялағы бөтә океандарҙың да бер-береһе менән тоташҡан икәнен иҫбатлай<ref>Подобно солнцу...солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое ...…

historic.ru/books/item/f00/s00/z0000052/index.shtml</ref>.

Океанография буйынса тәүге хеҙмәт тип Италия ғалимы (монах) Луиджи Марсильиның « Диңгеҙҙең физик тарихы» китабын атайҙар (Амстердамда 1725 йылда нәшер ителгән)<ref>ocean-msu.ru/oceanology/history/</ref>. XVIII аҙағына диңгеҙле ҙур илдәрҙең гидрография хеҙмәттәренең архивтарында елдәр һәм иң мөһим диңгеҙ юлдары тураһында бик күп мәғлүмәт туплай (караптарҙың вахта журналдарында теркәлгән яҙыуҙар).

Рәсәйҙә «Океанолог» һөнәрен ике юғары уҡыу йортонда - — М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетында һәм К. А. Тимирязев исемендәге Мәскәү дәүләт ауыл хужалығы академияһында алырға була<ref>Профессия Океанолог: описание, где учиться, необходимые ...…

* '''Диңгеҙ биологияһы''' йәки ''биологик [[океанография]]'', океандағы үҫемлектәр һәм хайуандарҙы ([[Биота|биота]])һәм уларҙың бер- береһенә экологик тәьҫирен өйрәнә.

* '''диңгеҙ геологияһы''' йәки ''геологик океанография'', [[Геология|геология]] һәм океан төбө [[минераль ресурс]]тарын, [[плиталар тектоникаһы |плиталар тектоникаһы]]н өйрәнә

* '''[[Океандың һәм атмосфера]]ның тәьҫир итешеүе'''н

* {{нп5|Физическая океанология|'''Физик океанология'''|en|Physical oceanography}}, диңгеҙ һыуының физическик сифатын(термодинамика, акустика, оптика), океандағы динамик процестарҙы (ағым, тулҡындар, [[прилив]]тар, турбулент хәрәкәт), океандағы һыу структураһын (һыу массаһы)өйрәнә

* '''[[Техник океанология]]''',океанлогияла ҡулланылған приборҙарҙы; уларҙы фәнни экспедицияларҙа ҡулланыуҙы һәм ремонтты.

* '''[[Промысел океанологияһы]]''', ғәмәли фән , Донъя океанының биологик ресурстарын рациональ тотоноу маҡсаты менән йәшәү мөхитенең промысел объекттарының яңынан булдырылыуына, таратылыуына һәм уларҙың тәртибенә йоғонто яһауын өйрәнә.

[[FileФайл:Thermohaline Circulation 2.png|thumb|300px|right|[[Thermohaline circulation]]]]

* [http://www.oceanographers.ru Oceanographers.RU]  — Русскоязычное сообщество океанологов

* ''Пивоваров А.&nbsp; А.'' Термика пограничных слоев океана и атмосферы. ч.&nbsp; 1.— М.: Изд-во МГУ, 1986, 127&nbsp; с.

* ''Пивоваров А.&nbsp; А.'' Термика пограничных слоев океана и атмосферы. ч.&nbsp; 2.— М.: Изд-во МГУ, 1987, 92&nbsp; с.

* ''Гусев А.&nbsp; М.'' Основы океанологии.— М.: Изд-во МГУ, 1987, 247&nbsp; с.

* ''Гусев А.&nbsp; М.'' Антарктида. Океан и атмосфера.— М.: Просвещение, 1983, 151&nbsp; с.

* ''[[Степанов, Виталий Николаевич|Степанов В.&nbsp; Н.]]'' Океаносфера.— М.: «Мысль», 1983. 270&nbsp; с.

* ''Захаров Л.&nbsp; А. '' Введение в промысловую океанологию.— Калининград, 1998