Антик фәлсәфә: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) "Античная философия" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Антик фәлсәфә''' — [[антиклыҡ]] фәлсәфәһе. Боронғо греция һәм боронғо рим (б .э. т. VII б. аҙағы — б. э. VI б.) фәлсәфәләренә бүленә, иртә классик фәлсәфәнән алып император Юстиниан бойороғо менән Афинала 529 йылда һуңғы фәлсәфә мәктәбе ябылғанға тиклем. Ғәҙәттә беренсе боронғо антик фәйлсәсуфы тип Фалес һанала, ә һуңғыһы — [[Аниций Манлий Торкват Северин Боэций|Боэций]].
Антик фәлсәфә нигеҙендә формалаша боронғо грек
== Төп мәсьәләләрҙең алмашыныуы буйынса осорҙарға бүлеү ==
Түбәндәге осорҙарға бүленә:
# ''Натурфәлсәфәле '' (төп проблема — донъя ҡоролошо мәсьәләһе, тәүбашланғыс проблемаһы). Бер нисә мәктәптең күрше-көндәшлеге;
# ''Гуманистик'' (проблематиканың тәбиғәттән кешегә һәм йәмғиәткә алмашыныуы). Софистар мәктәбе, [[Сократ]];
# ''Классик'' (оло синтез дәүере). Беренсе фәлсәфә системаларын булдырыу — барлыҡ фәлсәфәүи проблемалар даирәһе. [[Платон]], [[Аристотель]];
# ''Эллинистик ''(үҙәк Грециянан [[Боронғо Рим|Римгә]] күсә). Төрлө фәлсәфә мәктәптәре үҙ-ара ярышҡан. Бәхет проблемаһы. Эпикур, [[Скептицизм|скептиктар]], стоиктар мәктәптәре;
# ''Дини'' ([[неоплатонизм ]]
# ''[[Христианлыҡ|Христиан]] фекеренең, ''[[Монотеизм|монотеистик]] диндең тыуыуы, барлыҡҡа килеүе.
16 юл:
=== Иртә классика (архаика) ===
* Б. э. т. [[VIII век до н. э.|VIII]]—VII бб. — фәлсәфәгә тиклемге традиция. Асылда фәлсәфә булмай тороп, фәлсәфәгә тиклемге традиция артабан фәлсәфә танып белеүгә нигеҙ һалған. Иртә классик фәлсәфәлә софистар айырылып тора. Вәкилдәре: ▼
▲* Б. э. т. [[VIII век до н. э.|VIII]]—VII бб. — фәлсәфәгә тиклемге традиция. Асылда фәлсәфә булмай тороп, фәлсәфәгә тиклемге традиция артабан фәлсәфә танып белеүгә нигеҙ һалған. Иртә классик фәлсәфәлә софистар айырылып тора.
* [[Гомер]]
* Гесиод
Юл 28 ⟶ 26:
* Акусилай
* Б. э. т. VII—V бб. — иртә классика, йәки грек натурфәлсәфәһе. Тәүге грек натурфәйләсуфтары, беренсе сиратта, теүәл фәндәргә нигеҙ булырлыҡ, космогониияға һәм космологияға етди иғтибар бүлгәндәр, ә этика һәм эстетика мәсьәләләренә бөтөнләй мөрәжәғәт итмәгәндәр йә бик аҙ ҡағылғандар.
** Милет мәктәбе
*** Фалес
Юл 54 ⟶ 52:
*** Левкипп
*** Метродор Хиосский
**
*** Эмпедокл
*** Диоген Аполлонийский
** Софистар
**** Горгий
**** Протагор
Юл 65 ⟶ 62:
**** Гиппий
**** Ксениад
**** Фрасимах
**** Калликл
Юл 73 ⟶ 69:
=== Классика ===
* Б. э. т. V—[[IV век до н. э.|IV]] бб. — Сократ һәм сократиктар. Классик грек фәлсәфәһе традиция буйынса, натурфәлсәфә мәсьәләләренән яҡшылыҡ һәм яманлыҡ проблемаларына, кеше тәртибе этикаһына мөрәжәғәт иткән Сократ исеменән башлана. Сократтың уҡыусылары күп кенә «сократик»мәктәптәр булдырған, улар араһында иң ҙурҙары тип платониктар һәм киниктар һаналған. Вәкилдәре:
** [[Сократ]]
Юл 105 ⟶ 100:
*** Элида Плистены
*** Менедем
**
*** Афиналы Главкон
*** Кебет
*** Критон
*** Симмий
*** Симон-
*** Эсхин
* Б. э. т. IV—III бб. — [[Аристотель]] һәм перипатетиктар. Аристотель һәм уның мәктәбенең мөһим вәкилдәре — перипатетиктар эшмәкәрлеге — классиканың ҡаҙаныштарын логик яҡтан тамамлаған һәм йомғаҡлаған.
** [[Аристотель]]
** Теофраст
Юл 122 ⟶ 117:
=== Эллинистик фәлсәфә ===
* Б. э. т. IV—I бб. — эллинизм осоро фәлсәфәһе, уның яңы мәктәптәрендә лә, шулай уҡ иҫке мәктәптәрҙең (платониктар, перипатетиктар һәм киниктарҙың) яңы вәкилдәре аша ла сағылған.
▲* Б. э. т. IV—I бб. — эллинизм осоро фәлсәфәһе, уның яңы мәктәптәрендә лә, шулай уҡ иҫке мәктәптәрҙең (платониктар, перипатетиктар һәм киниктарҙың) яңы вәкилдәре аша ла сағылған. <font style="background-color: rgb(254, 246, 231);">Төп мәктәптәре</font>:
** [[Скептицизм]] — уларҙың фәлсәфәһе үҙ алла мәктәп булып формалашып етмәгән
*** Пиррон
Юл 141 ⟶ 135:
*** Панетий Родосский
*** Посидоний
**
*** Аркесилай
*** Кирен Лакиды
Юл 158 ⟶ 152:
*** Критолай
*** Кратипп
**
*** [[Филон Александрийский]]
Юл 169 ⟶ 163:
*** Каций
*** Лукреций
**
*** Руф Гай Музоний
*** Сенека
Юл 176 ⟶ 170:
*** Калиетес
*** Максим Клавдий
* Б. э. т. I б. — б. э. V б. — [[Древний Рим| Боронғо Рим]] йоғонтоһо осорондағы грек фәлсәфәһе шулай уҡ классиканың, ә һуңыраҡ — яңы барлыҡҡа килгән [[Христианство|христианлыҡтың]] бик көслө тәьҫире аҫтында үҫешкән. Төп мәктәптәр:
** Неопифагореизм
*** Аполлоний Тианский
**
*** [[Плутарх]]
*** Клеанф
Юл 203 ⟶ 197:
*** Климент Александрийский
*** Ориген
***
*** Боэций
== Әҙәбиәт ==
* ''Фрагменты ранних греческих философов''. / Подгот. изд. Лебедев А. В. Отв. ред. [[Рожанский, Иван Дмитриевич|И. Д. Рожанский]]. — М. : [[Наука (издательство)|Наука]], 1989. — Ч. 1. — 575 с. — ISBN 5-02-008030-6
* ''[[Асмус, Валентин Фердинандович|Асмус В. Ф.]]. Античная философия. — М.: [[Высшая школа (издательство)|Высшая школа]], 1999.
* ''Буряк В. В.'' Античная философия: Учебник. — Симферополь: ДИАЙПИ, 2009. — 256 с. — ISBN 978-966-491-084-9.
* ''Вернан Ж.-П.'' Происхождение древнегреческой мысли. — М.: [[Прогресс (издательство)|Прогресс]], 1988. — 221 с.
* ''[[Гайденко, Пиама Павловна|Гайденко П. П.]]. [http://philosophy.mipt.ru/textbooks/frolovintro/chapter1_2.html Античная философия: космоцентризм]. — Глава из учебника: Введение в философию. Авторский коллектив под руководством И. Т. Фролова. 3-е издание, перераб. и доп. М.: [[Республика (издательство)|Республика]], 2003. — 623 с. — ISBN 5-250-01868-8''
* ''Гуторов В. А.'' Античная социальная утопия. Вопросы истории и теории. — Л. : [[Издательство Ленинградского университета|Изд-во Ленингр. ун-та]], 1989. — 288 с.
* ''[[Лосев, Алексей Фёдорович|Лосев А. Ф.]]'' История античной философии в конспективном изложении. — М, 1989.
* ''[[Лосев, Алексей Фёдорович|Лосев А. Ф.]]'' История античной эстетики. Последние века. — В 2 кн. — М.: [[Искусство (издательство)|Искусство]], 1988.
* ''[[Мамардашвили, Мераб Константинович|Мамардашвили М. К.]]'' Лекции по античной философии. — М.: Аграф, 1997.
* ''Надточаев А. С''. Философия и наука в эпоху античности. — М.: [[Издательство Московского университета|Изд-во Моск. ун-та]], 1990. — 286 с.
* {{Источник/НФЭ|Античная философия|[[Солопова, Мария Анатольевна|Солопова М. А.]]|url=http://iph.ras.ru/elib/0203.html}}
* ''Хлебников Г. В.'' Античная философская теология. — М.: [[Наука (издательство)|Наука]], 2007.
* ''Целлер Э.'' Очерк истории греческой философии. Перевод [[Франк, Семён Людвигович|С. Л. Франка]]. — СПб.: [[Алетейя (издательство)|Алетейя]], 1996.
* Античная философия: Энциклопедический словарь — М.: [[Прогресс (издательство)|Прогресс-Традиция]], 2008. — 896 с. — {{некорректный ISBN|5-89826-309-0|Так в источнике}}
* Античная философия: Проблемы историографии и теории познания. — М., 1991. — 133 с.
{{История философии}}
[[Категория:Антик
| |||