Криптовалюта: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) |
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Криптовалюта''' — цифрлы валютаның бер төрө, уны эшләү һәм контролләү криптография ысулдарына таяна<ref>{{Статья|автор=Мащенко П. Л., Пилипенко М. О.|заглавие=Технология Блокчейн и ее практическое применение|ссылка=https://elibrary.ru/item.asp?id=28407952|язык=|издание=Наука, техника, образование|тип=|издательство=Олимп|год=2017|месяц=|число=|том=|номер=32|страницы=61—64|issn=}}</ref><ref name=":0">{{Статья|автор=Хажиахметова Е. Ш.|заглавие=Криптовалюта - деньги XXI века|ссылка=https://elibrary.ru/item.asp?id=27329268|язык=|издание=Новая наука: от идеи к результату|тип=|издательство=Агентство международных исследований|год=2016|месяц=|число=|том=|номер=11—2|страницы=177—179|issn=}}</ref><ref>{{Статья|автор=Пещеров А. И.|заглавие=Понятие и место криптовалюты в системе денежных средств|ссылка=https://elibrary.ru/item.asp?id=27488506|язык=|издание=Юридическая мысль|тип=|год=2016|месяц=|число=|том=95|номер=3|страницы=130—138|issn=}}</ref><ref>{{Статья|автор=Щербик Е. Е.|заглавие=Феномен криптовалют: опыт системного описания|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/fenomen-kriptovalyut-opyt-sistemnogo-opisaniya|язык=|издание=Концепт|тип=|год=2017|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|issn=}}</ref>. Ҡағиҙә булараҡ, криптовалюталарҙы хисапҡа алыу үҙәкләштерелмәй<ref>{{Статья|автор=Рисс В. И.|заглавие=К вопросу о коллективных валютах или частных деньгах|ссылка=https://elibrary.ru/item.asp?id=29235351|язык=|издание=Экономика, управление, и право: инновационное решение проблем|тип=|год=2017|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=21—23|issn=}}</ref>. Бындай системаларҙың эш итеүе блокчейн, йүнәлешле циклһыҙ граф, консенсуслы реестр (ledger) һәм башҡа технологияларға нигеҙләнә<ref name="NKJ201802">{{статья|автор=Алексей Лагутенков|заглавие=[http://www.nkj.ru/archive/articles/33121/ Криптовалюты. Правила применения]|издание=[[Наука и жизнь]]|год=2018|номер=2|страницы=22—26}}</ref>. [[
Термин 2011 йылда «Forbes» журналында [[Биткойн]] системаһы тураһында «Crypto currency» (Криптографик валюта) мәҡәләһе баҫылып сыҡҡандан һуң нығына<ref>[https://www.forbes.com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency.html Crypto Currency] // Forbes</ref>. [[Сатоси Накамото|Биткойн авторы]] үҙе, башҡалар кеүек үк, «электрон ҡулаҡса» ({{lang-en|electronic cash}}electronic cash) тигән терминды ҡуллана.
Ҡайһы берҙә яңы криптовалюта башҡа криптовалютанан параметрҙарын үҙгәрткән тармаҡ (форк) рәүешендә үҫеп сыға.
Юл 7 ⟶ 8:
Төрлө криптовалюталарҙың эмиссияһы майнинг, форжинг йәки ICO аша тормошҡа ашырыла.
== Күҙәтеү ==
Криптовалюталарҙың төп үҙенсәлеге — тышҡы йәки эске хакимдың бөтөнләй булмауы. Шунлыҡтан банктар, [[һалым]], суд һәм башҡа дәүләт йәки хосуси органдар түләү системаһында ҡатнашыусыларҙың транзакцияларына бер ниндәй ҙә йоғонто яһай алмай. Ебәрелгән криптовалюталарҙы кире ҡайтарып булмай — транзакцияны бер кем дә кире ҡаға, бикләй, мәжбүри үткәрә йә уның буйынса дәғүә белдерә алмай{{Sfn|Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System|2008|страницы=1|с=1}}<ref name="forbes2011">[https://www.forbes.com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency.html Crypto currency], Forbes, 26-05-2013</ref><ref>[http://news.cnet.com/8301-31322_3-57581952-256/heres-why-bitcoin-is-the-future-of-money/ Here’s why Bitcoin is the future of money], cnet, 26-05-2013</ref>. Әммә килешмәлә ҡатнашыусылар үҙ ихтыяры буйынса криптовалюталарын залог рәүешендә ваҡытлыса бикләй<ref>[http://blog.oleganza.com/post/58240549599/contracts-without-trust-or-third-parties Oleg Andreev — Contracts without trust or third parties]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20140205040740/https://habrahabr.ru/post/205884/ Биткойн — это гораздо больше, чем просто денежные переводы / Хабрахабр], 13 декабря 2013 — перевод [http://blog.oleganza.com/post/58240549599/contracts-without-trust-or-third-parties Oleg Andreev. Contracts without trust or third parties], August 14 2013{{подст:не АИ}}</ref> йә килешмәне тамамлау/баш тартыу өсөн бөтә (йә ирекле өҫтәмә) яҡтарҙың ризалығы кәрәклеген билдәләй ала<ref>[http://www.xakep.ru/post/61745/ Обратимые транзакции в Bitcoin]</ref>.
Криптовалюталар технологияһы селтәрҙәге эш-ғәмәлдәренең дөрөҫлөгө гарантияланған һәм сит операцияларҙың хаҡ булыуын раҫлай алған ышаныҡлы узелдың булмауына нигеҙләнә. Тәү башлап был мәсьәлә «[[Биткойн]]
Криптовалюталарҙың күбеһе псевдоним
== Тарихы ==
Конфиденциаль түләүҙәр өсөн криптография [[1990
«Криптовалюта» термины тәүләп «[[Биткойн]]
2013 йылдың июленә тиклем бөтә криптовалюталарҙың [[Программа менән тәьмин итеү|программа тәьминәте]] (Ripple'нан тыш) «Биткойн» системаһының асыҡ сығанаҡ кодына нигеҙләнә. 2013 йылдың июленән криптовалютанан тыш башҡа төрлө инфраструктуралар (биржа сауҙаһы, магазиндар, мессенджерҙар һ.б.) менән дә эш иткән платформалар барлыҡҡа килә. Бындай криптоплатформалар: BitShares, Mastercoin, Nxt һ. б.<ref>{{Cite news|title=All you need to know about the top 5 cryptocurrencies|first=Arjun|last=Kharpal|url=https://www.cnbc.com/2017/12/14/bitcoin-ether-litecoin-ripple-differences-between-cryptocurrencies.html|work=CNBC|date=2017-12-14|accessdate=2017-12-14}}</ref>.
=== {{Якорь|Альткойн}}Альткойндар ===
'''Альткойн''' ({{lang-en|Altcoin, alternative coin}}
Беренсе альткоиндар [[2011
Күп альткойндар Биткойнға оҡшаш, Биткойндыҡы кеүек үк ҡорамалдар менән эшләтелә<ref>[https://www.investopedia.com/terms/a/altcoin.asp Altcoin]</ref>.
Юл 35 ⟶ 36:
{{иҫкәрмәләр|2}}
Юл 45 ⟶ 41:
* Фридрих фон Хайек, Denationalisation of Money: An Analysis of the Theory and Practice of Concurrent Currencies. — London: Institute of Economic Affairs, 1976.
* {{
* ''Кирилл Сарханянц, Ольга Шестопал, Роман Рожков'' [http://www.kommersant.ru/doc/2213241 Много денег из ничего] // Газета «Коммерсантъ», № 102/П (5133), 17.06.2013
* [http://www.inliberty.ru/library/571-kriptovalyuty Криптовалюты] // Mercatus Center, George Mason University (перевод на русский), 1 июля 2014 ([http://mercatus.org/publication/cryptocurrency англ])
|