Кордова хәлифәлеге: өлгөләр араһындағы айырма

[[FileФайл:Nafarroako Museoa, Euskal Herria.jpg|thumb| Нафарроако музейы, Эускаль Һерриа ҡомартҡыһы]]

'''Ко́рдова хәлифәте''' - — ({{lang-ar|خلافة قرطبة}}) - — (миләди 929 йылға тиклем - — Кордова әмирлеге)  — урта быуаттарҙағы [[Пиреней ярымутрауы]]ндағы мосолман дәүләте, хәҙерге [[Испания]] һәм [[Португалия]] ерҙәрендә урынлашҡан булған ([[929]]—[[1031]]). Баш ҡалаһы -  — Кордова. [[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|Өмәүиҙәр]] тоҡомо Ғәбде әр-Рахман I тарафынан нигеҙләнгән, ул [[756 йыл]]да [[әмирлек|әмир]] титулы алған булған. [[929 йыл]]да Ғәбде әр-Рахман III үҙен [[хәлифә]] тип иғлан итә. Хәлифәлектең баш ҡалаһы булып [[Кóрдова]] ҡала.

X —X—XI XI быуат баштарында, бигерәк тә Ғәбде әр-Рахман III һәм уның улы әл-Хәкәм II (961—976) идара иткәндә дәүләттең иң сәскә атҡан осоро була. [[1031 йыл]]дан хәлифәт ваҡ ҡына [[әмирлек]]тәргә бүленә, уларҙың әһәмиәтлеһе [[Гранада әмирлеге]] була, унда мосолманлыҡ хакимлығы [[1492 йыл]]ға тиклем дауам итә.

Иң сәскә атҡан сағында хәлифәт Европалағы иҡтисади яҡтан алға киткән ил булған. Ҡол хеҙмәте киң ҡулланылған. Мөһим урында тау сәнәғәте һәм суднолар төҙөү торған . X X быуатта һалымды аҡсалата түләтә башлағас, крәҫтиәндәр ауыр хәлдә ҡалған{{sfn|СИЭ|1961—1976}}.

Хәлифәттең дипломатик элемтәләре арта: Византияла (945,955), Германияла (955, 969) илселектәре булыуы билдәле. Ҡайһы бер Төньяҡ Африка кенәзлектәре менән сауҙа сюзеренитеты булдырыуға килтергән {{sfn|СИЭ|1961—1976}}. Хәлифәттә төрлө диндәргә ирек ҡуйылған. Шуға күрә мәҙәниәт һәм фән дөйөм мәнфәғәттә үҫешкән. X  быуатта Кордовала күпләп төҙөлөш барған. Әл-Хәкәм II китапханаһында 400 мең том китап булған{{sfn|СИЭ|1961—1976}}.

Әл-Хәкәм II вафат булғас [[976]] хәлифәт ҡаҡшай башлай. Вариҫы булып ҡалған 10 йәшлек Хишам II ([[976]]-—[[1008]]) ғәмәлдә исем өсөн генә хәлифә тип һанала{{sfn|СИЭ|1961—1976}}..

Хакимиәткә әл-Мансур ултырып ала. XI  быуатта хәлифәттә боларыштар башлана ( [[1009]] - —[[1031]] йылдар арауығында 6 хәлифә алмаша). [[1031]] йылда һуңғы хәлифә Хишам III бәреп төшөрөлә һәм Кордованан ҡыуыла, ә хәлифәт ваҡ ҡына әмирлектәргә бүленә.

[[Файл:Spain Andalusia Cordoba BW 2015-10-27 13-54-14.jpg|thumb|300px|Мәскитә мәсете интерьеры  — Испанияла өмәүи архитектура өлгөһө]]

== Кордова хәлифәләре (929—1031) ==

* Мухаммад II ( Кордова хәлифәһе)-Абуль-Валид Мухаммад II ибн Хишам аль-Махди (1009 и 1010)

* Абд ар-Рахман V-Абу Мутарриф Абдуррахман V ибн Хишам аль-Мустазхир (1023—1024)

[[Категория: Испания]]