Википедия

Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Вики-Һаҡлағыстың CommonsDelinker ҡатнашыусыһы "Fatimid_flag.svg" рәсеме урынына Rectangular_green_flag.svg рәсеме күсерҙе. Ҡатнашыусы яҙған сәбәп: File renamed: incorrect
29 юл:
 
=== Ғәббәсиҙәрҙең власҡа килеүе ===
Ғәббәсиҙәр власҡа үҙ дәғүәһен былай тип дәлилләгән: идара итеүсе ''Умайялар[[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|Өмәүиҙәр]],'' ғәрәптәрҙең ''ҡөрәйеш''[[ҡорайыштар]] ҡәбиләһенән сыҡһалар ҙа, [[Мөхәммәт пәйғәмбәр(Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Рәсүлулла]] нәҫеле булған ''Хашимиҙар''ға ҡарамағандар. Ғәббәсиҙәр үҙҙәренең нәҫелен пәйғәмбәрҙең олатаһынан йәки Мөхәммәтең атаһы ''Ғабдулла ибн Ғәбдел-Моталиптың'' ҡустыһынан — ''Ғәббәс ибн Ғәбдел-Моталиптан'' башлаған.
 
Тәүге осорҙа Ғәббәсиҙәр дәүләт эштәрендә мөһим урын биләмәгән. Әммә хәлифәлектә Өммәүиҙәр династияһы идаралығы менән ризаһыҙлыҡ үҫкән һайын, Ғәббәсиҙәрҙең йоғонтоһо көсәйә барған. Ғәббәстең тыуаһы ''Мөхәммәт ибн Ғәли ибн Ғабдулла'' VIII быуат башында власть өсөн көрәштә [[шиғыйҙар]]ҙың бер нисә нәҫеле менән яҡынлашыуға ирешә. Ошонан алып Ғәббәсиҙәр, төрлө яҡҡа үҙ кешеләрен ебәреп, Умайяларҙы ҡолатыу өсөн йәшерен әҙерлек башлайҙар. ''Куфа'' ҡалаһы уларҙың төп үҙәге булып китә. Әммә 743 йылда Мөхәммәт ибн Ғәли ибн Ғабдулланы язалап үлтерәләр һәм был эште уның улы ''Ибраһим ибн Мөхәммәт'' дауам итә. Ибраһимды шиғыйҙар яҡлап сыға<ref>[http://slovari.yandex.ru/dict/muslim1/article/mus/mus-0009.htm Аббасиды] в энциклопедии «Все монархи мира. Мусульманский Восток VII—XV вв.»</ref>.
 
743 йылда Хишам хәлифә үлгәндән һуң умайяларөмәүиҙәр араһында башланған үҙ-ара низағлашыу Ғәббәсиҙәрҙең уңышҡа өлгәшеүенә булышлыҡ итә. 747 йылда Ирандың [[Хорасан]] провинцияһында Ибраһим ибн Мөхәммәт етәкселегендә ихтилал тоҡана. Ибраһим үлгәндән һуң, ихтилалға ҡустыһы ''Әбү әл-Ғәббәс әс-Саффа'' (750—754) етәкселек итә. 749 йылдың 26 июнендә Ғәббәсиҙәрғәббәсиҙәр ҙур еңеү яулай, шул уҡ йылдың 28 ноябрендә Куфа ҡалаһының йәмиғ мәсетендә Әбү әл-Ғәббәс яңы подданныйҙарын антҡа килтерә. Һуңғы УмайяӨмәүи династияһы хәлифәһе ''Мәрүән II'' илдең көнбайыш өлөшөндә тағы ла ярты йыл хакимлыҡ итә, аҙағыраҡ [[Мысыр]]ға ҡасып, шунда үлтерелә.
 
750 йылда хәлифәлектәге власть тулыһынса Ғәббәсиҙәрғәббәсиҙәр династияһы ҡулына күсә.
 
=== Хәлифәлектең тасуирламаһы ===
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ғәббәсиҙәр_хәлифәлеге» битенән алынған