Геология: өлгөләр араһындағы айырма

 

 

[[File:Hutton James portrait Raeburn.jpg|thumb|left|upright=0.7|[[Scottish people|Scotsman]] James Hutton, father of modern geology]]

''Джеймс Геттон (Хаттон)'' ({{lang-en|James Hutton}}, ([[1726]], [[Эдинбург]] — [[1797]]) — Шотландия [[геолог]]ы, физигы һәм химигы. Дж.Хаттон [[геология|геология]] һәм [[геохронология|геохронология]]ға нигеҙ һалыусы тип иҫәпләнә. Ул геологик [[актуализм (геология)|актуализм]] һәм [[плутонизм]] теорияларын булдыра<ref name="krugosvet">{{Из|Кругосвет|http://www.krugosvet.ru/enc/Earth_sciences/geologiya/GETTON_DZHEMS.html|заглавие=Геттон, Джеймс}}

</ref><ref name="БСЭ">{{БСЭ3|заглавие=Геттон, Джеймс}}

Геология [[XVIII быуат]]тың 2-се яртыһы — [[XIX быуат]] башында тәбиғәт белеменең мөстәҡил тармағына әүерелә (Н. Стено ҡатламдарҙың өҙлөкһөҙ суперпозиция принциптарын билдәләй; В. Смит һәм Ж. Кювье киҫелеште биостратиграфик бүлемдәргә айырыу һәм тоҡомдарҙың сағыштырмаса йәшен билдәләү ысулын эшләй). 1840 йылдар башында [[фанерозой]]ҙың стратиграфик шкалаһы төҙөлә. Шул уҡ ваҡытта, беренселәрҙән булып, XIX быуаттың 1-се яртыһы геологтары өсөн парадигма булған «күтәрелеш кратерҙары» тигән беренсе тектоник концепция барлыҡҡа килә (Л. Бух һәм А. Гумбольдт). [[Рәсәй]]ҙә был теория яғында булыусылар булып Д. И. Соколов, Г. Д. Романовский, Н. А. Головкинский һ.б. тора. Күп илдәрҙә геология йәмғиәттәре ойоша, улар геология фәненең яңы ҡаҙаныштары тураһында фекер алыша, эҙләнеүҙәр тураһында материалдар баҫтырып сығара һәм ҡайһы бер эштәрҙе финанслай. 1805 йылда [[Мәскәү]]ҙә тәбиғәтте тикшереү, 1807 йылда — [[Лондон]]да геология, 1917 йылда Рәсәйҙә минералогия йәмғиәттәре ойошторола. Системалы рәүештә план төшөрөү һәм эҙләтеү эштәре үткәреү зарурлығы һуңыраҡ милли геология хеҙмәттәре ойошторолоуға килтерә. 1882 йылда Рәсәйҙә геология комитеты ойошторола.

 

 

{{geology-stub}}