Ваҡлап һатыу: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Розничная торговля" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
[[Файл:Торговый_зал_универсама.jpg|мини|250x250пкс|ТорговыйУниверсамдың залсауҙа универсамазалы]]
'''Ваҡлап сауҙа итеү, ваҡлап һатыу '''йәки '''ретейл''' ({{lang-en|retail}}retail — «ваҡлап һатыу») — тауарҙарҙы (хеҙмәттәрҙе ) әҙләп, даналап һатыу. Ваҡлап һатыу  предприятиелары аша тормошҡа ашырыла. Шәхси, ғаилә, йорт йәки башҡа төрлө ҡулланыу (эшҡыуарлыҡ өсөн ҡулланыуҙан тыш) өсөн тауар һатып алыусы ваҡлап һатыу сауҙаһы объекты булып тора. Һатыусы ваҡлап һатыу  сауҙаһы субъекты була.
 
== Үҙенсәлектәре ==
Тауарҙы ваҡлап һатыу предприятиелары аша һатҡан саҡта  сауҙа майҙандары, хеҙмәткәрҙәр штаты тотоу, залда һәм складта күпләп тауар һаҡлау сығымдары тауарҙың хаҡын арттыра. Сығымдарҙы ҡаплау һәм табыш алыу өсөн сауҙа өҫтәмәһе (маржа) ҡулланыла.  Сауҙа өҫтәмәһенең дәүмәле баҙарҙың дөйөм хәле йә хаҡтарҙы дәүләт көйләүе (тауарҙар һәм хеҙмәттәрҙең аҡайһыҡайһы бер категориялары өсөн) аша көйләнә.  Дәүләт көйләүе категорияһына инмәгән тауарҙарға (хеҙмәттәргә) ҡуйылған өҫтәмә уртаса  30-ҙан 200 процентҡа тиклем һәм унан күберәк була.
 
Тауар һатыу фактын раҫлау өсөн ваҡлап һатыу предприятиеларында башлыса касса аппараты ҡуйыла (касса аппараты ҡулланыу мөмкин булмаған йә һатыу автоматы ҡулланылған осраҡтарҙан тыш), был касса аппараты 2 чек баҫа. Чектың береһе һатып алыусыға тапшырыла, икенсеһе һатыусыла ҡала. 
Юл 17 ⟶ 18:
- һатыу датаһы һәм ваҡыты.
 
Бынан тыш, касса чегында һатылғанһатып алынған тауарҙарҙың исемлеге бирелергә мөмкин. Әгәр чекта һатылғанһатып алынған тауарҙарҙың исемлеге булмаһа, уға  накладной һәм/йәки һатып алынған тауарҙарҙы конкретлаштырыусы счет-фактура  ҡушып бирелә ала. 
 
== Тарихы ==
Материаль мөнәсәбәттәр барлыҡҡа килгәндән бирле кешеләр тауарҙар һәм хеҙмәттәр менән алмаша.  Баҙар майҙандарында һатыу итеү ваҡлап сауҙа итеүҙең тәүге төрө була.  
 
[[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙә]] [[Октябрь революцияһы|революцияға тиклем]] ваҡлап сауҙа итеү һәйбәт үҫкән була. Мәҫәлән, булған мәғлүмәттәрҙән күренеүенсә,  [[1913 йыл|1913]] йылдада  [[Силәбе|Силәбелә]]лә   [[1912 йыл|1912 йылғы]]ғы моделле инглиз велосипедтары һатыла.  Сауҙагәрҙәрҙең өс гильдияһы була: 3-сө гильдия сауҙагәренең әйләнеше кйылынайылына 5 мең һумдан артмай,  2-се гильдиянығыгильдияныҡы йылына 100 меңдән артмайүтмәй,  1-се гильдия (иң бай) сауҙагәр йылына кәм тигәндә 100 мең һумлыҡ тауар һата. 
 
== Рәсәй Федерацияһында ==
[[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй Федерацияһында]]нда ваҡлап сауҙа итеү өлкәһендә  һатыусы менән һатып алыусы араһындағы мөнәсәбәттәр Ҡулланыусылар хоҡуҡтарын яҡлау тураһындағы закон менән һаҡлана. 
 
«Рәсәй Федерацияһында сауҙа эшмәкәрлеген  дәүләт көйләүе нигеҙҙәре тураһында» Федераль закон <ref>Федеральный закон от 28.12.2009 N 381-ФЗ «Об основах государственного регулирования торговой деятельности в Российской Федерации»</ref> ваҡлап сауҙа итеүгә билдәләмә  бирә.
 
Рәсәйҙең ваҡлап һатыу баҙары күләм буйынсайәһәтенән 2011 йылда донъяла 8-се урынды биләй (уның өлөшөнә донъя баҙарының 2 проценты тап килә).
 
== Ҡыҙыҡлы факттар ==
 
* ДонъялыДонъяла дөйөм  ваҡлап һатыусауҙа итеү күләме яҡынса 10 трлн доллар тәшкил итә.  
* АҠШ-тың  «Wal-Mart» компанияһы иң эре ваҡлап сауҙа итеү  селтәре һанала.  [[2015 йыл|2015]] финанс йылында уның әйләнеше  482 млрд АҠШ доллары тәшкил итә. Wal-Mart  өлөшөнә топ-250 ҡатнашыусыларының дөйөм кеременең 10 проценты тап килә.
 
== Әҙәбиәт ==
 
* {{КитапКнига|автор=Грег Тейн, Джон Брэдли|заглавие=Торговые войны: Битва за успех на прилавках и онлайн|оригинал=Store Wars|место={{М.}}|издательство=[[Альпина Паблишер]]|год=2013|страниц=315|isbn=978-5-9614-4324-0|ref=Грег Тейн, Джон Брэдли}}
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{примечания}}