Башҡорт ихтилалдары (1735—1740): өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) |
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) |
||
45 юл:
=== 1-се этабы ===
Ырымбур экспедицияһы әҙерләнгәнлеген башҡорттар 1734 йылда [[Килмәк Нурышев]]ҡа — Нуғай даруғаһының күренекле бейенә Петербургтан башҡорт старшинаһы һәм муллаһы ''Туҡсура Алмаҡовтан'' килгән хаттан белгән. 1734 йылдың һуңында һәм 1735 йылдың яҙында бөтә 4 даруға вәкилдәре [[
1735 йылдың йәйендә күмәк кеше йәлеп иткән башҡорт хәрәкәте Башҡортостандың европа өлөшөндә йәйелдерелә. Өфө янындағы рус ауылдарына, Табын ҡәлғәһенә һөжүм иткәндәр, [[Минзәлә]] һәм башҡа тораҡтар ҡамауҙа ҡалған. Августа Тенис биҫтәһенән Ырымбурға сыҡҡан аҙыҡ-түлек ылауы ҡыйратыла. Баш күтәреүселәрҙең төп көстәре Ағиҙел йылғаһы бөгөлөндә һәм Дим йылғаһы буйында туплана. Баш ҡалаға ихтилал башланыуы тураһындағы хәбәр июль һуңында барып етә. Баш күтәреүселәргә ҡаршы торор өсөн Башҡорт эштәре комиссияһы булдырылған. Комиссия етәксеһе һәм Башҡортостандағы хәрби көстәр командиры итеп 1735 йылдың 13 авгусында генерал-лейтенант [[Румянцев Александр Иванович|Александр Иванович Румянцев]] тәғәйенләнгән. Уның ҡарамағына 3 регуляр полк, 500 яйыҡ казагы, 3000 ҡалмыҡ булған. Баш күтәреүселәргә ҡаршы 20 меңдән ашыу кешенән торған бер нисә каратель экспедицияһы ойошторолған.
57 юл:
Хөкүмәттең 1736 йылғы 11 февраль бойороғо һәм 1736 йылғы 16 февраль бойороҡтары Башҡортостандағы үҙидара системаһын контролдә тотоуға йүнәлтелә. Башҡорттарҙа бойороҡтоң ер фондының аҫабалығын юҡҡа сығарыу тураһындағы положениелары айырата нәфрәт тыуҙыра. Ихтилалдың үҙәге Башҡортостандың Себер даруғаһына яҡын ятҡан буласаҡ Иҫәт провинцияһы территорияһында формалаша. 1736 йылдың яҙында башҡорттар Утятский, Крутихинский биҫтәләренә, Окуневский төрмәһенә (острог), Полевской заводына һөжүм итә. Был райондағы баш күтәреүселәрҙе Татищев Василий Никитичтың хәрби командаһы баҫтырған.
Нуғай даруғаһында, Дим йылғаһы буйында, 1736 йылдың март ахырынан үҙенең ғәскәрҙәре менән 200 ауылды һәм Башҡортостандың төп мәсете — [[
=== 2-се этабы ===
|