Википедия

Исмәғил пәйғәмбәр: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
{{Ислам}}
'''[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]''' ({{lang-ar|إسماعيل}}) — Исламда пәйғәмбәр, [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәрҙең]] беренсе һәм оло улы. Тәүраттағы Измаил. Әсәһе Мысырҙан - [[Һәжәр (Исмәғилдең[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]дең әсәһе)|Һәжәр]] (Агарь). Аллаһы тәғәлә уға Ғәрәбстан ярымутрауында Ибраһим динен таратыу бурысын йөкмәткән булған. Ҡөрьәндә телгә алына.
 
Мосолмандар Исмәғилде[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]де ғәрәп халҡының тәүатаһы тип һанай. Исламда уның роле Тәүраттағына ҡарағанда ҙурыраҡ. Ҡөрьәндә Исмәғилде[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]де үәхи ебәрелгән һәм кешеләрҙе доға ҡылырға өйрәткән шәхес тип атала{{sfn|Ислам: ЭС|1991|с=110}}. Аллаһының ҡушыуы буйынса ул атаһы Ибраһим менән [[Әл-Хәрәм мәсете]] - Ҡәғбәтулланы төҙөгән <ref>{{Коран/Ссылка|2|125|136}}, {{Коран/Ссылка|3|84}}, {{Коран/Ссылка|4|163}}, {{Коран/Ссылка|19|54}}</ref>.
 
== Ҡәғбәтулла - тәүге мәсет ==
Ғибәҙәтхананы [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]] менән уның улы, нәҫеленән данлы мосолман милләте барлыҡҡа килгән [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] ғәләйһиссәләм һалған. Ҡәғбәтулла тап ошо урында Атабыҙ Әҙәм һәм Инәбеҙ Һауа тарафынан уҡ төҙөлөп, туфан ваҡытында батҡаҡҡа күмелеп ҡалғас, Аллаһы Тәғәлә яңы быуын Пәйғәмбәрҙәргә тәү мәсет мәҡамын яңынан күрһәткән, тиелә риүәйәттәрҙә. Уларға туфан ваҡытынан ҡалған ожмах ташын - Ҡара ташты - Ябраил фәрештә табышып биргән. Хажиҙар[[хаж]]иҙар тап бына шул ташҡа ҡағылып, теләк әйтергә тырыша ла инде. Был, ҡайһы берәүҙәр уйлағанса, ташҡа табыныу, унан хикмәт көтөү түгел, ә ихластан Аллаға, унан ингән дингә, пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәт саллалаһу ғәләйһи үә сәлләмгә инаныуҙы белдереү ғәмәле.
Әйткәндәй, хәҙер Ҡара ташты көпләп, тапҡырына ҡара бау тағып ҡуйғандар. Мосафирҙар шуға ҡағылыу менән генә мөрхәтһенә.
Ҡара таш ишеге яғындағы мөйөштә [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]]ҙең ташта уйылып ҡалған эҙҙәре быяла ҡалпаҡ эсенә ҡуйылған - тауаф ҡылыусылар уға яҡын уҙырға тырыша.
[[Файл:Masjid al-Haram panorama.JPG|thumb|center|800px|Панорама [[әл-Хәрәм мәсете ]] [[хаж]] ваҡытында]]
 
== Сафа-Мәрүә риүәйәте==
Ғәрәп риүәйәттәрендә [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]]ҙең бик оло йәшкә тиклем балаһы булмаған тип бәйән ителә. Уға кәнизәге Һәжәр улы Исмәғилде[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]де тапҡас, ҡатыны Сара көнләшеп, уларҙы сүлгә алып барып ташлата.Хажда[[хаж]]да Сафа һәм Мәрүә ҡалҡыулыҡтары араһында сәғи ҡылыу - улар яҙмышының сағылышы..
 
[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] затының тәү инәһе Һәжәр, ире Ибраһим килтереп ташлағас, сабыйы менән ҡыяҡ та үҫмәгән яланғас, шөҡәтһеҙ тауҙар араһында япа-яңғыҙ ҡалған, һыу эҙләп ошо аралыҡта йүгереп йөрөгән. Етенсе тапҡырына йүгереп төшкәнендә Исмәғиле[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]е эргәһендә Ябраил фәрештәне һәм балаһының уң аяғы аҫтынан шишмә урғылып сығыуын күрә. Һыу тиҙ генә эргә-тирәне баҫа башлағас, Һәжәр: «Зәм-зәм, зәм-зәм (беҙҙеңсә «сеү-сеү» һымағыраҡ)», - тип тыя-тыя, балсыҡ менән ҡоймалап ала. [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] әсәһе ағымды шулай туҡтатмаһа, һыу бар донъяны баҫыр ине, тиелә риүәйәттә.
Хаж[[хаж]] мәлендә сәғи ҡылыу - әсә сабырлығы, мөхәббәте, Аллаға инанғанлығына хөрмәт белдереүҙер. Ә ғәрәптәрҙең тәү бабалары Ибраһим һәм [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] пәйғәмбәрҙәр төҙөгән Ҡәғбәтуллаға тауаф - ата рухын ололауҙыр {{sfn|Пиотровский, М. Б.|1987}} <ref>Г. Ситдиҡова. Йәннәт баҡсаһы. - Өфө, 2014. - 25-26</ref>
 
== Ҡорбан килтереү ==
Риүәйәттәрҙә [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]] Аллаһы тәғәләнән ялбарып бала һораған, бер бала бирһәң, һиңә ҡорбан итер инем, тип һораған тигән бәйән бар. Улы үҫмер сағында [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]]ҙең төшөнә шул вәғәҙәһе инә, һәм уны үтәргә ваҡыт еткәнен аңлай.
 
[[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]] үҙе биргән вәғәҙәгә ярашлы улы Исмәғилде[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]де [[Аллаһ]] ризалығы өсөн ҡорбанға килтерергә китеп барғанында Мөздәлифә үҙәненән уҙған, ти. Кеше рәүешенә ингән шайтан Ибраһимдың ҡаршыһына сыҡҡан да:
- Улыңды салып енәйәт эшләйәсәкһең, һин бит төш күреп һаташҡанһың да шуға ышанып ҡына киләһең, - тип күңеленә шик һалып маташҡан. Өс тапҡыр шулай юлына сыҡҡан, әммә пәйғәмбәр уны таш менән бәреп ҡыуып ебәргән (Хажда[[хаж]]да шайтанға таш ташлау йолаһы шуның сағылышы).
 
Иблис Исмәғилгә[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]гә, атайың һине ҡорбан итеп салырға алып бара, тип бышылдай башлаған.Малай, атайым Аллаһ ризалығы өсөн быны эшләргә йыйына икән, нисә ғүмерем булһа ла бирер инем, тип яуаплаған һәм һәр юлы уны таш бәреп ҡыуған.
 
Былар тыңламағас, Иблис Һәжәрҙе ҡоторторға маташҡан. Изге әсә лә, Аллаһ ризалығы өсөн икән, мин нисә улым булһа ла ҡорбан ителеүенә риза булыр инем, тип шайтанды ҡыуып ебәргән.
Тауға килеп еткәс, улы иҫ киткес тәҡүәлек менән ташҡа башын һалған.Әммә үткер бысаҡ ҡапыл киҫмәҫ була, ә [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]] асыуланып уны ергә атып бәргәс, ҡапыл телгә килгән дә, мин дә бит Аллаға буйһонам, ә Уның улыңды салырға миңә рөхсәте юҡ, тигән.
Күктән ошо мәлдә Аллаһы Тәғәлә ергә бер һарыҡ (ҡусҡар) төшөргән. Шунан бирле Хаж[[хаж]] мәлендә, зәлхизә айының 10-сы көнөндә, Ҡорбан байрамы үткәрелеп, унда айыра тояҡлы берәй мал салалар.
Ибраһим һәм улы [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] тураһындағы риүәйәттәрҙә пәйғәмбәрҙәрҙең иман ныҡлығы бәйән ителә.
 
Ҡорбан салыу йолаһы бөгөнгө көнгә тиклем һаҡланып килә. Башҡортостанда был көн байрам итеп үткәрелә ([[Ҡорбан байрамы]])<ref>Г. Ситдиҡова. Йәннәт баҡсаһы. - Өфө, 2014. - 42-44 биттәр</ref>
36 юл:
Атаһы - [[Ибраһим - Ислам пәйғәмбәре|Ибраһим пәйғәмбәр]], әсәһе - Мысыр сығышлы Һәжәр.
 
Исмәғилдең[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]дең улдары: Нәбит, Ҡидар ({{lang-ar|قیدار}}), Әдбәил, Мибшам, Мишмә, Дүмә, Мишә, Худуд, Йатмә, Йатур, Нәфис һәм Ҡидман. Ғәрәп тарихнамәһендә Нәбит менән Ҡидар нәҫелдәре генә билдәле.
 
Риүәйәт ителеүенсә, [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] әсәһенең вафатынан һуң жүрхүм ырыуы ҡыҙына өйләнгән. Күпмелер ваҡыттан уны айырып, шул уҡ ырыуҙан икенсе ҡатын алған. Ғәрәп генеологтары "төньяҡ ғәрәптәр" уның нәҫеле тип һанай {{sfn|Пиотровский, М. Б.|1987}}.
 
[[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]] пәйғәмбәр ҡәбере Ҡәғбәтулла янында ''Һижр [[Исмәғил пәйғәмбәр|Исмәғил]]'' тигән ерҙә урынлашҡан тип һанайҙар{{sfn|Ислам: ЭС|1991|с=110}}.
 
== Иҫкәрмәләр ==
52 юл:
* Г. Ситдиҡова. Йәннәт баҡсаһы. - Өфө, 2014. - 231 бит
 
{{Хаж[[хаж]]}}
{{Намаҙ}}
[[Категория:Ислам терминдары]]
[[Категория:Хаж[[хаж]]]]
[[Категория:Мәккә]]
[[Категория:Пәйғәмбәрҙәр]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Исмәғил_пәйғәмбәр» битенән алынған