Абрамов Кузьма Григорьевич: өлгөләр араһындағы айырма

Һуғышҡа тиклем  Мордва ваҡытлы матбуғатында утыҙға яҡын  шиғырҙары һәм шиғырҙар йыйынтығы баҫылып сыға.  Т. Г. Шевченко, М.Ю. Лермонтов, Н.А. Некрасов шиғырҙарын,  «Давид Сасунский» әрмән халыҡ эпосын эрзәэрзя теленә тәржемә итә. 

Драматург булараҡ, 1948 йылдан сығыш яһай. («Пелькстамо» пьесаһы). Ике тиҫтәгә яҡын пьеса яҙа, уларҙың күбеһе мордва драма театрында ҡуйыла. Бөтәһе лә эрзәэрзя  телендә нәшер ителгән<ref name="Odvij">Од вий, 1951; Пьесы // Собр. соч. в 3 тт. Т. 3. – Саранск: Мордкиз, 2004. – С. 324—718</ref>, был уны «алдынғы мордва  драматургтарының береһе» итә<ref>От издательства // Кузьма Абрамов. Собр. соч. в 7 т. Т. 7. – Саранск: Мордов. кн. изд-во, 1999. – С. 537.</ref>. Хикәйәләр йыйынтығы  1950 йылдар аҙағында — 1960 йылдар башында сыға башлай<ref>Рассказы. – Саранск: Мордкиз, 1959; Русые косы. – М., 1961.</ref>.

Беренсе романы «Найман», трилогияның башланғысы була, тәүге тапҡыр [[1957 йыл|1957 йылда]] баҫылып сыға. Рус теленә «Лес шуметь не перестал» (1961 тәржемәһе исеме аҫтында сыға. Был китап, «көсөргәнешле сюжеты, ситуацияның драматизмы, ҡатнашыусыларҙың  психологик  нескә һүрәтләнеше менән айырылып тора»<ref>Аннотация ко второму изданию романа "Лес шуметь не перестал". - М.: Советская Россия, 1970. - С. 3.</ref>, шуға ла «мордва әҙәбиәтендә күп планлы беренсе роман булып ҡала»<ref>Кирюшкин Б. Первый многоплановый роман // Тр. НИИ яз., лит., истории и экономики при Совете Министров МАССР. — Саранск, 1964. — Вып. 26. - (Серия филолог.). — С. 32—68.</ref>. Ә бөтә трилогияһы  — 1920-1950 йылдарҙағы волга буйы ауылы тураһында тәүге эпопеялы роман<ref>Икельце вал // Кузьма Абрамов. Вейс пурназь сёрмадовкстнэ кемгавтово томсо (Предисловие // Кузьма Абрамов. Полное собрание сочинений в двенадцати томах). – Т. 1. – Саранск: Мордов. кн. изд-во, 2013. – С. 29.</ref>. Трилогияға  рәсәй үҙәк матбуғаты юғары баһа бирә<ref>Далада Н. Лес шумит. // Литература  и жизнь. – 1962. – 4 февр.; он же. Трилогия о мордовской деревне // Лит. газета. – 1967. – 5 апр.; Соболев Л. С. Советская литература и воспитание нового человека:  докл. на II съезде писателей  РСФСР // Лит. газ. – 1965. – 4 марта; Недосекин Р. Летопись судьбы народной // В мире книг. –  1966. – №11. –  С.26 – 27; Содружество литератур // Книги России. – 1967. – С. 26; Трошин А. Лес шуметь не перестанет: современный роман // Лит. Россия. – 1967. – 15 дек. – С. 14–15 и др. </ref>.

Рома «Эсеть канстось а маряви» (1967), русса тәржемәһе «Своя ноша не в тягость» (1970, 1971), «Велень  тейтерь» (1980), тәржемәлә «Девушка из села» (1987) әҙәбиәттә барлыҡҡа килгән шаблонды — ауыл һәм ҡала прозаһына бүлеүҙе бөтөрөргә тырышыуҙа  уңышлы була<ref>Власенко А. Расцвет. О современной литературе народов РСФСР. — М., 1973. С. 171 и др.</ref>. «Эрзянь цер» биографик романын — скульптор Степан Эрьзе тураһында— (1971, 1973, 1977 йылда рус телендә «Степан Эрьзя». – М., 1974, 1976,1981) яҙыу өсөн К. Абрамовҡа бер нисә йыл тикшереүҙәр эше алып барырға тура килә<ref>Левшин И. Трудная ноша // Лит. Россия. – 1984. – 3 февр. – С. 11.</ref>.

Белеме буйынса К. Абрамов филолог,  эрзәэрзя теленең аңлатмалы һүҙлеген сығара <ref>Абрамов К.Г. Валонь евтнема валкс. – Саранск: Мордкиз, 2002. – 600 с.</ref>