Татарстан башҡорттары: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә Бот ярҙамында мәғәнә айырыу: Ағиҙел - һылтанма(лар) үҙгәртелде: Ағиҙел (йылға) |
Сәриә (фекер алышыу | өлөш) |
||
60 юл:
Тел һәм этник ассимиляция сәбәптәре тип, ҡағиҙә булараҡ, түбәндәгеләр атала:<ref>Западные башкиры по переписям 1795—1917 гг. Асфандияров А. 3., Абсалямов Ю. М., Роднов М. И. — Уфа, Китап, 2001. — 712 с.</ref>
* '''башҡорттарҙың һәм татарҙарҙың тел һәм мәҙәни-көнкүреше оҡшашлығы'''. Ассимиляцияға килтергән төп сәбәп булып тел оҡшашлығы, татар телендә уҡытылыу, татар әҙәбиәте таратылыу арҡаһында башҡорттарҙың татар мәҙәниәте һыҙаттарын үҙләштереүе тора. Былар башҡорттарҙа ике яҡлы этник үҙаңды формалаштыра.
* '''
* '''дин берлеге'''. Башҡорттар ҙа, татарҙар ҙа мосолман динле булғанлыҡтан ассимиляцияға ҡамасаулай торған дини ҡаршылыҡ булмай.
* '''сәйәси шарттар'''. Элекке Бөгөлмә, Минзәлә, Алабуға һәм Сарапул өйәҙҙәрен Татар АССР-ына индереү, артабан ваҡытлы матбуғатты, мәктәптә уҡытыуҙы тик татар телендә алып барыу.
* '''демографик шарт'''.
* '''татарҙарҙы һәм башҡорттарҙы территориаль яҡтан ҡатнаштырыу'''. XIX быуат башына уҡ башҡорттар менән бергә ҡазан татарҙары, [[Мишари|мишәрҙәр]], [[типтәрҙәр]] йәшәгән ҡатнаш ауылдар һаны арта. Бөгөлмә өйәҙендә ундай ауылдар һаны — 89,7 %, ә Минзәлә өйәҙендә 58,7 % тәшкил итә.
* '''татарҙар менән башҡорттар араһында ҡатнаш никахтар күбәйеү'''. Эндогамияның боҙолоуы. Д. М. Исхаҡов билдәләүенсә, ХХ быуаттың беренсе тиҫтә йылында төньяҡ-көнбайыш зонала әсәһе башҡорт булмаған (күп осраҡта татар) башҡорттар һаны 60 %-ҡа етә<ref>''Исхаков Д. М.'' Татары: перепись и политика. — Казань, 2010, С.27.</ref>.
| |||