Википедия

Рәсәй Банкы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
2 юл:
{{Ук}}
[[Файл:RUSMARKA-1960-62.jpg|мини|300x300пкс|Рәсәй Банкы, Рәсәйҙең 2015 йылғы почта блогы  (ЦФА (ИТЦ «Марка») № 1960-1962)]]
'''Рәсәй Федерацияһының Үҙәк  банкы (Рәсәй Банкы), '''Рәсәйҙең айырым асыҡ-хоҡуҡи  институты, беренсе кимәлдәге баш банк. Илдең баш  эмиссия һәм аҡса-кредит көйләүсеһе;  Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәте менән килешеп, берҙәм дәүләт аҡса-кредит сәйәсәтен эшләй һәм тормошҡа ашыра; уға айырым вәкәләттәр йөкмәтелгән, атап әйткәндә,  аҡса знактарын эмиссиялау һәм  [[Банк|банктарбанк]]тар эшмәкәрлеген көйләү хоҡуғына эйә.  Илдең бөтә кредит системаһын төп координациялау һәм көйләү органы ролен башҡарған Рәсәй Банкы иҡтисади идарлыҡ органы булып тора. Рәсәй  Банкы кредит ойошмаларының эшмәкәрлегенә контроллек итә, уларға банк операциялары башҡарыуға лицензия бирә йә уны кире ҡайтарып ала,  ә кредит ойошмалары үҙ сиратында башҡа   [[Юридик шәхес|юридик]] һәм физик шәхестәр менән эшләй,  шул уҡ ваҡытта Рәсәй  Банкы ла юридик шәхес булып тора. 
 
[[Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы|Рәсәй Федерацияһы Конституцияһының]]ның 71-се статьяһы билдәләүенсә, Рәсәй Федерацияһы аҡсаны эмиссиялау хоҡуғына эйә,  ә [[wikisource:ru:Конституция Российской Федерации#Статья_75|75-се статья]] аныҡлаштырыуынса, аҡсаны эмиссиялау бары тик Рәсәй Федерацияһы Үҙәк банкы тарафынан ғына ғәмәлгә ашырыла, уның төп функцияһы ла нығытыла: [[Рәсәй һумы|һумдың]] тоторҡлолоғон һаҡлау һәм тәьмин итеү, быны ул дәүләт власының башҡа органдарына буйһоноуһыҙ башҡара<ref name="Статья 75">[[wikisource:ru:Конституция Российской Федерации#Статья_75|Статья 75 Конституции России]]</ref>. Рәсәй Федерацияһы Үҙәк банкының статусы, эшмәкәрлек маҡсаттары, функциялары һәм вәкәләттәре   «Рәсәй Федерацияһының Үҙәк банкы (Рәсәй Банкы) тураһында»<ref name="Закон">[http://www.cbr.ru/today/status_functions/law_cb.pdf Федеральный закон Российской Федерации от 10 июля 2002 года № 86-ФЗ «О Центральном банке Российской Федерации (Банке России)»]</ref> Федераль закон һәм башҡа  федераль закондар менән билдәләнә.  1993 йылға тиклем Рәсәй  Федерацияһында совет өлгөһөндәге һумдар файҙаланыла.  Рәсәй Банкы билеттары әйләнешкә төрлө йылдарҙа индерелә: мәҫәлән,   100 һумлыҡ банкнота —  [[1993 йыл|1993 йылда]]да, ә 1000 һумлыҡ — [[1995 йыл|1995 йылда]]да. Хәҙерге өлгөләге Рәсәй һумдары әйләнешкә   [[1998 йыл|1998 йылдың]]дың 1 ғинуарында 1000:1 нисбәтле деноминациянан һуң (1 миллион һум 1000 һумға әйләнә) индерелә,  валютаның рәсми коды 810 RUR  урынына 643 RUB тип үҙгәртелә. Рәсәй Банкының дәүләттеке булмаған ҙур номиналлы билеттары  (ҡиммәтле ҡағыҙҙар) әйләнешкә  [[1992 йыл|1992 йылда]]  индерелә<ref>[http://www.russian-money.ru/Articles.aspx?type=content&id=79 Билеты Банка России 1992 и 1993—1994 гг]</ref>. 1990—1996 йылдарҙа нығытылған хаҡлы дәүләттеке булмаған ҡиммәтле ҡағыҙҙар Рәсәйҙең башҡа төбәктәрендә лә сығарыла. Мәҫәлән, [[Хакас Республикаһы|Хакасияла]] улар Рәсәй аҡсаһына ҡытлыҡты кәметеү маҡсатында, ә  [[Түбәнге Новгород өлкәһе|Түбәнге Новгород өлкәһендә]]  бензинға  талон итеп файҙаланыла <ref>[http://www.russian-money.ru/PaperMoney.aspx?id=14 Банкноты и Боны: Региональные выпуски 90-х годов]</ref>.
 
Рәсәй Банкы үҙен СССР Дәүләт банкының  хоҡуҡи вариҫы итеп һанай. Рәсәй Банкының төп маҡсаттары —Рәсәй һумының тотороҡлолоғон һаҡлау һәм тәьмин итеү, банк секторын үҫтереү һәм нығытыу,  түләү системаһының һөҙөмтәле һәм өҙлөкһөҙ эшләүен тәьмин итеү<ref name="Выставка «Страницы истории Банка России»">[http://www.cbr.ru/today/?Prtid=museumstr Выставка «Страницы истории Банка России»]</ref>. Рәсәй Банкы 2002 йылдан башлап ҡына Рәсәй Федерацияһының рәсми үҙәк банкы булып тора .
 
== Тарихы ==
[[Файл:Stamp-russia2010-bank-of-russia.png|справа|мини|Рәсәй Банкының 150  йыллығына бағышланған почта маркалары блогы.   2010 йыл]]
Рәсәй Федерацияһының Үҙәк банкы  (Рәсәй Банкы)  [[1990 йылдыңйыл]]дың [[13 июль |13 июлендә]]  1987 йылдың октябренән эшләп килгән СССР Дәүләт банкын үҙгәртеү юлы менән ойошторола<ref>http://2snk.ru/r15.html#Центробанк РСФСР</ref>. РСФСР Юғары Советына отчетлы була. Тәүге осорҙағы атамаһы —  РСФСР Дәүләт банкы<ref>[http://poisk-zakona.ru/274399.html Постановление Верховного Совета РСФСР от 13.07.1990 № 92-I]</ref><ref name="Банк России">[http://www.cbr.ru/today/?PrtId=cbrf_sub История Банка России]</ref>.
 
1990 йылдың 2 декабрендә РСФСР Юғары Советы РСФСР Үҙәк   банкы (Рәсәй Банкы) тураһында 394-1-се  Законды ҡабул итә, уға ярашлы, Рәсәй Банкы  юридик шәхескә, РСФСР-ҙың төп банкына әйләнә һәм РСФСР Юғары  Советына отчетлы була. 1991 йылда Рәсәй Банкының Уставы ҡабул ителә, ул РСФСР Юғары Советына отчетлылыҡты һаҡлап ҡала .▼
 
 
 
1991 йылдың 20 декабрендә СССР Дәүләт банкы бөтөрөлә, уның бөтә активтары, пассивтары һәм РСФСР территорияһындағы мөлкәте РСФСР Үҙәк банкына  (Рәсәй Банкына) тапшырыла,   бер нисә айҙан атамаһы Рәсәй Федерацияһының  Үҙәк банкы   (Рәсәй Банкы) тип үҙгәртелә .▼
 
▲1990 йылдың 2 декабрендә РСФСР Юғары Советы РСФСР Үҙәк   банкы (Рәсәй Банкы) тураһында 394-1-се  Законды ҡабул итә, уға ярашлы, Рәсәй Банкы  юридик шәхескә, РСФСР-ҙың төп банкына әйләнә һәм РСФСР Юғары  Советына отчетлы була. 1991 йылда Рәсәй Банкының Уставы ҡабул ителә, ул РСФСР Юғары Советына отчетлылыҡты һаҡлап ҡала .
 
▲[[1991 йылдыңйыл]]дың 20 декабрендә СССР Дәүләт банкы бөтөрөлә, уның бөтә активтары, пассивтары һәм РСФСР территорияһындағы мөлкәте РСФСР Үҙәк банкына  (Рәсәй Банкына) тапшырыла,   бер нисә айҙан атамаһы Рәсәй Федерацияһының  Үҙәк банкы   (Рәсәй Банкы) тип үҙгәртелә .
 
Рәсәй Федерацияһы  Конституцияһына  (75-се статья) һәм  «Рәсәй Федерацияһы Үҙәк банкы (Рәсәй Банкы) тураһында»ғы Законға (22-се статья) ярашлы, банк функцияларын һәм вәкәләттәрен дәүләт власының  федераль органдарына, федерация субъекттарының дәүләт власы органдарына һәм урындағы үҙидаралыҡ органдарына бойондороҡһоҙ башҡара.  Дәүләт — Рәсәй Банкының, ә Рәсәй Банкы дәүләттең йөкләмәләре буйынса яуаплы түгел  (2-се статья).
 
Рәсәй Банкы 2014 йылдың ноябрендә тирбәлеүсән валюта курсы режимына күсә.  Шулай итеп, һум курсы  хөкүмәт йә үҙәк банк тарафынан көйләнмәй,  нығытылмай, уның күрс кимәлен үҙгәртеү йә үҙгәреү тиҙлегенә йоғонто яһау буйынса бер ниндәй саралар ҡулланылмай. Рәсәй Банкы нормаль  шарттарҙа һум курсы динамикаһына йоғонто яһау маҡсатында валюта интервенциялары үткәрмәй. Тирбәлеүсән валюта курсы режимын идара ителеүсән башҡа курс режимдарынан ошо айырып тора<ref>[http://www.cbr.ru/DKP/?PrtId=e-r_policy Политика валютного курса Банка России | Банк России].&#x20; www.cbr.ru.&#x20;<small>Проверено 23 июня 2016.</small>{{Cite web|url=http://www.cbr.ru/DKP/?PrtId=e-r_policy|title=Политика валютного курса Банка России {{!}} Банк России|publisher=www.cbr.ru|accessdate=2016-06-23}}</ref>.  2017 йылда Рәсәйҙә тәү башлап Үҙәк банк   инициативаһы буйынса микрофинанслау эшмәкәрлеге һәм микрофинанслау ойошмалары тураһындағы законды боҙған легаль булмаған кредиторҙарҙың  8 сайты ябыла.<ref>[https://rg.ru/2017/04/04/centrobank-vpervye-prekratil-rabotu-8-sajtov-nelegalnyh-kreditorov.html ЦБ отключает жуликов], ''Российская газета''&nbsp;(04.04.2017).</ref>.  2017 йылда Рәсәй Банкы  Яндекс менән берлектә мәғлүмәттәре тейешле дәүләт реестрҙарына индерелгән микрфинанслау ойошмалары сайттарын һәм страховкалау эше субъекттары  сайттарын Яндекс эҙләгесендә   маркировкалау проектын эшләне.<ref>''Ведомости''.&#x20;[https://m.vedomosti.ru/finance/articles/2017/12/20/745947-saiti-strahovschikov ЦБ начал маркировать сайты страховщиков]&nbsp;(20&nbsp;декабря 2017).&#x20;<small>Проверено 20 декабря 2017.</small>{{Cite news|title=ЦБ начал маркировать сайты страховщиков|last=Ведомости|url=https://m.vedomosti.ru/finance/articles/2017/12/20/745947-saiti-strahovschikov|date=2017-12-20|accessdate=2017-12-20}}</ref>. Рәсәй Банкы маркировкалау буйынса проектты финанс баҙарының күп осраҡта интернет аша эш итеүсе башҡа сегменттарына ла таратыуҙы планлаштыра.<ref>[http://www.cbr.ru/Press/?PrtId=event&id=1180&PrintVersion=Y | Событие | Банк России].&#x20; www.cbr.ru.&#x20;<small>Проверено 29 июня 2017.</small>{{Cite web|url=http://www.cbr.ru/Press/?PrtId=event&id=1180&PrintVersion=Y|title={{!}} Событие {{!}} Банк России|publisher=www.cbr.ru|accessdate=2017-06-29}}</ref><ref>[https://rg.ru/2017/06/28/bank-rossii-nachal-markirovat-legalnyh-mikrokreditorov-v-internete.html Банк России начал маркировать легальных микрокредиторов в интернете].&#x20; Российская газета.&#x20;<small>Проверено 29 июня 2017.</small>{{Cite web|url=https://rg.ru/2017/06/28/bank-rossii-nachal-markirovat-legalnyh-mikrokreditorov-v-internete.html|title=Банк России начал маркировать легальных микрокредиторов в интернете|publisher=Российская газета|accessdate=2017-06-29}}</ref><ref>[https://m.rns.online/finance/TSB-rassmatrivaet-vozmozhnost-markirovki-saitov-strahovschikov-OSaGO--2017-06-29/ ЦБ рассматривает возможность маркировки сайтов страховщиков ОСАГО]&nbsp;(рус.), ''Информационное агентство Рамблер''&nbsp;(29&nbsp;июня 2017).&#x20;<small>Проверено 29 июня 2017.</small>{{Cite news|title=ЦБ рассматривает возможность маркировки сайтов страховщиков ОСАГО|url=https://m.rns.online/finance/TSB-rassmatrivaet-vozmozhnost-markirovki-saitov-strahovschikov-OSaGO--2017-06-29/|work=Информационное агентство Рамблер|date=2017-06-29|accessdate=2017-06-29|language=ru-ru}}</ref>.
 
== Маҡсаттары һәм функциялары ==
Юл 66 ⟶ 62:
# Рәсәй Федерацияһы банктарында физик шәхестәрҙең вкладтарын мотлаҡ страховкалау системаһында ҡатнашмаған банктар банкрот тип иғлан ителгәндә федераль закон менән ҡаралған осраҡтарҙа һәм тәртиптә физик шәхестәрҙең уларҙағы вкладтары буйынса Рәсәй Банкы түләүҙәрен тормошҡа ашыра;
# Финанс баҙарҙарындағы акционерҙарҙың һәм инвесторҙарҙың, страховкалаусыларҙың, страховкаланған шәхестәрҙең һәм отошҡа эйә булыусыларҙың, шулай уҡ мотлаҡ пенсия страховкалауы буйынса страховкаланған кешеләрҙең, вкладсыларҙың һәм  дәүләткә ҡарамаған пенсия тәьминәте буйынса дәүләткә ҡарамаған пенсия фондында ҡатнашыусыларҙың хоҡуҡтарын һәм законлы мәнфәғәттәрен яҙлауҙы тормошҡа ашыра.
 
 
 
== Структураһы һәм идара итеү органдары  ==
Юл 104 ⟶ 98:
 «Рәсәй Федерацияһының Үҙәк  банкы (Рәсәй Банкы) тураһында» Федераль закондың 15-се статьяһына ярашлы,  Рәсәй Банкының  директорҙар советы Рәсәй Банкы рәйесенән һәм  директорҙар советының 14 ағзаһынан тора. Директорҙар советы ағзалары Рәсәй Банкында даими нигеҙҙә эшләй һәм Рәсәй Банкы рәйесе тәҡдиме буйынса, Рәсәй Федерацияһы Президенты менән яраштырып, Дәүләт думаһы тарафынан биш йылға тәғәйенләнә.
 
[[2017 йылдыңйыл]]дың 17 октябренә ҡарата Рәсәй Федерацияһы Үҙәк банкының директорҙар советы ағзалары түбәндәгеләр була<ref>[http://www.cbr.ru/today/directors_board/ Состав Совета директоров Банка России]</ref>:
{| class="standard" width="80%" style="margin-bottom: 10px;"
! width="20%" |Совет ағзалары
Юл 168 ⟶ 162:
Милли финанс  советы  (НФС) ҡатнашыусыларының Рәсәй Банкы рәйесенән башҡалары   Рәсәй Банкы хеҙмәткәре түгел һәм эшмәкәрлеге өсөн түләү алмай.  Совет кәм тигәндә кварталына бер тапҡыр йыйыла. Ҡатнашыусылар араһынан совет рәйесе һайлана.   Ете кеше кворум тәьмин итә, ҡарар ябай күпселектең тауышы менән ҡабул ителә. 
 
 2017 йылдың мартына ҡарата  НФС составы түбәндәгесә була<ref>[http://www.cbr.ru/today/?Prtid=nfs Состав Национального финансового совета]</ref>:
 
# А. Г. Силуанов — Рәсәй Федерацияһының финанс министры, Милли финанс советы рәйесе;
Юл 235 ⟶ 229:
* Рәсәй Банкының Төньяҡ-Көнбайыш баш идаралығы  ([[Санкт-Петербург]], бүлексәләре — [[Архангельск]], [[Вологда]], [[Калининград]], [[Мурманск]], [[Бөйөк Новгород|Новгород]], [[Псков]], [[Петрозаводск]], [[Сыктывкар]]);
* Рәсәй Банкының Көньяҡ баш идаралығы ([[Краснодар]], бүлексәләре  — [[Әстерхан]], [[Волгоград]], [[Симферополь]], [[Дондағы Ростов]], [[Севастополь]], [[Ставрополь]], [[Нальчик]], [[Черкесск]], [[Майкоп]], [[Махачҡала|Махачкала]], Магас, [[Элиста]], [[Владикавказ]], [[Грозный]]);
* Рәсәй Банкының Волга-Вятка баш идаралығы  ([[Түбәнге  Новгород]], бүлексәләре — [[Йошкар-Ола]], [[Саранск]], [[Ҡаҙан]], [[Ижевск]], [[Чебоксар]], Киров, [[Пенза]], [[Һамар]], [[Саратов|Һартытау]], [[Ульяновск]]);
* Рәсәй Банкының Урал баш идаралығы ([[Екатеринбург]], бүлексәләре — [[Өфө]], Ҡурған, [[Ырымбур]], [[Пермь]], [[Төмән]], [[Силәбе]]);
* Рәсәй Банкының  Себер баш идаралығы ([[Новосибирск]], бүлексәләре — Горно-Алтайск, [[Улан-Удэ]], [[Ҡыҙыл]], [[Абакан]], [[Барнаул]], [[Чита]], [[Иркутск]], [[Кемерово]], [[Красноярск]], [[Омск]], [[Томск]]);
* Рәсәй Банкының  Алыҫ Көнсығыш баш идаралығы ([[Владивосток]], бүлексәләре — Анадырь, Биробиджан, [[Благовещен (ҡала, Амур өлкәһе)|Благовещенск]], Магадан, [[Петропавловск-Камчатский]], [[Хабаровск]], [[Южно-Сахалинск]], Якутск).
 
2017 йылдың 16 мартында Рәсәй Банкының сит илдәге беренсе вәкиллеге Ҡытайҙың баш ҡалаһы Пекинда асыла <ref>{{cite web|url=http://tass.ru/ekonomika/4098943|title=Банк России открыл в Пекине свое первое зарубежное представительство|publisher=«[[ТАСС]]»|date=2017-03-16|accessdate=2017-04-28|description=Представительство будет выступать в качестве оперативного офиса ЦБ РФ}}</ref>.▼
 
 
▲2017 йылдың 16 мартында Рәсәй Банкының сит илдәге беренсе вәкиллеге Ҡытайҙың[[Ҡытай]]ҙың баш ҡалаһы Пекинда[[Пекин]]да асыла <ref>{{cite web|url=http://tass.ru/ekonomika/4098943|title=Банк России открыл в Пекине свое первое зарубежное представительство|publisher=«[[ТАСС]]»|date=2017-03-16|accessdate=2017-04-28|description=Представительство будет выступать в качестве оперативного офиса ЦБ РФ}}</ref>.
 
== Бүлендек ойошмалары ==
Юл 286 ⟶ 278:
* 2015 йылдың 1 ғинуарына 385,46
* 2016 йылдың 1 ғинуарына 368,39
* 2017 йылдың 1 ғинуарына 377,74<ref>{{Cite web|accessdate=2017-01-05|title=Ежемесячные значения на начало отчетной даты {{!}} Базы данных {{!}} Банк России|url=http://www.cbr.ru/hd_base/default.aspx?Prtid=mrrf_m|publisher=www.cbr.ru}}</ref>.
 
РФ-тың алтын запасы 2017 йылдың 1 авгусына  1,73  мең тонна тәшкил итә<ref>{{cite web|url=http://www.finmarket.ru/news/4590553|title=ЦБ РФ в июле увеличил объем запасов золота на 0,7%|publisher=«[[Интерфакс]]»|date=2017-08-18|accessdate=2017-09-06|description=Объем запасов монетарного золота в составе международных резервов Банка России по состоянию на 1 августа достиг 55,6 млн унций (1,729 тыс. тонн), следует из материалов ЦБ. По состоянию на 1 июля этот показатель составлял 55,2 млн унций (1,717 тыс. тонн)}}</ref>.
Юл 296 ⟶ 288:
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{ПримечанияИҫкәрмәләр|2}}
 
== Әҙәбиәт ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Рәсәй_Банкы» битенән алынған