Ырымбур экспедицияһы: өлгөләр араһындағы айырма

'''Ырымбур экспедицияһы''' – [[1734]] йылдың [[1май1 май|1 майында]] императрица [[Анна Иоанновна| Анна Иоанновнаның]] Империя сиген Башҡортостан сигенә еткереү, Башҡортбашҡорт ерҙәрен үҙләштереү өсөн комиссия төҙөү тураһындағы ҡарары (указы). Экспедицияның бурыстары түбәндәгеләрҙән ғибәрәт:

Ошо маҡсатты тормошҡа ашырыуҙа өcөy [[Ырымбур]] ҡалаһы төҙөлөргә тейеш булған. Был пландың начальнигы Сенаттың обер-секретары [[Кирилов Иван Кириллович|И. К. Кирилов]] былай тигән: «Ырымбур Башҡортостандың сигендә төҙөлә. Ул башҡорттарҙы буйһондороу өсөн кәрәк. Башҡорттар йәшәгән ерҙәр стена менән уратылып алынған кеүек була».

Экспедиция начальнигы итеп И. К. Кирилов үҙе тәғәйенләнә. Уға ошо уңай менән статский советник титулы бирелә. Был дәрәжә хәрбиҙәрсә бригада- генералы тигән исемгә тиң. Кириловтың урынбаҫары итеп православие диненә күскән, суҡынмыш татар мырҙаһы [[Тәвкилев Ҡотломөхәмәт Мәмеш улы|А. И. Тевкелев]] билдәләнә. Башҡорттар был палачты [[Тәфтиләү]] тип атаған. [[1734]] йылдың [[15 июнь|15 июнендә]] экспедиция Петербургтан юлға сыға, [[10 ноябрь|10 ноябрҙә]] И. К. Кириловтың 3,5 меңлек отряды [[Өфө|Өфөгә]] килеп етә, [[1735]] йылдың[[15 август|15 авгусында]] И. К. Кирилов Ур йылғаһының (урыҫса — Орь) [[Яйыҡ]]ҡа ҡойған урынында Оренбург ҡәлғәһенә ([[Башҡорт теле|башҡортса]] — [[Ырымбур]]) нигеҙ һала. Ырымбур [[1740]] йылда Красная Гора тигән икенсе урынға, ә [[1743]] йылда өсөнсө (хәҙерге) урынға, [[Һаҡмар (йылға)|Һаҡмар]] йылғаһының [[Урал (Яйыҡ)| Яйыҡҡа]] ҡушылған еренә күсерелә. Тәүге [[Ырымбур]] [[Орск]] ҡәлғәһе тип атала башлай, хәҙер — ҡала.