Күҙәнәк ядроһы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''Күҙәнәк ядроһы'''({{lang-la|nucleus}} «ядро», Роберт Броун, 1831 ) — эукарио́т (я́дролылар) күҙәнәктең структур өлөшө. Цитоплазманан ике ҡатлы мембрана менән айырылған.
 
Төп функцияһы: күҙәнәктең нәҫел материалын ([[ДНК]]) һаҡлау.
Юл 6 ⟶ 7:
| [[Файл:NuclearPore crop-ru.svg|thumb|right|250px|Поперечный разрез ядерной поры. Цифрами обозначены: 1 — ядерная оболочка, 2 — внешнее кольцо, 3 — спицы, 4 — корзина, 5 — филаменты]]
|}
[[Эукариоттар]]ға, йәки я́дролыларға тере организмдарҙың өс батшалығы: [[Бәшмәктәр]], [[Хайуандар]], [[Үҫемлектәр]] инә.
 
Ядроның формаһы һәм ҙурлығы (5-20мкм20 мкм) күҙәнәктең формаһына һәм ҙурлығына бәйле. Күпселек [[күҙәнәк]]тәрҙең ядроһы берәү була. Ундай күҙәнәктәрҙе бер ядролылар тип атайҙар.
 
Шул уҡ ваҡытта ике, өс, бер нисә тиҫтә һәм хатта йөҙәрләп ядроһы булған күҙәнәктәр бар. Былар күп ядролы күҙәнәктәр. Улар, мәҫәлән, иң ябайҙарҙа һәм шулай уҡ [[Умыртҡалылар|умыртҡалы]] хайуандарҙың бауырында, һөйәк мейеһендә, мускулдарында һәм тоташтырыусы туҡымаларында осрай.
Юл 34 ⟶ 35:
'''Бәләкәй ядро(ядрышко)''' — ҙурлығы киң сиктәрҙә, 1-ҙән 10 мкм-ға ҡәҙәр һәм унан да күберәккә үҙгәреп тороусы тығыҙ йомро тәнсә.
 
[[Файл:Micrograph of a cell nucleus.png|thumb|left|200px|[[Күҙәнәк ядроһының электрон фотографияһы]], Бәләкәйбәләкәй ядро ҡара төҫтә]]
Организмдың һәм күҙәнәктең төрлө осорҙарында бәләкәй ядролар һаны 1-ҙән алып 10-ға һәм унан да күберәккә үҙгәреп тора.
 
Бәләкәй ядролар составына [[Рибонуклеин кислотаһы (РНК)|РНК]] һәм [[Аҡһымдар|аҡһым]] инә. Бәләкәй ядролар хромосомалар менән бәйле. Улар хромосомаларҙың билдәле бер участкаларында (ядрышковый организатор) барлыҡҡа килә. Унда рибосомалар составына ингән РНК синтезлана. Шуға күрә лә, бәләкәй ядроларҙа рибосомаларҙың ҙур һәм бәләкәй өлөшсәләре формалаша. Формалашҡан бәләкәй ядролар тик бүленмәгән күҙәнәктәрҙә генә күренә. Күҙәнәк бүленеү ваҡытында улар тарҡала.
 
'''Хроматин''' ('''хромосомалар, гр. «хрома» — буяу, «сома» — тән)''' — ядро составының мөһим өлөшө. Бүленмәгән хромосомалар үтә нәҙек еп формаһында. Шуға күрә лә, хроматин эсендә айырым хромосомаларҙы яҡтылыҡ микроскобы аша күреп булмай.
[[Файл:Human female metaphase chromosomes.tif|thumb|200px|right|Митоз. Кеше күҙәнәгендә метафаза хромосомалары [[DAPI]]]]
Был үтә нәҙек ептәрҙең һәр береһе [[ДНК]]-ның [[Аҡһымдар|аҡһым]] менән берләшмәһенең бер молекулаһын тәшкил итә. Был епсәләр һәр береһе 1 см-ҙан ашыу оҙонлоҡта булыуы мөмкин.