Көньяҡ Урал: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) |
|||
1 юл:
{{Горная система
|Название = Көньяҡ Урал
Юл 22 ⟶ 21:
}}
'''Көньяҡ Урал''' — [[Урал тауҙары]]ның көньяҡ өлөшө. [[Башҡортостан]]дың көнсығышына һәм [[Силәбе өлкәһе]]нең көнбайышына тура килә. Көньяҡтан төньяҡҡа һуҙылған бер нисә тау һыртынан тора<ref name=autogenerated2 />. Иң бейек нөктәләре — [[Ямантау]] (1640 м) һәм [[Ирәмәл]] (1582 м).
Көнсығыштағы иң ситке тау һырты — [[Ирәндек]].
== Рельефы һәм геологик төҙөлөшө ==
[[File:Aygir on Inzer river8.jpg|thumb|left|Айғыр ҡаялары һәм [[Инйәр (йылға)|[[Инйәр]] йылғаһы]]
Көньяҡ Урал рельефы ҡатмарлы. Көньяҡ-көнбайышында һәм меридиональ йүнәлештә төрлө бейеклектәге һырттар арҡырылы-буйлы телгеләнгән, үҙәндәре бар.
Юл 33 ⟶ 32:
[[File:40821335 YAmantau.jpg|thumb| [[Ямантау]] — Көньяҡ Уралдың иң бейек түбәһе]]
[[Ағиҙел]] йылғаһы үҙәне көнбайышҡа табан бер нисә параллель рәүештә килгән бейек ҡаялы тау сылбырҙарын айыра. Ул һыҙатта иң бейек һырттар – Егәлге һәм Машаҡ, ә иң бейек тау массивтары – [[Ямантау]] һәм [[Ирәмәл]]. Улар бик ҡаты кварц ҡомташтарҙан һәм балсыҡлы сланецтан тора. Тау битләүҙәре 1 100 м бейеклеккә тиклем ылыҫлы урмандар менән ҡапланған, ә өҫтәрәк таш һибелмәләр өҫтөнлөк итә.
Көнбайышҡараҡ уртаса бейеклеге 1 000 м тәшкил иткән тау сылбырҙары китә, бик һирәктәре генә бейегерәк. Тау сылбырҙары үҙ-ара киң йылға үҙәндәре менән айырыла, тар ғына үҙәндәр һәр тармаҡты һырттарға һәм массивтарға бүлә. Төп һырттары [[Елмерҙәк (һырт)|
Көнсығыштараҡ Көньяҡ Урал һырттары: [[Ирәндек]] һәм [[Ҡырҡтытау (һырт)|Ҡырҡтытау]] теҙелеп китә. Улар ултырма ғына түгел, вулкандан ҡалған тау тоҡомдары арҡаһында ла ҡатмарлы төҙөлөшлө. Тауҙар ныҡ емерелгән, һырттары шыма, әммә вулканлы тоҡомдар яланғасланған урындарҙа ҡаялар, ташлыҡтар килеп сыға<ref name=autogenerated2 />.Силәбе һәм Ырымбур өлкәләрендә көньяҡта тауҙар бөтә һәм дала, арыраҡ ярымсүллектәр башлана.
[[File:Asha mountain, Russia, Chelyabinsk region.JPG|thumb|Минйәр станцияһында алһыу ҡая
[[Файл:Средний Нургуш.jpg|мини|
Көньяҡ Урал рельефы Урал тау иленең геологик тарихын сағылдыра. Көньяҡ-Урал тау иленең көнсығыштан көнбайышҡа табан геоморфологик провинциялары:
Юл 75 ⟶ 74:
|}
{{Конец скрытого блока}}
== Әҙәбиәт ==
Юл 93 ⟶ 88:
== Иҫкәрмәләр ==
[[Категория:Урал тауҙары]]
[[Категория:Рәсәй тауҙары]]
| |||