Тәвкилев Ҡотломөхәмәт Мәмеш улы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
||
31 юл:
Петр I осоронда хеҙмәтен башлай. 1711 йылғы Прут походында һәм 1722-1723 йылдарҙағы Фарсы походтарында тәржемәсе булған. 1716 йылда кенәз А. Бекович-Черкасскийҙың Урта Азия экспедицияһында ҡатнашҡан. 1730 йылдан Ырымбур крайында хәрби-административ хеҙмәттә, Ырымбур экспедицияһы (1734) башлығы И. К. Кириловтың ярҙамсыһы.
Көнбайыш Ҡаҙағстанды (Кесе Жузды) Рәсәйгә ҡушыуҙа туранан-тура ҡатнашҡан. 1731 йылдың октябрендә Тәвкилевкә Кесе Жузға Абулхаир ханға батша грамотаһын тапшырыу һәм солтандар һәм старшиналарҙы антҡа килтереү маҡсатында, махсус миссия менән етәкселек итеү йөкмәтелә. Ҡаҙаҡ феодалдары төркөмөнөң ҡатмарлы интригалары һәм ҡаршы тороуы солғанышында үҙен нескә дипломат итеп күрһәтә һәм үҙенә һалынған йөкләмәне уңышлы үтәй.
П. И. Рычков {{comment|«История Оренбургская»|«Ырымбур тарихы»}}нда, был хаҡта әйткәндә, өҫтәп, Тәвкилевтең һүҙҙәренең ышаныслылығы һәм көсө ҡырғыҙҙар-ҡайсаҡтарҙы уны «иҫ киткес кеше», тип хөрмәт итергә мәжбүр иткән<ref>Тулепбаев Байдабек Ахмедович. Добровольное присоединение Казахстана к России и его историческое значение</ref>. [[Рычков, Пётр Иванович|П. И. Рычков]] в «Истории Оренбургской», говоря об этом, прибавляет, что убедительность и сила речей Тевкелева заставили [[казахи|киргиз-кайсаков]] почитать его «человеком сверхъестественным»<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/M.Asien/XIX/1820-1840/Levschin/text9.htm Левшин А. И. Описание Киргиз-казачьих или киргиз-кайсацких орд и степей]</ref> <blockquote> Хәйер, был сәйәси фактты хәҙерге заман баһалауы менән бәйләһәк, ҡаҙаҡ ғалимдарының Тәфтиләү эшмәкәрлегенә баһалауы үҙгәреүе мөмкин:
«Тәвкилев, хандың яҡындарының рәхмәтенә өлгәшеп, төпкөл дала киңлектәренә яңы мәғлүмәттәр бик күпкә һуңлап барып еткән был осорҙа, күскенселәрҙең күпселегенең нәфрәтенә лайыҡ булып, үҙенә йөкмәтелгән бурысын үтәне»</ref></blockquote>
Юл 40 ⟶ 42:
Тәвкилев Пугачёв болаһы тоҡанғанға саҡлы бер ни тиклем алдараҡ вафат булған. Уның улы секунд-майор Йосоп Ҡотломөхәмәт улы Тәвкилев (урыҫса Осип Алексеевич) Пугачёв баш күтәреүселәре отряды тарафынан 1773 йылда үлтерелгән<ref>[http://www.hrono.ru/biograf/bio_t/tevkelev_oa.html Тевкелев Осип Алексеевич]</ref>.
== Башҡорт ихтилалдарын аяуһыҙ баҫтырыуы ==
| |||