Википедия

Квадрат: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{другие значения}}
{{Многоугольник
|название=Квадрат
Юл 14 ⟶ 13:
}}
 
'''Квадра́т'''  — [[төҙөк күпмөйөш|төҙөк]] [[дүртмөйөш]], йәғни бөтә мөйөштәре тигеҙ һәм бөтә яҡтары тигеҙ булған дүртмөйөш.
[[Файл:Regular tetragon 1.svg|thumb|Квадрат|180x180px]]
 
Юл 23 ⟶ 22:
 
== Үҙсәнлектәре ==
* <math>t</math>  — квадраттың яғы, <math>R</math>  — [[ҡамаусы әйләнә]]нең радиусы, <math>r</math>  — [[ҡамалған әйләнә]]нең радиусы булһын. Ул саҡта ҡамаусы һәм ҡамалған әйләнәләрҙең үҙәге уның диагоналдәре киҫешкән нөктә менән тап килә һәм
** квадратҡа ҡамалған әйләнәнең радиусы квадрат яғының яртыһына тигеҙ:
**: <math>r = \frac{t}{2}</math>,
Юл 29 ⟶ 28:
**: <math>R = \frac{\sqrt 2}{2} t</math>,
* Квадрат бөтә дүртмөйөштәр араһында иң күп симметрияға эйә. Уның
** дүртенсе тәртиптәге бер [[симметрия күсәре]] (квадрат яҫылығына перпендикуляр һәм уның үҙәге аша үтеүсе күсәр);
** икенсе тәртиптәге дүрт симметрия күсәре бар (яҫы фигура өсөн сағылышҡа эквивалентлы), шуларҙың икәүһе квадраттың диагоналдәре буйлап үтә, ә ҡалған икәүһе  — яҡтарына параллель үтә.
* Квадраттың диагоналдәре тигеҙ, үҙ-ара перпендикуляр, киҫешеү нөктәһендә урталай бүленәләр һәм мөйөштәренең биссектрисалары булып торалар.
[[Файл:Five Squared.svg|100px|left|thumb|Квадраттың майҙаны һәм уның яғының оҙонлоғо]]
[[Файл:LinesOfSymmetryInASquare.png|thumb|Симметрия һыҙыҡтары]]
 
== Квадраттың периметры ==
** Квадраттың [[периметр]]ы тигеҙ:
**: <math>P = 4 t = 4 \sqrt 2 R = 8 r</math>,
 
== Квадраттың майҙаны ==
: ''Бында тап квадратҡа хас булған формулалар килтерелгән. Шулай уҡ ҡара
[[Дүртмөйөш#Майҙан|ирекле дүртмөйөштәрҙең майҙандары]] өсөн формулалар.''
** Квадраттың [[фигураның майҙаны|майҙаны]] <math>S</math>
**: <math>S = t^2 = 2 R^2 = 4 r^2</math> тигеҙ.
 
== Евклид булмаған геометрия ==
[[Евклид булмаған геометрия]]ла квадрат (киңерәк)  — дүрт тигеҙ яғы һәм тигеҙ мөйөштәре булған [[күпмөйөш]].
<!-- In spherical geometry, a square is a polygon whose edges are great circle arcs of equal distance, which meet at equal angles. Unlike the square of plane geometry, the angles of such a square are larger than a right angle.
 
Юл 57 ⟶ 56:
[[Hyperbolic space|Hyperbolic plane]] with 5 around each vertex, with each square having 72 degree internal angles. The [[Schläfli symbol]] is [[Order-5 square tiling|{4,5}]].-->
|}[[Файл:Straight Square Inscribed in a Circle 240px.gif|thumb|right|Квадратты циркуль һәм линейка ҡулланып төҙөү]]
[[Файл:Folding a squer.gif|thumb|right|Квадратты ирекле ҡағыҙ киҫәгенән бөкләү]]
 
== Квадраттарҙың күп төрлөлөгө ==
Биш [[Төҙөк күпҡыр|төҙөк күпҡырҙарҙың]] береһе  — [[куб]]тың ҡырҙары квадрат була.
 
Графтар:
Юл 70 ⟶ 69:
|}
 
[[Шахмат таҡтаһы]] квадрат формаһында һәм ике төҫтәге 64 квадратҡа бүленгән. [[Халыҡ-ара шашка]] өсөн квадрат таҡта ике төҫтәге 100 квадратҡа бүленгән. [[Бокс]]ёр рингы квадрат формаһында, уйын өсөн майҙансыҡ [[Квадрат (уйын)|квадрат]].
 
[[Халыҡ-ара сигналдар йыйылмаһы флагтары|Лим флагы]] квадраты икеҡара һәм ике һары квадратҡа бүленгән, [[гавань|гавандә]] карапта күтәрелгәндә, карап [[карантин]]да тигәнде аңлата. [[Файл:ICS Lima.svg|thumb|Лим флагы]]
 
== Шулай уҡ ҡара ==
* [[Дельтоид]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Квадрат» битенән алынған