Екатерина Теодорою: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
орфография
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү, викилаштырыу, аныҡлаштырыу
25 юл:
|викисклад =
}}
'''Екатерина Теодорою''' ({{lang-ro|Ecaterina Teodoroiu}}; [[14 ғинуар]] [[1894]], Вэдени, хәҙер [[Тыргу-Жиу]]ҙың бер өлөшө — [[22 августаавгуст]] [[1917]], [[Панчу]]) — [[Румыния|румын]] хәрби эшмәкәре, скаут хәрәкәте ағзаһы, [[беренсе донъя һуғышындаһуғышы]]нда ҡатнаша,ҡатнашыусы. [[Мэрэшешт өсөн һуғышта]] һәләк була, был һуғышта ул пехота взоды менән командалыҡ иткән.
Екатерина Теодорою Горж жудецында, хәҙер Тыргу-Жиу ҡалаһының бер өлөшө булған Вэдени ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуа, унан башҡа ғаиләлә 5 ул һәм 2 ҡыҙ була<ref name="historia"/>. Белемде ауылдағы башланғыс мәктәптә ала, артабан Тыргу-Жиуҙа уҡый. 1909 йылда уҡытыу немец телендә алып барылған мәктәпте тамамлай, бынан һуң, уҡытыусы булыу теләге менән, [[Бухарест]]тағы ҡатын-ҡыҙҙар педагогия училещеһына уҡырға инә.<ref>[http://www.mariromani.ro/personaj.php?id=100 Ecaterina Teodoroiu’s biography]</ref>. 1913 йылдан скаут хәрәкәтендә ҡатнаша<ref name="historia">{{cite web|url=http://www.historia.ro/exclusiv_web/portret/articol/legenda-ecaterinei-teodoroiu-ce-spun-arhivele-militare|publisher=Historia.ro|title=Legenda Ecaterinei Teodoroiu: Ce spun Arhivele Militare|accessdate=2015-12-08|language=Romanian}}</ref>.
 
Румынияның Беренсе донъя һуғышына ҡатнашып киткәненән һуң, йәйәүлеләрҙең 18-се полкының шәфҡәт туташы вазифаһында фронтҡа китә. Бында сержант дәрәжәһендә уның ағаһы Николай хеҙмәт иткән була, 14 октябрҙә армиялағы башҡа граждан хеҙмәткәрҙәре менән бергә 9-сы немец армияһының бавар ротаһын атакалауҙа ҡатнаша һәм бының өсөн 23 октябрҙә Бухареста королева Марияның аудиенцияһына лайыҡ була.<ref name="muzeulgorjului">{{cite web|url=http://www.muzeulgorjului.ro/index.php?option=com_content&task=view&id=55&Itemid=52|title=Casa memorială Ecaterina Teodoroiu|publisher=Gorj Museum|accessdate=2015-12-08|language=Romanian}}</ref>.1 ноябрҙә Порчень өсөн барған яуҙа ағаһы Николай һәләк булғас,<ref name="historia"/>, Екатерина, ағаһы өсөн үс алыу теләге менән, полктың 2-се дивизия командирына үҙен хәрби хеҙмәткә алыуҙарын һорап, ғариза бирә. 1916 йылдың октябренән алып хәрби хәрәкәттәрҙә ҡаташа, 1916 йылдың 3 ноябренән 4 ноябренә ҡараған төнөндә немецтарға пленға эләгә.<ref name="agerpres.ro_2015-05-14">{{cite web| url=http://www.agerpres.ro/flux-documentare/2014/01/16/documentar-ecaterina-teodoroiu-eroina-de-la-jiu-07-58-20| title=DOCUMENTAR - Ecaterina Teodoroiu, eroina de la Jiu – AGERPRES| publisher=Agerpres.ro| date= | author=| accessdate=14 mai 2015}}</ref>, Әммә 6 ноябрҙә, йәшереп ҡуйған пистолетынан үҙен ҡарауыллап барған һалдатты һәм взвод командирын атып, ҡасып китә ала, ҡасып барған сағында, аяғы йәрәхәтләнә<ref>Ion Mocioi, ''Ecaterina Teodoroiu: eroina poporului român'', Scrisul Românesc, 1981.</ref>. Аҙаҡ Бэрбэтешти, Тынтэрени һәм [[Филиаши]]гәФилиашигә яҡын ерҙәрҙә һуғыша, бында снаряд ярсығы уның ике аяғын да яралай, быныһы ярайһы уҡ етди яра булып сыға — енсек һөйәген һәм һул бот һөйәген яралай<ref name="romania-actualitati.ro_2015-05-14">{{cite web | url=http://romania-actualitati.ro/portret_de_erou_ecaterina_teodoroiu-56999| title=Portret de erou. Ecaterina Teodoroiu - Istorica - Radio România Actualități Online| publisher=Romania-actualitati.ro| date= | author=| accessdate=14 mai 2015}}</ref>. Молдавия терреторияһына румын армияһы баҫып ингәндә, ялан госпиталендә ята, артабан дауаланыуын [[Крайов]], Бухарест һәм [[Яссы]] госпиталдәрендә дауам итә.<ref name="historia"/>.
 
1917 йылдың 23 ғинуарында дауахананан сығаралар, бер аҙ ваҡыт шәфҡәт туташы булып эшләп ала.<ref name="historia"/>. 1917 йылдың мартында 2-се класс хәрби батырлыҡ миҙалын (Virtutea Militară) ала; госпиталгә уны күрергә королева Мария шәхсән үҙе килә, ул Екатеринаға миҙал тапшыра һәм 2-се дәрәжә лейтенанты исеме бирелеүен хәбәр итә. 1917 йылдың йәйендә фронтҡа әйләнеп ҡайта, 20 августан 43/59-сы полк составындасоставындағы 7-се рота взводы менән командалыҡ итә. Мунчела янында немецтарҙың 115-се дивизияһы һөжүм иткән ваҡытта, 25 кешенән торған взводты атакаға күтәреп, пулемет уты башын яралай, һәм ул 22 августа һәләк була.<ref name="historia"/> йәки башҡа сығанаҡтар буйынса, күкрәгенә яралана<ref>[http://jurnalul.ro/calendar/ecaterina-teodoroiu-inainte-baieti-nu-va-lasati-sunteti-cu-mine-621684.html Ecaterina Teodoroiu. «Înainte băieţi, nu vă lăsaţi, sunteţi cu mine!»]</ref>. Башта Фитионештиҙа ерләнә; 1921 йылдың июнендә уның кәүҙәһен Тыргу-Жиу үҙәгендә ҡайтанан ерләйҙәр<ref name="historia.ro_2015-05-14_tgj">{{cite web | url=http://www.historia.ro/exclusiv_web/general/articol/urmele-ecaterinei-t-rgu-jiu| title=Pe urmele Ecaterinei la Târgu Jiu| publisher=Historia| date= | author=| accessdate=14 mai 2015}}</ref>.
 
Ике донъя һуғышы араһындағы осорҙа Екатерина Теодорою исеме Румынияла милли батыр исеменә тиң була; уға дүрт һәйкәл ҡуйыла (в 1921, 1928, 1936 һәм 1937 йылдарҙа). Власҡа социалистар килгәндән һуң, сығышы менән крәҫтиән булыуына ҡарамаҫтан, ул король ғаиләһе, скаут хәрәкәте һәм «буржуаз реакция» менән ассоцияция тыуҙырғанға күрә, уның исеме оҙаҡ йылдар һуҙымында матбуғат биттәрендә телгә алынмай<ref name="historia"/>. Әммә 1960 йылдарҙан, [[Николае Чаушеску]] идара иткән осорҙа уның статусы яңынан тергеҙелә башлай: уның тураһында биографик фильм төшөрөлә, тағы ла ике һәйкәл ҡуйыла (1972 һәм 1978 йылдарҙа). 1989 йылғы революциянан һуң, уның исемен иҫкә алыусылар һаны тағы ла кәмей<ref name="historia"/> — быныһында инде — элекке властарҙы пропагандалағаны өсөн, шулай ҙа 1994 йылда уға сираттағы һәйкәл асыла.
38 юл:
{{иҫкәрмәләр}}
 
[[Категория:РумынияБеренсе хәрбиҙәредонъя һуғышында ҡатнашыусылар]]
[[Категория:Ҡатын-ҡыҙҙар һуғышта]]
[[Категория:Беренсе донъя һуғышында һәләк булғандар]]