Бактериялар: өлгөләр араһындағы айырма
ә
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
13 юл:
}}
'''Бактериялар''' — 3 млрд cамаһы йыл элек барлыҡҡа килгән боронғо [[организм]]дар. Архейҙар кеүек, улар ҙа прокариоттар булып торалар. Йәғни, күҙәнәктәрендә ядроһы булмай. Нәҫел материалы (нуклеоид) цитоплазмала ята.Күпселек бер күҙәнәклеләр. Әммә күп күҙәнәктәр тоташып колониялар барлыҡҡа килтергән осраҡтар бар (цианобактериялар). Бактерияләр микроскопик кескенә, ләкин уларҙың тупланмаларын ''(колонияларын)'' микроскопһыҙ ҙа күреп була. Күҙәнәктәренең формаһы һәм үҙенсәлектәре буйенса ысын бактериялар бер нисә төркөмгә бүленә:
* шар формаһындағы кокктар;
24 юл:
* спираль(тулҡын) һымаҡ бөгөлгән оҙонса бактериялар — спириллалар һ. б.
Бактериаль күҙәнәк тышсаһында ғәҙәттә төрлө камсылар һәм төктәр күренә. Былар — хәрәкәт органоидтары. Улар ярҙамында бактериялар шыуышып хәрәкәтләнә.
Төҙөлөшө менән улар [[үҫемлектәр]] йәки [[хайуандар]]ҙың ҡамсыларынан һәм төксәләренән айырылып тора. Ҡайһы бер бактериялар «реактив» ысул менән лайла аттырып хәрәкәтләнә.
Цитоплазмала мембраналар әҙ һәм улар тышҡы цитоплазматик мембрана сығынтыларынан ғибәрәт. Мембрана менән сикләнгән органоидтар ''(митохондриялар, пластидлар һ. б.)'' бөтөнләй юҡ.▼
Прокариоттарҙың күҙәнәк стенкаһы бик үҙенсәлекле төҙөлгән. Уның составында эукариоттарҙа, йәғни күҙәнәктәрендә формалашҡан ядроһы булған организмдарда (мәҫәлән, үҫемлектәрҙә һәм хайуандарҙа) осрамай торған ҡушылмалар була.
Ғәҙәттә улар шаҡтай ныҡ. Уның нигеҙен целлюлозаға, йәки клетчаткаға яҡын матдә — муреин тәшкил итә. (Клетчатка — үҫемлек күҙәнәге стенкаһын төзөүсе ҡатмарлы углевод).
Күп бактерияларҙең күҙәнәк тышсаһы лайла менән ҡапланған. Цитоплазма үҙен күҙәнәк стенкаһынан айырып тороусы мембрана менән сикләнгән.
▲Цитоплазмала
[[Файл:Phylogenetic Tree of Life.png|left|thumb|300px|Төшһөҙҙәрҙең [[эволюция]] процессы]]
Акһым синтезы эукариоттарҙыҡынанан күпкә кесерәк рибосомаларҙа бара. Тереклек эшсәнлеген
== Өйрәнеү тарихы ==
|