Пулемёт: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{УК}}
'''Пулемёт''' — төркөм менән, йәки яңғыҙ атҡанда ҡулланыла торған автоматик атыу ҡоралы. Тәғәйенләнеше - ер, һыу өҫтәре һәм һауалағы төрлө сәптәргә пуля менән атыу. Ҡағиҙә булараҡ, дары газдарының көбәктән сығыусы көсөн, ҡайһы берҙә көбәктең артҡа тибеү энергияһын ҡулланыу хәрәкәтте автоматик рәүештә башҡарыуавтоматлаштырыу мөмкинлеген бирә<ref name=ReferenceA>{{из БСЭ|http://enc-dic.com/enc_sovet/Pulemt-52495.html|заглавие=Пулемёт|издание=3-е}}</ref>.
Ошондай калибрҙағы атыу ҡоралдарының башҡа төрҙәренән, көбәгенең оҙонораҡ һәм ауырыраҡ, туҡландырыу ҡорамалының һыйҙырышы ҙурыраҡ булыуы арҡаһында, атыу алыҫлығы һәм тиҙлегенең юғары булыуы менән айырылып тора (минутына 500—1200 атыу) <ref name="le">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_tech/978#пулемёт0] Пулемёт. Энциклопедия «Техника». — М.: Росмэн. 2006.</ref>.
[[Файл:GPMG components.JPG|thumb|600px|center|[[FN MAG]]]]
9 юл:
Хәҙерге ҡул һәм тоташ пулеметтарҙың асыҡ сәп менән тоҫҡап атыу алыҫлығы бер километрға, оптик сәп менән хатта ике километрға етә.
== Термин ==
Термин 1880-се йылдарҙа башта [[митральеза|митральезе]]ғамитральезеға ҡарата ҡулланылған, Рәсәйҙә уны картечница тип йөрөткәндәр, (картечница — хәҙер Гатлинг пулемёты тип йөрөтөлгән ҡорал системаһы).  Бәлки был исем француз телендәге митральезаныңмитральезе (а)ның исемдәренең береһе — canon aballes, «пулялы пушка»нан сыҡҡандыр. Был термин яңы килеп сыҡҡан автоматлыавтоматлаштырылған ҡоралға күсә, улай тиһәң дә, пулемётты тәүге йылдарҙа «автоматлыавтоматлаштырылған картечница» тип йөрөткәндәр.Рәсәйҙә килеп сыҡҡан ваҡытта пулемёт «одноствольная автоматическая митральеза системы Максима» тигән оҙон исем менән йөрөтөлгән<ref>[http://royallib.com/read/fedoseev_semyon/pulemeti_russkoy_armii_v_boyu.html#0 С.Федосеев. Пулемёты русской армии в бою]</ref>.
 
== Пулемётты уйлап сығарыу һәм яҡшыртыу ==
15 юл:
Тәүге пулемёттар сығарғанда башта бер нисә мылтыҡ көбәген артиллерия лафетына беркетеп, уларҙан бер бер артлы ата башлайҙар. Пулемётты яңынан (заряд менән) яһау һәм унан атыу рассчеттың ҡул көсө менән башҡарыла.
 
XVI быуатта уҡ револьвер тибындағы (барабанлы) пистолеттар һәм мылтыҡтар эшләп ҡарай башлағандар. 1718 йылда инглиз хоҡуҡ белгесе Джеймс Пакл тағанға ҡуйылған, барабанлы Пакл мылтығы тигән ҡоралға патент алған. Атыу тиҙлеге ике тапҡырға артҡан ( минутынан 4-тән 9-ға тиклем), тик был мылтыҡ бик ҙур булғанбула, уның янында атҡан саҡта бер нисә кеше тороуы кәрәк булған. Был ҡорал бер кемде лә ҡыҙыҡһындырмаған, шуға уны күпләп етештереп тормағандар. Бынан тыш, барабан уйлап сығарыу пулеметты яңынан заряд менән яһап тороуҙан ҡотҡарған , тик саҡматашлы замогына тоҡандырғыс ҡойоп тороуҙан ҡотҡармаған , был яһау ваҡытын ныҡ оҙонайтҡан. Шулай итеп, унитар патрон уйлап сығарғансы тиҙ атыу тураһында уйлау файҙаһыҙ булған , шуға картечь менән атыусы туп етештерү өсөн иң арзан етештерелгән, иң күп дошманды ҡыра алған ҡорал тип иҫәпләнгән .
 
Пулемётты уйлап сығарыу [[митральеза]] килеп сығыу менән бәйле — бер нисә көбәкле унитар патрон менән атыусы ҡорал. Ул очередәрочередтәр менән атҡан.
 
Иң билдәлеләрҙән Гатлинг пулемётын атарға була (1862, АҠШ-та граждандар һуғышы ваҡытында уны тәү башлап төнъяҡтар ҡулланған ). Был пулеметта көбәктәрҙән револьвер блоктары һәм ручной привод ҡуйылғанҡуйыла — был конструкция һуңыраҡ хәрби реактив самолеттарҙағы һәм вертолеттарҙағы пулемёттарҙа һәм пушкаларҙа ҡуйылған.
Митральеза идеяһының иң ябай төрөн Порт-Артурҙа ҡамауҙа ҡалған рус армияһында уйлап сығарғандар — тәгәрмәсле лафетҡа параллель итеп бер нисә винтовка ҡуйылған, затворҙар һабы менән ысҡындырғыс ырғағы бер тартҡыға беркетелгәндәр.
 
Атыу энергияһынан эшләгән тәүге пулемётты америкалы Хайрам Стивенс Максим уйлап сығарған ([[1883]]) , улуны күпләп Англия менән бурҙар араһындағы һуғышта [[1899]]—[[1902]] Көнъяҡ Африкала ҡулланғандар. Ул шулай уҡ рус-япон һуғышында (1904—1905) ҡулланылған . XX быуат башында ҡул пулеметтары эшләп сығарылған (Данияла — Мадсен пулеметы, 1902, Францияла — Шош, 1907,Англияла - Льюис, 1913, һәм башҡа).
 
Тағанлы һәм ҡул пулеметтары [[Беренсе донъя һуғышы|беренсе донъя һуғышы]] ваҡытында бөтә армияларҙа ла булған . Һуғыш барышында ул танктар һәм самолеттарға ҡуйыла башлай. 1918 йылда герман армияһында эре калибрлы пулемёт (13,35-мм), ике һуғыш араһында француз ([[13,2 mm Hotchkiss M1929|13,2-мм Гочкиса]]), инглиз ([[Vickers .50|12,7-мм Виккерса]]), Америка ([[Браунинг M2|12,7-мм Браунинга]]) армияларында һәм башҡа армияларҙа була. Совет Армияһында 7,62-мм ДП ҡул пулемёты ( [Павел Дегтярев,1927), 7,62-мм ШКАС авиация пулемёты ( Борис Гаврилович Шпитальный һәм И. А. Комариций,1932), 12,7-мм эре ДШК калибрлы пулемёты ( Дегтярёв һәм Георгий Семёнович Шпагин , 1938).
 
[[Икенсе донъя һуғышы|Икене донъя һуғышы]] ваҡытында пулемётты яҡшыртыу эше дауам итә. СССР сәнәғәте были 7,62-мм П.М.Горюнов тағанлы пулемётын (СГ-43) һәм 12,7-мм М. Е. Березин авиация өсөн универсаль пулемётын (УБ) сығара башлай. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында төрлө типтағы пулеметтар : СССР-ҙа — 1 млн 515,9 мең<ref>Н. Вознесенский. Военная экономика СССР в период Отечественной войны. — М., 1948, стр. 46.</ref>; в Германии — 1 млн. 48,5 мең<ref>Оружие Победы / Под. общ. ред. В. Н. Новикова (изд. 2, перераб.и доп.). — М.: Машиностроение, 1987. — С. 279. — 512 с. — 74 000 экз.</ref> дана сығарыла.
 
Һуғыштан һуң ғәскәрҙәр яңы, яҡшыраҡ сифатлы пулеметтар менән ҡораллана : Советтар Союзында В. А. Дегтярёвтың ҡул һәм берләштерелгән пулемёты (РПД) һәм Михаил Тимофеевич Калашниковтың (ПК]),эре калибрлы пулемёт НСВ-12,7; Америка ҡул пулеметы [[М14Е2]] һәм [[Мк 23]], берләштерелгән [[M60 (пулемёт)|М60]], эре калибрлы [[Пулемёт M85|М85]]; инглиз берләштерелгән [[FN MAG|L7А2]]; Көнбайыш Германия [[MG-3]].
 
== Пулемётарҙы ҡулланыу тактикаһы ==
35 юл:
 
Пулемётты ер өҫтөндәге һуғышта ҡулланыу тактикаһы беренсе донъя һуғышы барышында уйлап сығарыла. Пулемётты тоҙаҡлы кәртә (мәҫәлән , Бруно спирале менән) менән ҡулланғандар. Ул тоҙаҡлы кәртәне аша сыҡҡанда, һалдаттар тоҙаҡтар араһында бутала, тороп баҫырға мәжбүр була, улар уңайлы сәпкә әйләнә. Тоҙаҡтар араһындағы үтеү урындары шулай уҡ дошман һалдаттарын юҡ итер өсөн бик уңайлы урын була.
 
Ауырыраҡ һәм көбәге оҙонораҡ булғанға, пулемёт автоматтаравтомат һәм пистолет-пулемёттарҙан алыҫҡараҡ ата, шуға пехотаға алыш барышында ярҙам итер өсөн бик кәрәкҡулай була . Пулемётсы- снайперҙар һунар иткән төп сәптәрҙең береһе.
 
Беренсе донъя һуғышы ваҡытында Герман империяһында пулеметтарҙы ҡулланыуҙың яңы тактикаһын уйлап сығаралар. Пулеметлы оялар фронтта һәм флангыларҙа ҡуйыла. Британия йәки Франция пехотаһы позицияларға рәт булып барған саҡта, тоҙаҡта бутала, шул саҡта уларға ут яуҙырыла.
 
Хәҙер бик һирәк окоп ҡаҙыла, армиялар гел хәрәкәтләнеп һуғыша , шуға еңел пулеметтар ҡулланалар. Уның менән дошмандыңДошмандың флангыһына , йә артына сығып, уның позицияларын ҡул пулеметы менән утҡа тоторға мөмкин. Шулай уҡ, штурмды еңел пулеметһыҙ күҙ алдына килтереп булмай .
 
== Иҫкәрмәләр ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Пулемёт» битенән алынған