Мельбурн: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) |
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Ме́льбурн''' ({{lang-en|Melbourne}} /{{Ipa|ˈmɛlbə(r)n}}/, урындағы әйтелеше буйынса [{{IPA|ˈmælbən, -bn̩}}]) — ҙурлығы буйынса Австралияның икенсе ҡалаһы, Виктория штатының баш ҡалаһы, Порт-Филлип ҡултығы тирәләй ултыра. Биҫтәләрендә йәшәүселәр менән бергә халҡының һаны
Мельбурн — донъяла иң көньяҡтағы
Ҡала
| url = http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/commonwealthgames/
| title = Commonwealth Games Melbourne 2006
Юл 12 ⟶ 11:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/66WUsWPIM
| archivedate = 2012-03-29
}}</ref>. Ҡала
Мельбурн
| last = City of Melbourne.
| url = http://www.melbourne.vic.gov.au/info.cfm?top=52&pg=703
Юл 45 ⟶ 44:
}}</ref>.
[[Австралия|Австралия Федерацияһы]]
| last = Otto
| first = Kristin.
Юл 67 ⟶ 66:
[[Файл:Orica_House.jpg|мини|267x267пкс| ICI House офис бинаһы]]
Ярра йылғаһы һәм Порт-Филлип ҡултығы буйындағы территориялар европалыларға тиклем
| last = Button
| first = James.
Юл 80 ⟶ 79:
}}</ref>.
[[1835 йыл]]дың майында һәм июнендә әлеге ваҡытта ҡаланың үҙәк һәм төньяҡ өлөштәре урынлашҡан
1836 йылда губернатор Бурк ҡаланы Порт-Филлип округының административ үҙәге тип иғлан итә, ә
|автор = Miles Lewis.
|заглавие = Melbourne the city's history and development
Юл 90 ⟶ 89:
}}</ref>.
[[1851 йыл]]да Виктория штаты бойондороҡһоҙ колония статусы алғас,
1880-се йылдарға Мельбурн
|автор = Robert B. Cervero.
|заглавие = The Transit Metropolis: A Global Inquiry
Юл 103 ⟶ 102:
1891 йылда ҡалала көслө иҡтисади кризис башлана һәм үҫеш осоро тамамлана.
Австралия бойондороҡһоҙ дәүләт булараҡ ойошҡас,
[[ХХ быуат]]тың 60-сы йылдар аҙағы—70-се йылдар башында иҡтисади күтәрелеш башлана, тау-сығарыу сәнәғәте үҫә.
| datepublished = December 31, 2003
| url = http://www.smh.com.au/articles/2003/12/30/1072546531264.html?from=storyrhs
Юл 120 ⟶ 119:
=== Топографияһы ===
[[Файл:Greater_Melbourne_Map_-_May_2008_rus.png|мини|207x207пкс|Ҙур Мельбурн картаһы]]
Мельбурн
Мельбурндың
=== Климаты ===
Юл 182 ⟶ 181:
}}
Кёппен классификацияһы буйынса
| заглавие = Updated world map of the Koppen-Geiger climate classification system
| ссылка = http://www.copernicus.org/EGU/hess/hessd/4/439/hessd-4-439_p.pdf
Юл 188 ⟶ 187:
| номер = 4
| страницы = 439—473
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614004711/http://www.copernicus.org/EGU/hess/hessd/4/439/hessd-4-439_p.pdf|archivedate=2007-06-14|deadlink=404}}</ref>, унда һауа торошо йыш һәм көтмәгәндә алмашынып тороусан. Был уның бер яҡтан Данденонг тауҙары, икенсе яҡтан Порт-Филлип ҡултығы һыуҙары менән сикләнгән тигеҙлектә ултырыуына бәйле.
Мельбурнда ҡышҡы температура материктағы
| coauthors = Steve Waldon and Julia Medew.
| datepublished = August 10, 2005
Юл 200 ⟶ 199:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/686L7An3M
| archivedate = 2012-06-01
}}</ref>.
Яҙ һауа торошо ғәҙәттә йылы, яуым-төшөм әҙ була. Йәй эҫе һәм ҡоро. Температура 40 °C-тан артып та киткеләй. ▼
▲Яҙ һауа торошо ғәҙәттә йылы, яуым-төшөм әҙ була. Йәй эҫе һәм ҡоро.
== Демография ==
[[Файл:Melbourne_CoB_dots.png|слева|мини|350x350пкс|Мельбурндың демографик картаһы. Карталағы һәр нөктә [[Бөйөк Британия]]ла (ҡуйы зәңгәр төҫ), [[Греция]]лав (аҡһыл зәңгәр), [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытайҙа]] (ҡыҙыл), [[Һиндостан]]да (көрән), [[Вьетнам]]да (һары), [[Төркиә]]лә (бурҙат ҡыҙыл), [[Италия]]ла (аҡһыл йәшел) һәм элекке [[Югославия]] республикаларында (ҡуйы йәшел) тыуған 100 кешегә тап килә. Карта [[2006 йыл]]ғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса төҙөлгән.]]
Хәҙерге Мельбурн күп милләтле һәм күп төрлө динле.
Хәҙерге Мельбурн урынында борон
[[Англия|Инглиздәр]] һәм [[Ирландия|ирландтар]] ҡаланың тәүге европалы халҡы булған. [[Икенсе донъя һуғышы]] башланғанға тиклем иммигранттарҙың күпселеген улар тәшкил иткән. Алтын ятҡылыҡтарын табыу һәм [[XIX быуат]]тың 50-се йылдарында алтын биҙгәге башланыу
[[Файл:Melbourne_China_Town.jpg|слева|мини|267x267пкс|[[1854 йыл]]да асылған Мельбурн
[[Икенсе донъя һуғышы]] тамамланғас, Мельбурнға Урта диңгеҙ илдәренән
| url = http://www.melbourne.vic.gov.au/info.cfm?top=100&pg=917
| title = Multicultural communities. Greeks.
Юл 223 ⟶ 220:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/686LD6KRd
| archivedate = 2012-06-01
}}</ref>.
{| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" style="margin-left: .5em; font-size: 90%;"
! align="center" bgcolor="#cceeff" colspan="3" | Мельбурндың халыҡ һаны<br />
йылдар буйынса
|-
| align="left" | [[1836]]
| 177
| align="left" | Килеп төпләнә башлаған ваҡыт
|-
| align="left" | [[1854]]
|123 000
| align="left" | Алтын биҙгәге
|-
| align="left" | [[1880]]
| 280 000
| align="left" | Күсемһеҙ мөлкәт алыу көсәйгән саҡ
|-
| align="left" | [[1956]]
| 1 500 000
|-
| align="left" | [[1981]]
| 2 806 000
|-
| align="left" | [[1991]]
| 3 156 700
| align="left" | Иҡтисадтың насарланыуы
|-
| align="left" | [[2001]]
| 3 366 542
|-
| align="left" | [[2006]]
| 3 744 373
|-
| align="left" | 2011
| 3 872 918
| align="left" | Прогноз
|-
| align="left" | 2021
| 4 253 367
| align="left" | Прогноз
|-
| align="left" | 2031
| 4 591 846
| align="left" | Прогноз
|-
| align="center" bgcolor="#cceeff" colspan="3" style="font-size: 80%" | Сығанаҡ: Австралия Статистика<br />
бюроһы<ref name="popprojections">{{Cite web|title=Population Projections, Australia, 2004 to 2101|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/ProductsbyCatalogue/5A9C0859C5F50C30CA25718C0015182F?OpenDocument|archiveurl=https://www.webcitation.org/68gaQlNla|archivedate=2012-06-25|publisher=Australian Bureau of Statistics|accessdate=2008-06-08}}</ref>
|}
[[2011 йыл]]ғы халыҡ иҫәбен алыу күрһәтеүенсә, Мельбурн халҡының 27,2
{{cite web
| url = http://www.censusdata.abs.gov.au/census_services/getproduct/census/2011/quickstat/2GMEL?opendocument&navpos=220
Юл 285 ⟶ 282:
[[Файл:Map_of_central_Melbourne_3384553.PNG|мини|322x322пкс|Мельбурндың үҙәк райондары картаһы]]
Мельбурнға [[1835 йыл]]да Ярра йылғаһының төньяҡ яр буйындағы
| last = Freeman-Greene
| first = Suzy.
Юл 307 ⟶ 304:
}}</ref>.
Мельбурн
Мельбурнда парктар, [[баҡса]] һәм бульварҙар күп, шунлыҡтан уны
Мельбурн хакимиәте ҡаланың үҙәк өлөшөнә идара итә,
| last = Dunstan
| first = David.
Юл 329 ⟶ 326:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/686LHYIkS
| archivedate = 2012-06-01
}}</ref>.
Оло Мельбурндың ҡалған территорияһы
Тотош ҡала мәнфәғәтендәге сараларҙың күпселеге Виктория штаты хөкүмәте тарафынан үткәрелә.
== Иҡтисады ==
Мельбурнда Австралияның ҙур диңгеҙ порты бар. Уныңйыллыҡ тауар әйләнеше яҡынса
| last = Malaysian National News Agency.
| first =
Юл 369 ⟶ 366:
}}</ref>.
Австралия автомобиль сәнәғәте предприятиеларының күпселеге Мельбурнда урынлашҡан. Уларға
Мельбурн — заманса технологиялар үҙәге. [[Компьютер]] йәки [[мәғлүмәт технологиялары]] менән бәйле тармаҡтарҙа 60 000-дән ашыу кеше эшләй,
| last = Multimedia Victoria.
| first =
Юл 391 ⟶ 388:
}}</ref>.
Мельбурн Азия-Тымыҡ океан төбәгендәге эре
[[Туризм]]
| last = Media Release: MINISTER FOR TOURISM.
| first =
Юл 411 ⟶ 408:
| archivedate = 2007-09-14
}}</ref>.
Мельбурнда Австралияның эре
Мельбурн, Мастеркард донъя коммерция үҙәктәре индексына ярашлы, донъяның иң эре 50
2014 йылда, [[The Economist]] журналы баһаһы буйынса, Мельбурн донъяның иң ҡиммәтле ҡалалары араһында алтынсы урынды ала,
== Транспорты ==
[[Файл:Melbourne_Flinders_St._Station.jpg|справа|мини|200x200пкс|Флиндерс-стрит Стейшн тимер юл станцияһы]]
[[Файл:BolteBridge.jpg|справа|мини|200x200пкс|Болт-Бридж күпере, Сити-Линк түләүле юлының бер өлөшө]]
Мельбурндың транспорт селтәре [[XIX быуат]]тың икенсе яртыһында ҡорола башлай, ул саҡта трамвай һәм поезд йәмәғәт
| last = The Age.
| first =
Юл 436 ⟶ 433:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/686LMTGbl
| archivedate = 2012-06-01
}}</ref>.
| last = The Age.
| first =
Юл 461 ⟶ 458:
| accessdate = 2010-11-10
| deadlink = 404
}}</ref>.
Мельбурндың эске
Мельбурндың автобустар селтәренә 300-ләп маршрут инә.
Мельбурнда шәхси транспорт киң файҙаланыла: халыҡтың 7,1
| last = Jan Scheurer, Jeff Kenworthy, and Peter Newman.
| first =
Юл 502 ⟶ 499:
}}</ref>.
Мельбурнда дүрт
== Мәғариф һәм фән ==
[[Файл:Parkville_-_University_of_Melbourne_(Ormond_College).jpg|мини|267x267пкс|Орманд Колледж (1857), Мельбурн Университеты]]
Мельбурнда белем биреү системаһы, бөтә Виктория штатындағы кеүек үк, Белем биреү һәм баланың иртә үҫеше департаменты
| last = Department of Education and Early Childhood Development.
| first =
Юл 523 ⟶ 520:
}}</ref>.
Белем биреү системаһы өс баҫҡыслы итеп төҙөлгән: башланғыс белем ({{lang-en|primary school}}
Балалар 6 йәштән 15 йәшкә тиклем мәктәптә белем ала. Уҡыусыларҙың өстән ике өлөшө самаһы
Мельбурн университеты һәм Монаш Университеты Мельбурндың ғына түгел, бөтә [[Австралия]]ның иң эре уҡыу йорттары иҫәбенә инә. [[2006 йыл]]да Мельбурн
| last = Sydney Morning Herald.
| first =
Юл 543 ⟶ 540:
}}</ref>.
Мельбурнда Австралияның иң боронғо
Мельбурнда шулай уҡ
== Һаулыҡ һаҡлау ==
Юл 563 ⟶ 560:
| archiveurl = https://www.webcitation.org/686LTCkiF
| archivedate = 2012-06-01
}}</ref>. Ҡалала хосуси
== Мәҙәниәт ==
[[Файл:Federation_Square_(SBS_Building).jpg|мини|200x200пкс|Федерация майҙанындағы биналар комплексы]]
[[Файл:Princess_Theatre,_Melbourne,_Australia.jpg|слева|мини|200x200пкс|Принцесс-Сиэте театры бинаһы]]
Мельбурн — [[Австралия]]ның мәҙәни һәм
Мельбурнда музыкаль мәҙәниәттең тамырҙары бик тәрәндә ята. Австралияның билдәле музыканттары араһында Мельбурндыҡылар күп. Һуңғы йылдарҙа ҡала донъяла стрит-арт үҙәктәренең береһе булараҡ танылыу алған. Ҡала шулай уҡ донъяла
Мельбурнда театр тормошо күп төрлө.
== Спорт ==
[[Файл:MCG99.jpg|мини|200x200пкс|Мельбурн
Мельбурнда халыҡ-ара спорт ярыштары үтә. Иң әһәмиәтлеләре:
* Австралияның Асыҡ чемпионаты (теннис),
* Австралия Гран-прийы (Формула 1);
* Мельбурн кубогы (ат сабыштары);
* Австралия футбол лигаһыны миҙгел финалы.
Мельбурнда 1956 йылда йәйге Олимпия уйындары һәм 2006 йылда Берләшмә Уйындары үткәрелә.
Мельбурн
Мельбурнда трибуналарында 10 000-дән ашыу тамашасы һыйҙыра алған 29 спорт ҡоролмаһы бар. [[2000 йыл]]да ҡаланың иң ҙур стадионы
2006 йылда Лондонлдың Аркспорт тикшеренеү һәм консультация биреү компанияһы
=== Иҫтәлекле урындары ===
[[Файл:Melbourne_Royal_Exhibition_-_East_Buildings.jpg|мини|200x200пкс|Король Күргәҙмә үҙәге]]
[[Файл:Melbourne_Capt_Cooks_Cottage_-_outer00.jpg|мини|200x200пкс|Капитан Джеймс Кук коттеджы]]
[[Файл:Melbourne_city_centre_aerial.jpg|мини|200x200пкс|Rialto
* Викторияның Дәүләт китапханаһы —
* Флиндерс-Стрит Стейшн вокзалы бинаһы — ҡаланың уртаһында урынлашҡан, вокзал бинаһы ҡаланың визит карточкаһы тип иҫәпләнә.
* Виктория Парламенты бинаһы — донъяның иң мәшһүр граждан архитектураһы өлгөләренең береһе.
* Король Күргәҙмә үҙәге — [[1880 йыл]]да төҙөлгән. Викториан архитектураһының бына тигән өлгөһө. Австралияла беренсе булып [[ЮНЕСКО]]-ның [[Бөтә донъя мираҫы]] статусын ала.
* Капитан Джеймс Кук коттеджы — капитан [[Джеймс Кук]]тың ғаиләһе йәшәгән ҙур булмаған таш коттедж,
* Краун Казино — Ярра йылғаһы буйындағы бик ҙур казино һәм күңел асыу комплексы.
* Мельбурн
* Мельбурн
* Хәтер монументы — Австралия ҡатнашҡан һуғыштарҙа баш һалған яугирҙәр һәйкәле.
* Иммиграция музейы — Австралияға донъяның бөтә мөйөштәренән күсеп килгән иммигранттар тарихына бағышланған.
* Michaels World-Famous Camera Museum —
* Ярраның яр буйы.
* Виктория Милли галереяһы — Австралиялағы иң ҙур һәм иң боронғо художество галереяһы.
* Федерация майҙаны.
* Риалто Тауэр — Австралиялағы иң бейек биналарҙың береһе.
* Королева Виктория баҙары.
* Изге Павел соборы.
* Изге Патрик соборы.
* Мельбурн Сәнғәт үҙәге
* Эврика башняһы.
[[Файл:Melbourne_Docklands_-_Yarras_Edge_-_marina_panorama.jpg|центр|мини|800x800пкс|Яңы Доклендс районы яғынан төнгө Мельбурн күренеше]]
== Иҫкәрмәләр ==
|