Масса: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
||
33 юл:
=== Үлсәү ысулдары һәм ҡормалдары===
[[File:Waga elektroniczna.jpg|thumb|230px|Үлсәү]]
[[Файл:Massmeter.jpg|thumb|200px|[[Измеритель массы тела в невесомости|Прибор для измерения инертной массы в невесомости (массметр)]]]]
{{Main|Үлсәү}}▼
▲{{Main|Үлсәү}}
Күп кенә масса үлсәү ҡорамалдары инерт һәм гравитация массаһының эквивалентлығы принцибын ҡулланыуға ҡайтып ҡала]]. Үлсәү тип аталған ошондай ҡормаладар менән уларҙың ауырлығы буйынса есемдәрҙең массаһын билдәләйҙәр.Пружиналы үлсәүҙә ауырлыҡ һығылмалы пружинаның деформацияһына ҡарап билдәләнә.Рычаглы үлсәүҙәрҙә ауырлыҡ үлсәнә торған әйберҙең ауырлығын массаһы билдәле эталон (гер) менән сағыштырып билдәләйҙәр .
Тик ,мәҫәлән,космос станцияларында ауырлыҡ юғалтыу шарттарында үлсәүҙе ҡулланып булмай һәм башҡа төрлө ҡорамалдар ҡулланыла — массметрҙар, уларҙың эше пружиналағы йөктөң ирекле тирбәлеү периодын үлсәүгә ҡоролған;билдәле булыуынса, тирбәлеү периоды есемдең массаһына бәйле.
Зарядлы элементар киҫәксәләрҙең массаһын Вильсон камераһында ҡалдырған эҙҙәре буйынса билдәләйҙәр{{sfn|Завельский|с=119|1970}}. Ҡыҫҡа ғүмерле Вильсон камераһында эҙ ҡалдырмай торған киҫәксәләрҙең массаһын уларҙың тарҡалыу продукттарының дөйөмләштерелгән энергияһын иҫәпләп табалар{{sfn|Завельский|с=123|1970}}<ref>{{книга | автор =
Ерҙең массаһын Ньютондың бөтә ғәләм тартылыш законына,билдәле булған гравитацияның даими дәүмәл һәм ерҙең радиусына таянып билдәләйҙәр {{sfn|Завельский|с=136|1970}}. Ҡояштың массаһын шулай уҡ Ньютондың бөтә ғәләм тартылыш законына,гравитацияның даими дәүмәле, Ҡояш менән Ер араһы алыҫлығы һәм Ерҙең Ҡояш тирәләй әйләнеү периодына таянып иҫәпләйҙәр{{sfn|Завельский|с=150|1970}}. Беҙҙең Галактика массаһы Ҡояш тирәһенең Галактиканың үҙәге тирәләй әйләнеү периоды һәм Галактика үҙәгенә хәтле алыҫлыҡ дәүмәленә таянып билдәләнә{{sfn|Завельский|с=161|1970}}.
| |||