Аҡһымдар: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) |
||
199 юл:
* '''гликопротеидтар''' — простетик төркөмө булып углеводтар тора (мәҫәлән, шайыҡтағы муцин).
== Аҡһымдарҙың функцияһы ==
Аҡһымдар күҙәнәктә күп төрлө һәм мөһим функциялар башҡара.
* '''Төҙөү функцияһы'''. Күҙәнәк мембранаһы һәм күҙәнәк органоидтары аҡһымдан тора. Юғары төҙөлөшлө хайуандарҙа ҡан тамырҙары стенкалары, тарамыштар, кимерсәктәр һ. б., нигеҙҙә, аҡһымдарҙан тора.
* '''Аҡһымдарҙың каталитик функцияһы'''. Химяя курсынан билдәле булыуынса, химик реакцияларҙың тиҙлеге реакцияға ингән матдәләрҙең үҙсәнлеге, уларҙың концентрацияһы һәм реакция барған температура менән бәйле.
Ҡағиҙә булараҡ, тере күҙәнәктәге матдәләрҙең химик активлығы ҙур түгел. Уларҙың күҙәнәктәге концентрацияһы ла күп осраҡта ҙур булмай.
Күҙәнәк мөхитенең температураһы юғары түгел. Шулай булғас, күҙәнәктәге реакциялар бик әкрен үтергә тейеш кеүек.
Әммә күҙәнәктәге реакциялар ҙур тиҙлек менән бара. Быға күҙәнәктә катализаторҙар булыу арҡаһында өлгәшелә. Күҙәнәк катализаторҙары ферменттар тип атала.
Ферменттарҙың каталитик активлығы ифрат ҙур. Улар реакцияны унар, йөҙәр миллион тапҡыр тиҙләтә.
Ферменттар химик структураһы буйынса
Мәҫәлән, каталаза ферментының молекуляр массаһы 250 000, ә водород пероксидының (Н2О2) (уны тарҡатҡанда катализатор ролен каталаза үтәй) молекуляр мас
саһы бары тик 34.
Фермент һәм ул тәьҫир иткән матдәләр ҙурлыҡтарының шундай нисбәте, ферменттың каталитик активлығы уның бөтә молекулаһы менән түгел, ә ҙур булмаған өлөшө
Билдәле булыуынса, матдәләр араһында реакңия уларҙың молекулалары бик ныҡ яҡынлашҡан осраҡта ғына бара. Ферменттың һәм матдәнең бер-береһенә яҡынлашыуына ферменттың актив үҙәге һәм матдәләр молекулаһы структураларының геометрик тура килеүе мөмкинлек тыуҙыра.
Улар бер-береһенә «асҡыс менән йоҙаҡ» кеүек тап килә. Ферменттың денатурацияһы ваҡытында уның каталитик активлығы юғала, сөнки актив үҙәктең структураһы боҙола.
227 юл:
Күҙәнәктәге һәр химик реакция тип әйтерлек үҙенә генә хас фермент менән катализлана. Күҙәнәктә барған төрлө реакцияларҙың һаны бер нисә меңгә етә. Шуға ярашлы күҙәнәктә лә бер нисә мең төрлө фермент барлығы билдәле.
* '''Сигнал функциялары'''. Күҙәнәктең тышҡы йөҙө мембранаһына тышҡы мөхит факторҙары тәьҫиренә яуап итеп үҙенең өсөнсөл структураһын үҙгәртеүгә һәләтле аҡһымдарҙың молекулалары теҙелгән. Тышҡы мөхиттән сигналдарҙы ҡабул итеү һәм күҙәнәккә командалар тапшырыу ошо юл менән бара.
* '''Хәрәкәт функцияһы'''. Хәрәкәт
* '''Транспорт функцияһы'''. Улар, төрлө матдәләрҙе үҙенә ҡушып, күҙәнәктең бер урынынан икенсе урынына күсереп йөрөтөүгә һәләтле. Ҡандың аҡһымы гемоглобин кислородты үҙенә ҡуша һәм кәүҙәнең бөтә туҡымаларына һәм органдарына тарата.
* '''Аҡһымдарҙың һаҡлау функцияһы'''. Сит
* '''Энергетик функция'''. Аҡһымдар күҙәнәктә аминокислоталарға тиклем тарҡала. Аминокислоталарҙың бер өлөшө аҡһымдар синтезлауға китә, икенсе өлөшө тулыһынса тарҡала, һәм был осраҡта энергия бүленеп сыға. 1 г аҡһым тулыһынса тарҡалғанда 17,6 кДж энергия бүленеп сыға.
== Иҫкәрмәләр ==
|