Углеводтар: өлгөләр араһындағы айырма

Барлыҡ [[үҫемлектәр]] һәм [[хайуандар]] донъяһында тере [[организм]]дарҙың күҙәнәктәре һәм туҡымаларының айырылғыһыҙ компоненты булып тора.

ХайуандарХайуан күҙәнәктәрендә углеводтар күп түгел (ҡоро матдә массаһының 2-3 % тирәһе). Бауырҙың һәм мускулдарҙың күҙәнәктәрендә улар күберәк (5 %-ҡа тиклем).

Бөтә моносахаридтар ҙа — һыуҙа[[һыу]]ҙа һәйбәт эреүсе төҫһөҙ матдәләр. Улар бөтәһе лә тиерлек татлы. Иң киң таралған моносахаридтар — глюкоза, фруктоза, рибоза һәм дезоксирибоза.

Емештәрҙең һәм еләктәрҙең, шулай уҡ балдың[[бал]]дың татлы тәме уларҙың составында глюкоза менән фруктозаның булыуына бәйле. Рибоза менән дизоксирибоза нуклеин кислоталары һәм АТФ составына инә.

Дисахаридтарҙан иң мөһимдәре сөгөлдөр (йәки шәкәр ҡамышы) һәм һөт шәкәре, полисахаридтарҙан крахмал (үҫемлектәрҙә) гликоген (хайуандарҙа)крахмал, клетчатка (целлюлоза),хайуандарҙа гликоген киң таралған.

Үҙағас—[[Үҙағас]]— тулыһынса тип әйтерлек целлюлоза. Был полисахаридтарҙың мономеры булып глюкоза тора.

Углеводтар күҙәнәктәрҙә активлыҡтың төрлө формаларын башҡарыр өсөн энергия сығанағы ролен үтәй. [[Күҙәнәк]] эшмәкәрлеге: хәрәкәт, секреция, биосинтез, яҡтыртыу һәм башҡалар өсөн энергия талап ителә.

Структуралары буйынса ҡатмарлы, энергияға[[энергия]]ға бай углеводтар күҙәнәктә аҙаҡҡаса тарҡалыуға дусар ителә һәм һөҙөмтәлә ябай, энергияға ярлы булған берләшмәләр— углерод оксиды (IV) һәм һыу (СО2 һәм Н2О) тороп ҡала. Был процесс һөҙөмтәһендә энергия бүленеп сыға. 1 г углевод тарҡалғанда 17,6 кДж энергия бүленеп сыға.