Һулыш: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
к
1 юл:
[[Файл:Diaphragmatic breathing.gif|thumb|right|300px|[[Кеше]]нең [[Диафрагма (анатомия)|диафрагма]] (ҡорһаҡ) тибындағы һулышы]]
'''Һулыш''' — кеше, [[хайуандар]], [[үҫемлектәр]] һәм бик күп микроорганизмдар диссимиляцияһының төп өлөшө.
'''Һулыш''' — кеше, [[Хайуандар]], [[үҫемлектәр]] һәм бик күп [[микроорганизмдар]] [[Катаболизм|диссимиляция]]һының төп өлөшө. Һулыш — ул ''[[метаболизм]]дың'', йәғни тере [[организм]]да матдәләр һәм энергия алмашыныуының тейешенсә барыуын тәьмин итеүсе [[Физиология|физиологик]] процесс. Тирә-яҡ мөхиттән кислород ([[Кислород|О<sub>2</sub>]]) алып, ''[[гомеостаз]]'' (эске мөхиттең тотороҡлолоғон) тәьмин итә, организмда метаболизм һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән матдәләрҙе ([[Углекислый газ|СО<sub>2</sub>]], [[һыу боҫо|H<sub>2</sub>O]] һ.б.) тышҡы мөхиткә сығара. Матдәләр алмашыныуының көсөргәнешенә ярашлы кеше [[үпкә]] аша уртаса 5 — 18 [[литр]]ға яҡын углекислый газ(СО<sub>2</sub>), һәм сәғәтенә 50 [[грамм]] һыу бүлеп сығара. Улар менән 400-гә яҡын башҡа ҡатнашмалар ҙа бүленә.
 
Һулыш — ул ''[[метаболизм]]дың'', йәғни тере [[организм]]да матдәләр һәм энергия алмашыныуының тейешенсә барыуын тәьмин итеүсе физиологик процесс.
'''Тышҡы һулыш''' тигән төшөнсә аҫтында организм һәм тирә-яҡ мөхит араһында [[газ алмашыныу]] күҙҙә тотола, ул үҙ эсенә кислород йотоу һәм углекислый газ сығарыуҙы, шулай уҡ был газдарҙың һулыш көпшәләре ([[трахея менән һулаусы]] [[бөжәктәр]]) йәки [[ҡан әйләнеше]] аша үтеүен ала.
 
Тирә-яҡ мөхиттән кислород ([[Кислород|О<sub>2</sub>]]) алып, ''гомеостаз'' (эске мөхиттең тотороҡлолоғон) тәьмин итә, организмда метаболизм һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән матдәләрҙе ([[Углекислый газ|СО<sub>2</sub>]], [[һыу боҫо|H<sub>2</sub>O]] һ.б.) тышҡы мөхиткә сығара.
[[Күҙәнәк һулышы]] аҡһымдарҙың [[күҙәнәк]] мембраналары аша үтеүен тәьмин итә; шулай уҡ [[митохондрия]]ларҙа әселәндереү барышын көйләй — был аҙыҡтың химик энергияһын үҙгәртергә булышлыҡ итә.
 
Матдәләр алмашыныуының көсөргәнешенә ярашлы кеше [[үпкә]] аша уртаса 5 — 18 [[литр]]ға яҡын углекислый газ(СО<sub>2</sub>), һәм сәғәтенә 50 г һыу бүлеп сығара. Улар менән 400-гә яҡын башҡа ҡатнашмалар ҙа бүленә.
 
'''Тышҡы һулыш''' тигән төшөнсә аҫтында организм һәм тирә-яҡ мөхит араһында [[газ алмашыныу]] күҙҙә тотола,. улУл үҙ эсенә кислород йотоу һәм углекислый газ сығарыуҙы, шулай уҡ, был газдарҙың һулыш көпшәләре ([[трахея менән һулаусы]] [[бөжәктәр]]) йәки [[ҡан әйләнеше]] аша үтеүен ала.
 
[[Күҙәнәк һулышы]] аҡһымдарҙың [[күҙәнәк]] мембраналары аша үтеүен тәьмин итә; шулай уҡ [[митохондрия]]ларҙамитохондрияларҙа әселәндереү барышын көйләй — был аҙыҡтың химик энергияһын үҙгәртергә булышлыҡ итә.
 
Тышҡы мөхиттә тән туҡымаһының майҙаны ҙур булған осраҡта газдың күҙәнәктәргә шул туҡыма аша диффузияланып, һулыш алыныуы мөмкин (мәҫәлән,үҫемлектәрҙең япраҡтарында,ҡатмарлы тиреле хайуандарҙа). Тән туҡымаһы сағыштырмаса әҙ майҙанлы булғанда газ ҡан әйләнеше ([[умыртҡалылар]] һ.б.) йәки трахеялар ([[бөжәктәр]]ҙә) аша эшкәртелә.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Һулыш» битенән алынған