Курд теле: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
22 юл:
}}
 
'''Ҡурд телдәре''' (زمانێ كوردی, Kurdî Zimanê, Кӧрди Зыман) — Һинд-европа тел ғаиләһе составына ҡараған [[Иран телдәре|иран теле төркөмсәһенең төньяҡ-көнбайыш төркөмдәренең береһе булған ҡурд]] халыҡтарының тел төркөмө.. Таралған төбәктәрҙә, Рәсми рәүештә танылыу алмаған, ни бары Ҡурдистан тип атап йөрөтөлгән төбәктәрҙә генә таралыш тапҡан. Фонетикаһында һәм тамыр составы яғынан айырмалыҡтар әллә ни ҙур түгел, шулай ҙа морфологияла күҙгә күренерлек айырма бар, шуға күрә был тел төркөмөнә ҡарағандар араһында бер-береһен аңлау мөмкинлеге тулыһынса юғалған. Был Урта быуаттарҙа [[Иран телдәре|иран телдәренең]] күпселеген үҙгәртеп ҡороуҙарға дусар ителеүе менән бәйле. Хәҙерге ваҡытта «ҡурд телдәре» тигәндә, йышыраҡ дүрт телде күҙ уңында тоталар:
* курманджи йәки төньяҡ ҡурд (Төркиә, Сүриә, Ираҡ, Иран, элекке совет иле республикалары, АҠШ һәм Европа илдәре);
* сорани йәки үҙәк курд (Көнсығыш Ираҡ, Иран);
28 юл:
* лаки
 
== ТарихТарихы ==
Ҡурд телдәре мид теленән барлыҡҡа килгән. Урта быуаттарбыуаттарҙа ғәрәп һәм фарсы телдәренең йоғонтоһона бирелгән була, шулай уҡ төрөк теленән үҙләштереү ҙә күҙәтелә. ФарсыКурд теленең фарсы теле менән ҡәрҙәш булыуы, унан алынған күп һанлы калькаларҙың барлыҡҡа килеүкилеүенә сәбәбесәбәп булып тора (уларҙың яһалыу процесы әлеге көндә лә дауам итә).
 
== Яҙыу ==
{{See also|Курдско-русская практическая транскрипция}}Ҡурдтар элек-электән [[Ғәрәп яҙмаһы|ғәрәп алфавиты]]<ref>{{Китап|автор=Исаев М. И.|заглавие=Языковое строительство в СССР|место=М.|издательство=Наука|год=1979|страницы=154-156|страниц=352|тираж=2650}}</ref> ҡулланылған. 1920—1930 йылдарҙа [[Төркиә|Төркиәлә]] һәм [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР-ҙа]] латинлаштырылған ҡурд алфавиттыалфавиты булдырыла. 1946 йылда совет ҡурдтарының алфавиты кириллица нигеҙендәге алфавитҡа күсерелә. [[Ираҡ]]та һәм [[Иран]]да, йәшәүсе ҡурдтар ғәрәп яҙмаһыяҙмаһын ҡуллана.
 
Хәҙерге Төркиәлә ҡурд телдәрен ҡулланылыуҡулланыу хупланмай, унда ҡурд латиницаһы бөтөнләй тыйылған, ҡурдтарға хатта исем теркәгәндә лә латиница яҙыуяҙмаһын ҡулланыу рөхсәт ителмәй .
 
Һуңғы йылдарҙа элекке совет ҡурдтары, тулыһынса тиерлек, латинғалатин яҙыуына күсте. ШулайХәҙерге уҡваҡытта ла латин алфавитына күсеү мәсьәләһе [[Курдистан Төбәк Хөкүмәте|Ираҡ Ҡурдистанында]] ла даими күтәрелеп тора, был мәсьәлә шулай уҡ хөкүмәт кимәлендә лә ҡарала; ләкин был йүнәлештә яһалған реаль эштәр бик яй бара. Быға ҡапма-ҡаршы, Сүриә ҡурдтары өсөн латин алфавитын ҡулланыуҙа сикләүҙәр юҡ.
 
=== Фонетика һәм фонология ===
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Курд_теле» битенән алынған