Бешбармаҡ: өлгөләр араһындағы айырма

[[FileФайл:Beshbarmak rock.JPG|thumb| Әзербайжандың Сиазан районындағы ҡая]]

'''Бешбармаҡ''' ({{lang-az|Beşbarmaq}})  — [[Әзербайжан]]дағы тау, [[Сиазань]] ҡалаһынан көньяҡ-көнбайышҡа табан урынлашҡан. [[Баҡы]]нан 40  км алыҫлыҡта, [[Каспий диңгеҙе]] диңгеҙе ярынан йыраҡ түгел. Халыҡ телендә шулай уҡ Хыдыр Зинд исеме менән йөрөтөлә һәм [[табыныу]] урыны булараҡ билдәле<ref>{{статья

«Бешбармаҡ» с [[әзербайжан теле]] телендәндә, башҡорт телендәге кеүек үк, «биш бармаҡ» тигәнде аңлата, сөнки ҡаялар тап шулай бармаҡтар һымаҡ күренә.

[[Файл:BashBarmaq.jpg|thumb|left| Георг Гогенфельден рәсемендә Бешбармаҡ [[1850 годйыл]]а]]

Тау үҙенең һыҙатланылышы һәм бейеклеге арҡаһында ҡәҙимдән диңгеҙ сәйәхәтселәре өсөн бик яҡшы ориентир булып торған. Тау аръяғында боронғо Хурсанғала емереклектәре һаҡлана{{Нет АИ|31|05|2017}}.

Бешбармаҡ янында «[[ Хыдыр Зунджа пиры (мәсете)]]» тип аталған, изге һаналған урын бар, унда юлсылар табынырға һәм уҡынырға туҡтай.

Бешбармаҡ [[Баҡы]]нан Әзербайжандың төньяҡ райондарына (Сиязань, Ҡуба, Кусары, Хачмаз, Набрань) һәм Рәсәйгә юлланған меңдәрсә кешеләрҙең ялға туҡтағарғатуҡтарға яратҡан урыны. Бында бигерәк тә йәйгеһен кеше күп була. Хыдыр Зинджа пиры (мәсетенән башҡа), бында бик күп магазин, кафе һәм ресторандар урынлашҡан. Шулай уҡ тауҙарҙан ағып килгән һыуҙарҙа бит-ҡул сайҡап алыу ҙа йолаға әүерелгән. <ref>http://www.e-samarkand.narod.ru/xizr.htm</ref>

== Бешбармаҡ тураһында мифтар һәм риүәйәттәр ==

[[Хизир|Хызыр]] (Хыдыр) пәйғәмбәр тураһындағы мифҡа ярашлы, был зат йәшел кейемдәр кейеп, ғүмер эликсиры эҙләп йөрөгәндә ошо тау янына килеп сыҡҡан һәм ер аҫты батшалығында «тере һыу» тапҡан. Шул һыуҙы эсеп, ул үлемһеҙлеккә эйә булған. Шунан бирде ошо урынды Хызыр Зиндей (Хыдыр Зунджа) тип атай башлағандар.

Икенсе бер риүәйәт буйынса Зүл-Ҡәрнәйн тере һыу эҙләп Хызырға мөрәжәғәт иткән. Пәйғәмбәр уны ике шишмә янына килтергән: береһенән һөт аҡҡан, икенсеһенән - — болғансыҡ һыу. Искәндәргә ул бер сығанаҡтан ғына эсергә рөхсәт иткән. Теге һөттө һайлағано. Хызыр иһә болғансығын эскән һәм үлемһеҙлеккә эйә булған.

Тау түбәһендә сығанаҡ бар. Риүәйәттәр буйынса, бында пәйғәмбәрҙең күҙ йәштәре тамған һәм сығанаҡҡа шифалы көс биргән. Тау түбәһенә менә торған юл тар һәм тайғаҡ. Яҡшы күңелле кеше унан ҡыйынлыҡһыҙ үтә, яманы йығылып төшөүе ихтимал. Сығанаҡ янына менеп еткән кешенең теләге мотлаҡ ҡабул була.

== Иҫкәрмәләр ==

== ҺылтанмаҺылтанмалар ==

* [http://azeri.ru/papers/azerizv_az/25815/ Хызр-Зинда  — исполнитель желаний]