Башҡорт мәркәз шураһы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) |
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) |
||
4 юл:
Башҡорт мәркәз шураһы башта — [[Ырымбур]]ҙа, 1918 йылдың июнь-авгусында — [[Силәбе]]лә, декабрҙән алып [[Орск өйәҙе]] сиктәрендә бер нисә урынды алмаштырып эшләргә тура килә.
Башҡорт мәркәз шураһы [[Өфө губернаһы|Өфө губерна]] секретариаты һәм улус шуралары (советтары) эшмәкәрлеген координациялай. [[Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары|2-се һәм 3-сө Бөтә башҡорт ҡоролтайҙарын]] саҡырыуҙы, [[башҡорттар]]ҙан Бөтә Рәсәй Ойоштороу йыйылышына депутатлыҡҡа кандидаттар һайлау алды кампанияһын ойоштора. 1917 йылдың 15 ноябрендә [[Башҡортостан милли-территориаль автономияһы]]н иғлан итә (1-се һанлы һәм 2-се һанлы фармандар).
Мәркәз шураһына 7 кеше (башҡорттар йәшәгән һәр өйәҙҙән берешәр кеше) һайлана: [[Манатов Шәриф Әхмәтйән улы|Ш.
Башҡорт мәркәз шураһында ай һайын кәңәшмәләр үткәрелеүе ҡаралған була.
[[Файл:ПечатьБашоблшуро.png|thumb|right|
''Мәркәз составындағы бүлектәр:''▼
[[1918 йыл]]дың 17 февралендә Ырымбур губерна хәрби-революцион комитеты рәйесе бойороғо буйынса Башҡорт мәркәз шураһы ағзаларының бер өлөшө һәм [[Башҡорт хөкүмәте]]нең бүлек мөдирҙәре ҡулға алына. Апрель башында Ырымбурҙы башҡорт ғәскәрҙәре һәм казак отрядтары баҫып алған ваҡытта улар төрмәнән азат ителә. Артабан Башҡорт мәркәз шураһы үҙенең эшен дауам итә, Башҡорт хөкүмәте үткәргән сараларҙа ярҙам итә, большевиктарға ҡаршы пропаганда алып бара һәм Башҡорт милли хәрәкәте ихтыяждары өсөн аҡса йыя, шул уҡ ваҡытта башҡа милләттәрҙең хәрәкәттәре менән тығыҙ бәйләнештәр булдыра. Мәҫәлән, 1-се Бөтә башҡорт ҡоролтайынан һуң [[Әзербайжан]] һәм [[Украина]] менән мөнәсәбәттәр булдыра,
1919 йылдың 20 мартында «[[Үҙәк Совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡорт совет автономияһы тураһында килешеү]]»гә ҡул ҡуйғандан һуң башҡорт мәркәз шураһы үҙенең үҙенең эшмәкәрлеген туҡтата.▼
== Составы ==
;Рәйестәре:
* [[Манатов Шәриф Әхмәтйән улы]] (1917 йылдың июль — декабре)
* [[Атнағолов Сәләхетдин Саҙрый улы]] (1917 йылдың декабре — 1918 йылдың июне)
* [[Бабич Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы]] (1917 йылдың декабре — 1918 йылдың июне, вазифа башҡарыусы)
* [[Мерәҫов Сәғит Ғөбәйҙулла улы]] (1917 йылдың июне — 1919 йылдың марты).
Шураның беренсе башҡарма комитеты составы: [[Манатов Шәриф Әхмәтйән улы|Ш. Ә. Манатов]] (рәйес), [[Мерәҫов Сәғит Ғөбәйҙулла улы|С. Ғ. Мерәҫов]], Ғ. Мутин, [[Мутин Илдархан Ибраһим улы|И. И. Мутин]], [[Ҡыуатов Усман Мөхәмәтғәлим улы|У. М. Ҡыуатов]], [[Йомағолов Харис Йомағол улы|Х. Й. Йомағолов]] һәм [[Әхмәтзәки Вәлиди Туған|Ә. Ә. Вәлидов]], уларҙың ярҙамсылары — [[Әмиров Йыһангәрәй Ғилман улы|Й. Ғ. Әмиров]], [[Сәлихов Яхъя Шәрәф улы|Я. Ш. Сәлихов]] һәм [[Таһиров Нуриәғзәм Таһир улы|Н. Т. Таһиров]].
* Хәрби (мөдире [[Мутин Илдархан Ибраһим улы|И. И Мутин]]);
* Иҡтисади (мөдире [[Әмиров Йыһангәрәй Ғилман улы|Й. Ғ. Әмиров]]);
Юл 19 ⟶ 32:
* Финанс (мөдире Ф. Дәүләтшин).
1917 йылдың авгусында [[Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары|2-се Бөтә башҡорт ҡоролтайында]] һайланған шураның башҡарма комитеты составы: [[Манатов Шәриф Әхмәтйән улы|Ш. Ә. Манатов]] (рәйес), [[Әхмәтзәки Вәлиди Туған |Ә. Ә. Вәлидов]] (рәйес урынбаҫары), [[Таһиров Нуриәғзәм Таһир улы|Н. Т. Таһиров]], [[Ғәбитов Хәбибулла Ғәбделҡаһир улы|Х. Ғ. Ғәбитов]], К. Кәбиров, А. Ғүмәров, [[Хәсәнов Ғәлиәхмәт Вәлимөхәмәт улы|Ғ. В. Хәсәнов]], [[Смаҡов Муса Ғәтиәтулла улы|М. Ғ. Смаҡов]] (статистика бүлеге мөдире), Ф. Дәүләтшин (финанс бүлеге мөдире), [[Бабич Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы|Ш. М. Бабич]] (сәркәтип), [[Атнағолов Сәләхетдин Саҙрый улы|С. С. Атнағолов]] (иҡтисад бүлеге мөдире), [[Мерәҫов Сәғит Ғөбәйҙулла улы|С. Ғ. Мерәҫов]] (нәшриәт бүлеге мөдире); ''ағзалыҡҡа канрдидаттар'' — Ғ. Ғирфанов, [[Бикбов Юныс Юлбарыҫ улы|Ю. Ю. Бикбов]], Ш. Бикҡужин, А. Әлимғолов; ''өлкә секретариаттары етәкселәре'' — [[Әхмәҙуллин Фәтхей Әхмәҙей улы|Ф. Ә. Әхмәҙуллин]] ([[Өфө]]) һәм [[Таһиров Нуриәғзәм Таһир улы|Н. Т. Таһиров]] ([[Силәбе]])<ref name="У истоков Башкирской республики">{{книга | автор = [[Ярмуллин Азат Шакирйән улы|Ярмуллин А. Ш.]] | заглавие = У истоков Башкирской республики. Биографии деятелей Башкирского национального движения (1917—1920 гг.)| ссылка= | ответственный = | место = Уфа| издательство =Китап| год = 2017| том = | страниц = 232| страницы = 212–213| isbn = 978-5-295-06659-7| ref=}}</ref>.
▲[[1918 йыл]]дың 17 февралендә Ырымбур губерна хәрби-революцион комитеты рәйесе бойороғо буйынса Башҡорт мәркәз шураһы ағзаларының бер өлөшө һәм [[Башҡорт хөкүмәте]]нең бүлек мөдирҙәре ҡулға алына. Апрель башында Ырымбурҙы башҡорт ғәскәрҙәре һәм казак отрядтары баҫып алған ваҡытта улар төрмәнән азат ителә. Артабан Башҡорт мәркәз шураһы үҙенең эшен дауам итә, Башҡорт хөкүмәте үткәргән сараларҙа ярҙам итә, большевиктарға ҡаршы пропаганда алып бара һәм Башҡорт милли хәрәкәте ихтыяждары өсөн аҡса йыя, шул уҡ ваҡытта башҡа милләттәрҙең хәрәкәттәре менән тығыҙ бәйләнештәр булдыра. Мәҫәлән, 1-се Бөтә башҡорт ҡоролтайынан һуң [[Әзербайжан]] һәм [[Украина]] менән мөнәсәбәттәр булдыра, Ҡазан татарҙары менән дә «суверенлы Башҡортостанды ойоштороуҙа аяҡ салмау» тураһында һөйләшеүҙәр алып баралар.
1917 йылдың ноябрендә шураның башҡарма комитеты составы: [[Манатов Шәриф Әхмәтйән улы|Ш. Ә. Манатов]] (рәйес), [[Әхмәтзәки Вәлиди Туған |Ә. Ә. Вәлидов]] (рәйес урынбаҫары, эске ойошмалар эштәре буйынса бүлек мөдире), [[Бабич Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы|Ш. М. Бабич]] (сәркәтип), Ф. Дәүләтшин (финанс бүлеге мөдире), [[Әмиров Йыһангәрәй Ғилман улы|Й. Ғ. Әмиров]] (иҡтисад бүлеге мөдире), [[Смаҡов Муса Ғәтиәтулла улы|М. Ғ. Смаҡов]] (мәғариф бүлеге мөдире), [[Мутин Илдархан Ибраһим улы|И. И Мутин]] (хәрби бүлек мөдире), [[Хәсәнов Ғәлиәхмәт Вәлимөхәмәт улы|Ғ. В. Хәсәнов]] (статистика бүлеге мөдире)<ref name="У истоков Башкирской республики"/>.
▲1919 йылдың 20 мартында «[[Үҙәк Совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡорт совет автономияһы тураһында килешеү]]»гә ҡул ҡуйғандан һуң башҡорт мәркәз шураһы үҙенең үҙенең эшмәкәрлеген туҡтата.
== Баҫма органы ==
| |||