Быума: өлгөләр араһындағы айырма

'''Быума'''- '''Эпиле́псия''' ({{lang-grc|ἐπιληψία}} {{lang-grc2|ἐπίληπτος}}, тотолған («схваченный, пойманный, застигнутый»); {{lang-la|epilepsia}} или {{lang-la2|caduca}}) — кешенең иң йыш осрай торған оҙайлы (хроник) [[Неврология|неврологик]] сире, организмды көтөлмәгәндә ҡорошҡаҡ тотоуы<ref name="PMID8330566">{{cite journal

Ошо көтөлмәгәндә башлана торған өйәнәктәрҙең киң таралған һәм йыш ҡулланылған исеме — '''быума өйәнәге'''. Быума ауырыуы менән кешеләр генә түгел, хайуандар, мәҫәлән, [[эт]]тәр, [[бесәй]]ҙәр, [[сысҡансысҡандар]]дар ҙа сирләй.

Быумаға оҡшаш өйәнәктең бер генә тапҡыр булыуы тере организмдың унда барған процесстарға үҙенсәлекле яуабы булыуы мөмкин. Хәҙерге ҡараштар буйынса, быума — бер иш булмаған, оҙаҡҡа һуҙылған, ҡайтмалы ҡорошҡаҡ тотоу өйәнәге менән айырылып торған, сирҙәр төркөмө. Был сирҙең патогенезында в баш мейеһе [[нейрон]]дарында булған пароксизмаль зарядһыҙландырыу (пароксизмальный разряд) ята. Башлыса быума (эпилепсия) ғәҙәттә төрлөсә була торған ҡайтмалы өйәнәктәр менән айырылып тора -— көтмәгәндә кәйеф боҙолоп китеү кеүек быума өйәнәге эквиваленты (дисфория), аң томаланыу, илереү- ([[сомнамбулизм]]), психиканың эске донъяға йүнәлеше (транс) кеүек психика боҙолоуы, шулай уҡ быума сирлеләрҙә була торған [[изменение личности|шәхес үҙгәреүе]] һәм (йәки) аҡыл зәғифлеге. Ҡай бер ваҡытта [[психоз|эпилептик психоздар]] к ( улар киҫкен йә оҙайлы булыуы мөмкин) -— ҡурҡыу, эс бошоу,ярһыу ( агрессивлыҡ),йә саманан тыш күтәреңке кәйеф, һаташыу, галлюцинациялар кеүек аффектив боҙолоуҙар ҙа күҙәтелә. Әгәр ҙә быума өйәнәктәре соматик патология менән бәйле икәне дәлилләнһә, был хәл симптоматик быума тип атала. Быума сире эсендә сикә яғы быума сирен (височная эпилепсия) дә айыралар, ул саҡта тартышыу үҙәге мейенең сикә өлөшөндә була. Быума сирен диагнозлау һәм дауалау менән неврологтар һәм эпилептологтар шөғөлләнә .

ҠайҠайһы ваҡытта өйәнәктәр [[головной мозг|баш мейеһе]]нең неврологик йәки соматик ауырыуының, йә иһә йәрәхәт менән бәйле (травма) барышын ауырлаштыра.