Махатма Ганди: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
38 юл:
|}
 
Ата-әсәһе уны 13 йәшендә йәштәш ҡыҙыҡайға өйләндергән. Был ғаилә бюджетына экономия булһын өсөн эшләнә. Сөнки ошо көндә үк ике туған ағаһына ла никах үткәрелә. Уларҙың дүрт улдары тыуа: Харилал ([[1888]]—[[1949]]), Манилал ([[28 октябрь]] [[1892]]—[[1956]]), Рамдас ([[1897]]—[[1969]]) һәм Девдас ([[1900]]—[[1957]]). Хәҙерге [[Династия Неру-Ганди|Ганди]] династияһы вәкилдәре уларҙың вариҫтарына ҡарамай. Уның өлкән улы Харилал эскән, аҙғын тормош алып барған, бурысҡа батҡан, бер нисә тапҡыр динен үҙгәрткән; бауыр сиренән вафат булған. Атаһы унан баш тартҡан. Башҡа улдары атаһының тарафдаштары һәм Һиндостандың азатлығы өсөн әүҙем көрәшселәр булған. Девдас исемле улы, ғаиләләренең дини яҡтан ҡапма-ҡаршы яҡта тороуына ҡарамаҫтан, 1933 йылда Һиндостан милли конгресы етәкселәренең береһе, Гандиҙың ялҡынлы тарафдашы, милли батыры Раджаджиҙың ҡыҙы Лакшиға өйләнә.
 
19 йәшендә Мохандас Ганди [[Лондон]]ға юридик белем алыу өсөн йүнәлә. [[1891 йыл]]да уҡыуын тамамлағас, кире Һиндостанға ҡайта. Тик ватанында уның һөнәри эшмәкәрлеге кәрәк булмай. Ул Көньяҡ Африкаға эшләргә китә. Унда индеецтарҙың хоҡуҡтары өсөн көрәш юлына баҫа. Ул унда беренсе булып көрәш өсөн көс ҡулланмау ([[сатьяграха]]) сараһын ҡуллана. Уның тормошҡа ҡарашын формалаштырыуҙа [[Бхагавадгита]], шулай уҡ [[Торо Генри Дэвид|Г. Д. Торо]] һәм [[Толстой Лев Николаевич|Л. Н. Толстоойҙың]] идеялары ярҙам иткән.(Толстой менән ул хатлашып торған)<ref name=tolstoy>[http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bright/tolstoy/lettertogandhi.html Письма Льва Толстого Ганди] {{ref-en}}</ref>). Ганди үҙе ирланд патриоты [[Девитт Майкл|Майкла Девиттың]] идеаларын да таныған<ref name="mat">{{cite news | url=http://thetimes-tribune.com/opinion/editorials-columns/guest-columnists/irish-patriot-left-worldwide-mark-1.1459404 | title=Irish patriot left worldwide mark | date=17 March 2013 | agency=Scranton Times Tribune | accessdate=2013-05-14 | author=Dailey, Lucia | location=Scranton, Pa.}}</ref>.
 
1915 йылда К. М.Ганди Һиндостанға ҡайта, һәм дүрт йылдан һуң илде Британияның колониаль хакимлығынан азат итеъитеү көрәшенә ҡушыла. 1915 йылда атаҡлы һинд яҙыусыһы, әҙәбиәт буйынса нобель премияһы лауреаты Рабиндранат Тагор Мохандас Гандиға ҡарата "Махатма" (дев. महात्मा)— "бөйөк йәндәр" титулын ҡуллана. Ганди үҙе, аскет булараҡ, - уны титул көйәләндерә ти. Һиндостандың милли конгрессы лидерҙарының береһе Тилак уны үлеме алдынан үҙенең вариҫы тип, иғлан итә.
Һиндостандың бойондороҡһоҙлоғо өсөн көрәштә Махатма Ганди көс ҡулланмай ҡаршы тороу методын файҙаланған: айырым алғанда, уның инициативаһы менән һиндтар британ тауарҙарына һәм учреждениеларға бойкот иғлан иткән, шулай уҡ күрәләтә байтаҡ законды боҙғандар.
 
Уның каста тигеҙһеҙлеге өсөн килешмәүсән көрәше киң билдәле. «Тейелгеһеҙлек неприкасаемость ҡыуыла икән, ул тулыһынса храмдан ғибәҙәтхана да, тормоштоң бвашҡа сфераларынан да ҡыуылырға тейеш».
[[1921 йыл]]<nowiki/>да Ганди [[Индийский национальный конгресс|Һиндостандың милли конгрессы]] етәкләй, һәм [[1934 йыл|1934 йылда]] башҡа партия етәкселәре менән  милли-азатлыҡ хәрәкәтенә ҡараштағы айырымланғанлыҡтан,  был вазифаһынан китә.1939 йылдың ғинуарында Ганди менән бергә [[Бхаратананда, Свами|Свами Бхаратананда]], Аундх раджаһын үҙенең биләмәһендә республика иғлан итеүенә ирешәләр (Ахундэксперименты). Ганди һәм Бхаратананда Свами яҙған "Ноябрь декларацияһы", - был республиканың тәге конституцияһы була. Һуңынан ул  Һиндостан конституцияһын төҙөгәндә ҡулланыла. 
 
Ганди тейелгеһеҙҙәрҙе дискриминациялауҙы донъяуи закондар ярҙамында туҡтатырға уйлаған. Ул тейелгеһеҙлек институты индустарҙың бергә йәшәү единобытие принцибына ҡаршы килә, тип аңлатҡан һәм шулай итеп һинд йәмғиәтен тейелгеһеҙҙәр, башҡа һиндтар кеүек үк, тиң хоҡуҡлылар тигән төшөнсәне һеңдерергә тырышҡан. Башҡа төрлө тигеҙһеҙлек менән бер рәттән Гандиҙың тейелгеһеҙлеккә ҡаршы көрәшенең дини нигеҙе лә булған: Ганди, кешеләрҙең барыһына ла, уларҙың раса, каста, этник һәм дини-общинаһы айырымлығына ҡарамаҫтан, иң тәүҙә тыумыштан бүләк ителгән илаһилыҡ хас.
 
Шуға ярашлы, тейелгеһеҙҙәрҙе ул [[хариджан]]дар — хоҙай балалары тип йөрөтә башлаған. Хариджандарҙы дискриминациялауҙы юҡ итеү маҡсатында, Ганди үҙе өлгө күрһәткән: ул хариджандарҙы үҙенең [[ашрам]]ына яҡынайтҡан, бер табында ашаған, өсөнсө класлы вагондарҙа йөрөгән, уларҙы яҡлап аслыҡ иғлан иткән. Әммә ул тейелгеһеҙҙәрҙең ижтимағи тормоштағы айырымлығын, уларға учреждениеларҙа, уҡыу йорттарында, закон сығарыу органдарында урын өсөн көрәште танымаған. Ул тейелгеһеҙҙәрҙе йәмғиәттә, милли азатлыҡ хәрәкәтендә айырып ҡарауға ҡаршы булған.
 
Широкую огласку получили глубокие разногласия между Ганди и лидером неприкасаемых доктором [[Амбедкар]]ом по поводу предоставления последним полного равноправия с представителями других каст. Ганди глубоко уважал своего оппонента, но считал, что радикальные взгляды Амбедкара приведут к расколу индийского общества. Голодовка, которую объявил Ганди в [[1932 год]]у, заставила Амбедкара пойти на уступки. Ганди так и не смог объединиться с Амбедкаром в борьбе против неприкасаемости.
 
Провозгласив конструктивную программу, Ганди создал ряд организаций для её выполнения. К числу наиболее активных принадлежали «Чарка Сангх» и «Хариджан Севак Сангх». Однако Ганди не смог добиться коренного изменения положения неприкасаемых и тяжело переживал это. Тем не менее его влияние на политическую культуру, политическое сознание Индии в вопросе о неприкасаемости, несомненно. В том, что первая конституция Индии официально запретила дискриминацию неприкасаемых, немалая его заслуга.
 
Длительное время Ганди оставался последовательным приверженцем принципа ненасилия. Однако потом возникла ситуация, когда взгляды Ганди подверглись серьёзному испытанию. Принцип ненасилия был принят Конгрессом (ИНК) применительно к борьбе за свободу Индии. Но Конгресс не распространял этот принцип на оборону от внешней агрессии.
 
Впервые этот вопрос возник примерно в период [[мюнхенское соглашение|мюнхенского кризиса]] 1938 года, когда война казалась близкой. Однако с окончанием кризиса вопрос был снят. Летом 1940 года Ганди вновь поставил этот вопрос перед Конгрессом в отношении войны, а также внешней политики будущей независимой (как предполагалось) Индии. Исполнительный комитет Конгресса ответил, что не может распространять применение принципа ненасилия так далеко. Это привело к разрыву между Ганди и Конгрессом в данном вопросе. Однако спустя два месяца была выработана согласованная формулировка позиции Конгресса относительно принципов будущей внешней политики Индии (вопроса об отношении к войне она не касалась). Там было сказано, что Исполнительный комитет Конгресса «твердо верит в политику и практику ненасилия не только в борьбе за [[сварадж]], но также и в свободной Индии, в той мере, в какой это может быть там применено», что «свободная Индия будет всеми силами поддерживать всеобщее разоружение и будет сама готова показать в этом отношении пример всему миру. Осуществление этой инициативы неизбежно будет зависеть от внешних факторов, а также от внутренних условий, но государство сделает все, что в его силах, для претворения в жизнь этой политики разоружения…». Эта формулировка была компромиссной, она не вполне удовлетворяла Ганди, однако он дал согласие на то, чтобы именно так была выражена позиция Конгресса.
 
[[1921 йыл]]<nowiki/>да Ганди [[Индийский национальный конгресс|Һиндостандың милли конгрессы]] етәкләй, һәм [[1934 йыл|1934 йылда]] башҡа партия етәкселәре менән  милли-азатлыҡ хәрәкәтенә ҡараштағы айырымланғанлыҡтан,  был вазифаһынан китә.1939 йылдың ғинуарында Ганди менән бергә [[Бхаратананда, Свами|Свами Бхаратананда]], Аундх раджаһын үҙенең биләмәһендә республика иғлан итеүенә ирешәләр (Ахундэксперименты). Ганди һәм Бхаратананда Свами яҙған "Ноябрь декларацияһы", - был республиканың тәге конституцияһы була. Һуңынан ул  Һиндостан конституцияһын төҙөгәндә ҡулланыла. 
 
[[1947 йыл|1947 йылда]] Британия Һиндостанының ике өлөшкә - индуистар өҫтөнлөк иткән Һиндостанға һәм мосолман Пакистанына бүленеүенә ҡаршы була. Бүленгәндән һуң мосолмандар һәм индуистар араһында ҡаты көрәш тоҡана.  Көс ҡулланыу мәғәнәһеҙ икәнлеген иҫбатларға тырыша, ләкин күрәһең уны бер кем дә ишетмәй. Милләт-ара ыҙғышты туҡтатыр өсөн Махатма Ганди 1948 йылдың ғинуарында аслыҡ иғлан итә. Был милләттәр араһындағы ыҙғышты туҡтата.