|
==Тарих==
Бөйөк Октябрь революцияһына тиклемге осорҙа ҡала [[Ырымбур губернаһы]]ның, ә 1865 йылдан [[Өфө губернаһы]]ның [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]]нең үҙәге булған.
* 1919, декабрь — [[Вәлиулла Мортазин-Иманский]] етәкләгән Стәрлетамаҡ татар драма театрына "башҡорт" статусы бирелә (Башҡорт дәүләт академия театр), бында ул [[1922 йыл]]ға тиклем, Уфага күсенгәнсе уйнаны. Башҡорт һөйләшендәге яҙма булдырыуына тиклем (1924 йылға тиклем) бөтә спектакльдәре татарча уйнала.
* 1920, июль — I ҙур түгел Башҡурдистан Шуралар йыйҙы.
* 1921, июль — II Бәләкәс Башҡурдистан Шуралар йыйҙы.
* 1922, март — Стәрлетамаҡ татар театры сәхнәһендә Хәбибулла — әфәнде яҙған Ибраһим "Башмағым" музыкаль комедия беренсе тапҡыр ҡуйылған.
* 1922, 14 июнь — [[Өфө губернаһы]] бөтөрөлә һәм уның биләмәһенең ҙурлығы, шул иҫәптә Стәрлетамаҡ өйәҙе, ҙур булмаған Башкурдистана ҡушыла(Башҡорт Шурави Республикаһы – БР). Брның баш ҡалаһы Стәрлетамаҡтан [[Өфө]]ға күсерелә. Ҙур булмаған Башҡурдистан Хөкүмәте Уфага күсә. Шрға тураһында килешеү урындағы референдумдар үткәрелмәй.
* 1922, 10 декабрь — Стәрлетамаҡҡа электр уты килә
* 1923 — ҡанундары буйынса хеҙмәт һәм Башлеспром ризалығы менән Басср [[Пост бәйрәме]], [[Ҡорбан бәйрәме]] да [[Мәүлет бәйрәме|Мәүлид]] — байрамдарын — ял көндәре тип иғлан итәләр
* 1924 — "Үрнәк" аэроплан ултырыу өсөн майҙансығы яһалған. "Өфө-Стәрлетамаҡ-Өфө" авиарейсы асыла
* 1925 — Басср татарҙарҙа шәриғәт йолаһына э-э-эй нигеҙләнгән мосолман мәхкәмәһе(суды) тыйылған. Шул ваҡыттан бөтә мәхкәмәләр Рәсәй — РСФСР закондарына буйһона.
* 1926 — Бассрҙың ЦИК һәм СНК "башҡорт дәүләт теле" һүҙҙәренә ярашлы рәүештә "урындағы татар теле"н уйларга.
* 1927 — Стәрлетамаҡтың татар халҡы һаны 7 140 кеше тәшкил иткән.
* 1930 — Стәрлетамаҡ яңы ойошторолған [[Стәрлетамаҡ районы]]ның үҙәге.
* 1931 — Стәрлетамаҡ яҡтарында татар [[Ишембай]] ауылы янында [[нефть|нефть]] сығара башланылар.
* 1932 — Стәрлетамаҡта эфирға радиотапшырыуҙар сыға башлаған.
* 1934 – [[Куйбышев тимер юлы]]ның "Өфө — Стәрлетамаҡ — Ишембай"(177 км) тимер юлы төҙөлгән.
* 1945 — [[Ер йөҙөндәге Башҡа һуғыш]] бөткәндән урыҫ ир-аты һуң өлкәләрҙән сәбәп табып күсеп килгәндәрҙең күбеһе өйгә ҡайтыуҙан баш тартты.
* 1946 — ситтән килгән урыҫтар Баязит йортонда урыҫ драма театры асалар.
* 1955 — Шәкетауҙың өстән бер өлөшөн бушҡа сығарып Стәрлетамаҡ сода заводы 1 млн. тон сода етештергән.
* 1957 — Стәрлетамаҡ ТЭЦы эшләй башлаған.
* 1958 — Синтетик каучук(С) заводын һәм сода-цемент комбинаты төҙөү тип һылтау табып Стәрлетамаҡ Бөтә СССР комсомол төҙөлөшө иғлан ителгән булған. Шуның арҡаһында татар Стәрлетамағыбыҙға хәл-ваҡиға менән яңы иҙеүҙәр үҙ өҫтөнә эҙләп эш көсө булып Рәсәй, [[Белоруссия]], [[Украина]] һ.б. дан меңәрләп уҡый-яҙа белмәгән комсомолсылар күсеп килә. Шулай итеп аш-һыу Стәрлетамаҡта та өҫкө кейем ла торлаҡ урындарын-йорттарын төп халҡына ла етмәй башлай.
* 1960 — урыҫ ир-аты өлкәләрҙән иммигранттар күсеп килер өсөн Стәрлетамаҡта 2-залды "Фатиха" кинотеатры төҙөлә.
* 1961 — [[троллейбус]]лар саф һауала йөрөү өсөн юлы эшләй башланы. Троллейбус хәрәкәте ваҡытында барлыҡ яҙмалар э-э-эй иғландары урыҫ телендә генә бирелә. Ошо хәл киҫкен рәүештә үткәрелгән урыҫлаштырыу тураһында әйтә.
* 1963 — интернационализм һәм "халыҡтар дуҫлығы" тигән булып ҡалала йәшәгән татарҙарҙың бөтә тормош яҡтарын, берһен дә ҡалдырмайса, урыҫлаштырыу башлана Массакүләм төп(башҡорт) халҡының аңында аңлашылған тыуған шәхси телдән дә йәмәғәти йәшәйештә баш тартырға саҡыралар. Урындағы(милли) телдәрҙең ҡулланышын яһалма рәүештә ҡыҫҡартыу сәйәсәте үткәрелә.
* 1964 — Стәрлетамаҡта бөтә башҡорт мәктәптәре ябыла. Татар уҡыусылары билдәле бер туған телендә уҡырға хоҡуғынан мәхрүм ителгән булған. Өҫтәмә уларҙы урыҫ ир-аты мәктәптәренә күсереп сит ил (урыҫ) телендә уҡырға мәжбүрләйҙәр.
* 1966 — "Искра" исемле урыҫ ир-аты төҙөлгән кинотеатр.
* 1967 — Ер йөҙөндәге Башҡа һуғышында һәләк булған Стәрлетамаҡтағы йаугир(ғәскәр)ләре иҫтәлегенә "Мәңгелек ут" һәйкәле асылған (урыҫ ир-аты скульпторы М. — хужа белә-күрә Шабалтин славян матур һалдатты һүрәтләнгән).
* 1972 — Сода — цемент комбинатының тоҙ һыуы әҙерләү цехында ваҡытынан көн элгәре 10 млн. кубометр тоҙ һыуы тормошта барлыҡҡа килгән. Шул сәбәптә Шәкетауҙың ер өҫтө өлөшө бөтөнләй юҡҡа сыҡты, тауҙың иҫе лә ҡалмаған.
* 1973 — Латип/ов/ (иҫкесә — Бохара) урамы, не йорт адресы буйынса урынлашҡан татар мәсетенә 100 йыл тула.
* 1981 — Мәскәү(Рәсәй) - ҙән килгән бойороғо буйынса бүтәнләй кәрәк булмаған күн-аяҡ кейеме комбинаты төҙөүе башлана.
* 1982 — Үрге төгәллекле станоктар(ВТС) заводы төҙөлгән.
== Билдәле шәхестәр ==
| 