Шарап: өлгөләр араһындағы айырма

Башҡа төрлө еләк-емештән, үләндәрҙән, ашлыҡтан эшләнгән иҫерткес эсемлектәр (емеш-еләк шарабы, төнәтмә, виски, бренди, ром) виношарап тип аталмай.

Шарап етештереүҙә күп төрлө виноград сорты ҡулланалар. Дөйөм алғанда виноград сорттарын ҡара (йыш ҡына ҡыҙыл тип тә әйтәлёрәйтәләр) һәм аҡ төҫкә бүләләр. Төҫөнә ҡарап шараптар ''аҡ, алһыу, ҡыҙыл'' төҫтә була. Аҡ шараптар асыҡ һары төҫтән гәрәбә төҫөнә тиклем булыуы мөмкин. Алһыу һәм ҡыҙыл шараптар ''ҡыҙыл яҡут (рубин)'' төҫөнән ''гранат төҫөнә'' тиклем була.'' ''Ваҡыт үтеү менән аҡ шараптар ҡуйыраҡ төҫкә инә, ҡыҙыл шараптар төҫө бер аҙ асыҡлана башлай. Был буяусы матдәнең төбөнә ултырыуы менән аңлатыла.

Шешәләргә ҡойолған шарап тәбәндәтөбөндә 6-8 йылдан һуң ултырма барлыҡҡа килә башлай. Шарап төбөндәге ултырма шарап тәмен үҙгәртмәй. Яҡша сифатлы (марочное вино) шараптың төбөнә ултырма 4 йыл үткәс ултыра башлай. Был шараптың яҡшы сифатлы булыуын раҫлаусы күрһәткес булып тора. Ултырманы айырыу өсөн шарапты графинға (декантерға) ҡоялар, ултырма шешә төбөндә ҡала. Ултырманы айырып алыуҙы еңеләйтеү өсөн шарап шешәләрен текә «яуырынлы» итеп эшләйҙәр. Ултырманы айырыу процессы ''декантация'' тип атала.

* БызылдапБызырлап торған шарап — әсегән ваҡытта углекислый газ менән туйындарылғантуйындырылған шарап. Иң билдәле бызылдапбызырдап тоғанторған шарап — шампань шарабы, [[Франция]]ның Шампань провинцияһы технологияһы буйынсе етештерелә.

** «Бют» ҡына етештерә-кюйетештерәгәне (спирт — 9-13 % күләм., шәкәр — 0 г/л)

Шарапты ғәҙәттә бокалдан эсәләр. Бокал йоҡа быяланан һәм оҙон һаплы булһа яҡшыраҡ була. Төҫһөҙ быяланан эшләнгән бейек бокалдарҙан ҡыҙыл һәм ҡоро шараптарҙы эсәләр. Киң бокалдарҙан ярамярым татлы шараптар эсәләр.

Спирт ҡушып ҡатырылған шараптар өсөн өҫ яғы тарайтылған бокал кәрәк. Конус формаһындағы бәләкәй рюмкалар десерт һәм ликёр шараптары өсөн. Ә бызылдапбызырлап торған шампан шарабы, күбектәре уйнап торһон өсөн, бейек фужерға ҡойоп тәҡдим ителәбирелә. Шарапты бокалға өстән ике өлөшөнә тиклем генә ҡойорға кәрәк, шулай эшләгәндә бокалды әйлендереп төҫөн һәм еҫен баһаларға була.

Барлыҡ алкоголле эсемлектәрҙең нигеҙендә этанол булыуын хәтерҙән сығарырға ярамай. Организмға эләккән миҡдарына, концентрацияһына, юлына ҡарап наркотик һәм токсикологик эсемлек кеүек тәьҫир итә<ref>[http://www.nncn.ru/index.php?id=30 Федеральное государственное учреждение Национальный Научный Центр Наркологии Росздрава. Механизмы токсического действия этанола] (недоступная ссылка с 22-05-2013 (1328 дня) — [//web.archive.org/web/*/http://www.nncn.ru/index.php?id=30 ''история''], [//web.archive.org/web/20121019/http://www.nncn.ru/index.php?id=30 ''копия''])</ref>. Наркотик тәьҫир бөйлән,тәьҫире ауыртыуҙы һиҙмәү<ref>[http://www.who.int/substance_abuse/terminology/who_lexicon/en/ Lexicon of alcohol and drug terms published by the World Health Organization]</ref>, үҙәк нерв системаһын ҡаҡшатыу<ref>[http://bse.sci-lib.com/article127327.html Этиловый спирт в Большой Советской Энциклопедии]</ref>, алкоголле ҡуҙғау, алкоголгә күнегеү<ref>Под ред. Морозова Г. В., Рожнова В. Е., Бабаяна Э. А. Алкоголизм. — Москва: Медицина, 1983. — С. 161—162. — 432 с. — 80 000 экз.</ref> кеүек күренештәргә килтерә.

Бырлыҡ тикшеренеүселәр ҙә шарапты зарарлы тип иҫәпләмәй. Гарвард медицина мәктәбе ғалимдары, көнөнә ике бокал шарап ҡулланыу файҙалы тип иҫбатлай. Шарап составындағы ''ресвератрол'' тигән матдә кешеләге артыҡ ауырлыҡты кәметә, майҙы яндыра тип иҫәпләй гарвард ғалимдары.