Прага: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
52 юл:
}}
 
'''Пра́га''' ({{lang-cs|Praha}} {{IPA|[ˈpraɦa]}}) — [[Чехия]]ның баш ҡалаһы; Урта чех ([[урыҫ теле|урыҫса]] ''Среднечешский'')
крайының һәм уның ике районының (Прага-Көнсығыш (Прага-Восток) һәм Прага-Көнбайыш (Прага-Запад) административ үҙәге. Илдең үҙ аллы административ берәмеге.
 
Халҡы  — 1,3 млн кеше (2013 йыл), ҙурлығы буйынса Евросоюзда ун дүртенсе ҡала. ''Влтава'' йылғаһы ярҙарында, уның [[Эльба]]ға ҡойған тамағынан 40 километр өҫтәрәк урынлашҡан.
 
Чехияның төп [[сәйәсәт|сәйәси]], [[иҡтисад|иҡтисади]]и һәм [[мәҙәниәт|мәҙәни]] үҙәге. [[Европа]]ның эре сәйәхәт үҙәге: 2012 йылда ҡалаға килгән туристар 5,4  миллиондан артыҡ кеше булған<ref>{{cite web| author=| date=| url=http://cestovniruch.praha.eu/jnp/en/news/prague_tourism_in_2012.html| title=Prague Tourism in 2012| publisher=// cestovniruch.praha.eu| accessdate=2013-9-14}}</ref>.
 
[[X быуат]] — Чех [[дәүләт]]енең баш ҡалаһы; 1526—1918 йылдарҙа — Габсбургтар хаҡимлығы аҫтында булған ''Богемияның'' төп ҡалаһы; 1918—1992 йылдарҙа — [[Чехословакия]]ның, 1993 йылдан — Чех Республикаһының баш ҡалаһы. Праганың тарихи үҙәге [[ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы]] исемлегенә индерелгән.
 
== Тарихы ==
 
[[Файл:Nuremberg Chronicle f 229v 230r.jpg|thumb|left|340px|Прага күренеше. 1493 йылғы гравюра]]
Хәҙерге Прага биләмәләрендәге [[славян]] ауылдары тураһындағы беренсе тарихи мәғлүмәттәр беҙҙең эраның VI быуатына ҡарай. [[X быуат]]та Прага Чех дәүләтенең баш ҡалаһына әйләнә, был йөҙ йыллыҡ аҙағына ҡалала баҙар майҙаны барлыҡҡа килә.
 
[[XIII быуат]]тың тәүге яртыһында был майҙан янындағы таш ҡаралтыларҙы уратып таш стеналар күтәрә башлайҙар. [[XIX быуат]] уртаһына Прага иҡтисад йәһәтенән яҡшы үҫешкән һәм күршеләре менән ҡыҙыу сауҙа алып барған ҡала булып таныла.
 
Урта быуаттарҙа [[Париж]] менән бер ҡатарҙан Европа баш ҡалаһы исеменә дәғәүә иткән Прага, 16-сы быуатта [[глобалләшеү]]ҙең беренсе тулҡынынан ситтә ҡалып, ҡитғаның үҙәктән ситтәге (периферия) ҡалаһына әйләнә<ref>[http://www.iwm.at/read-listen-watch/transit-online/central-europe-refugees/ Central Europe and the Refugees]</ref>.
 
[[Файл:Sadeleruv prospekt Stare Mesto 02.jpg|thumb|210px|Прага, 1606 йыл]]
1866 йылғы Австрия-Пруссия һуғышында Австрияның еңелеүенән һәм Праганы Пруссия ғәскәрҙәре баҫып алғандан һуң Австрия командованиеһы ҡала оборона йәһәтенән мөһимлеген юғалтты тигән һығымтаға килә. Был ҡаланың күп нығытмаларын һүтеү хаҡындағы ҡарар ҡабул итеүгә нигеҙ. Һөҙөмтәлә Праганың ҡала яны райондары йылдам үҫеш ала, уларҙа иҫке кварталдарҙан айырмалы, тиҫтәләгән һәм йөҙләгән яңы завод һәм фабрикалар ҡалҡып сыға, улар үҙҙәренә эшсе көстө ауылдарҙан тарта.
 
[[XIX быуат]]та Прага [[Ҡала агломерацияһы|агломерацияһы]] бөтә империяның иң мөһим сәнәғәт үҙәгенә әйләнә. Был йәһәттән бигерәк тә яҡында урынлашҡан күмер бассейнын һәм ''Кладно'' ҡалаһының металлургия тармағын йәтеш ҡулланған машиналар эшләү һәм металл эшкәртеү предприятиелары айырым роль уйнай.
 
 
[[XIX быуат]]та Прага [[Ҡала агломерацияһы|агломерацияһы]] бөтә империяның иң мөһим сәнәғәт үҙәгенә әйләнә. Был йәһәттән бигерәк тә яҡында урынлашҡан күмер бассейнын һәм ''Кладно'' ҡалаһының металлургия тармағын йәтеш ҡулланған машиналар эшләү һәм металл эшкәртеү предприятиелары айырым роль уйнай.
 
=== Климаты ===
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Прага» битенән алынған