Википедия

Организм: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
2 юл:
'''Органи́зм''' ({{lang-lat|organizo}} — ойошторам, тәртипкә килтерәм; {{lang-lat|organismus}} — һүҙенән; {{lang-grc|ὄργανον}} — ҡорал) — үҙ-аллы тереклек итеүгә һәләтле йән эйәһе, айырым зат.
[[Файл:Fungi in Borneo.jpg|thumb|right|175px|Был [[бәшмәктәр]] хужа организмға ҡарата паразит организм булып торалар]]
Йәнле, йәки тере организм, йәнһеҙ тәбиғәт объеттарынан айырмалы рәүештә, үҙ-аллы эске көйләнешкә һәләтле система, бер бөтөн булып тора.
 
Ерҙәге бар тереклек ошо организм, йәки айырым тере зат формаһында (фиғылында) йәшәй. Башҡа төрлө йәшәү формаһы юҡ.
[[Биология]]ла организм тип бөтә төрлө ҡатнаш тере системаны атайҙар (мәҫәлән, [[хайуандар]], [[үҫемлектәр]], [[бәшмәктәр]] йәки микроорганизмдар). Һәр хәлдә лә, организм уға тәьҫир итеүгә яуап ҡуҙғатыу бирергә, тоҡом ҡалдырыу өсөн үрсергә, үҫергә, нығынырға һәм [[гомеостаз]]ды тотоп торорға тейеш. Организм бер күҙәнәкле була ала йәки, кешеләр кеүек, күп триллион күҙәнәк төркөмдәре булған махсус туҡымалар һәм органдар булып туплана. «Күп күҙәнәкле» тип ике йәки күберәк күҙәнәктәрҙән торған организм атала.
Организм — тереклектең элементар берәмеге.
 
Лаборатор шарттарҙа айырым күҙәнәктәрҙе йәки ағзаны үрсетеп, үҫтереп була. Әммә тормошта тик организм ғына ниндәйҙер башланғыстан:зиготанан, орлоҡтан, споранан үҫешә һәм индивидуаль үҫеш ( онтогенез) процесына һәләтле. Һәр организм үҙ үҫеш программаһына — генотипҡа эйә. Ул мөхит менән туҡтауһыҙ үҙ-ара бәйләнештә йәшәй. Мөхит шарттарына ҡарата тейешле (адекват) яуап реакцияһы бирергә һәләтле берәмек. Һәр организм ниндәйҙер бер биологик төрҙөң вәкиле булып тора.
 
[[Биологик систематика|Фәнни классификация]] буйынса биологияла «организм» һүҙе «Ерҙәге тереклек» һүҙенә синоним булып тора.
 
«Организм» термины боронғо грек һүҙенән барлыҡҡа килгән һәм ''орган, ҡорал, хеҙмәтләндереү'' тигәнде аңлата.
 
[[Биологик систематика|Фәнни классификация]] буйынса биологияла «организм» һүҙе «Ерҙәге тереклек» һүҙенә синоним булып тора. Организмдарҙы күҙәнәктәр төрө буйынса [[прокариот]] һәм [[эукариот]]тарғаэукариоттарға бүләләр. Прокариот ике айырым төрҙән тора, [[Бактерия]] һәм [[Архей]] майҙансығына ҡарай. Эукариот организмдар мембрана-тышса менән солғап алынған ''ядронан'' һәм ''органеллаларҙан'', атап әйткәндәүткәндә эске бактерияларҙан килеп сыҡҡан ''митохондриялар'' һәм ''пластидтарҙан'' тора. Бәшмәктәр, хайуандар һәм [[үҫемлектәр]] эукариот төрҙәренә ҡарай.
 
== Атаманың мәғәнәһе ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Организм» битенән алынған