Генетика: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
14 юл:
Прокариоттарҙа ДНК молекулаһы йомоҡ ҡулса хәлендә (бактериальная хромосома, или генофор) һәм цитоплазма эсендә ята. Йыш ҡына прокариоттарҙа вағыраҡ ДНК молекулалары — плазмидтар ҙа була.
 
Өйрәнеү объекты буйынса генетиканы [[үҫемлектәр]], [[хайуандар]], [[микроорганизмдар ]], [[кеше]] генетикаһына һәм башҡаларға бүлеп йөрөтелә.
 
Өйрәнеү методтары буйынса фән молекуляр генетикаға, экологик генетикаға, популяциялар генетикаһына һәм башҡаларға айырып ҡрала.
 
Генетиканың ҡаҙаныштары [[медицина]]ла, [[ауыл хужалығы]]нда, микробиологик сәнәғәттә, [[гендар инженерияһы]]ндаинженерияһында киң ҡулланыла. <ref>{{китап|автор= |бүлек = |атамаһы =Ҙур энциклопедик һүҙлек. Биология |төп нөсхә = |һылтанма = |яуаплы =Гл. ред. М.С. Гиляров |издание=3-е изд |урыны =Москва |издательство=Большая российская энциклопедия |год =1999 |том = |страницы= |страниц= |серия= |isbn=5852702528 |тираж= }}</ref>.
 
=== Грегорь Менделдең эштәре ===
1865 йылда монах Грегорь Мендель [Августин]] монастырендә ([[Брно]]), хәҙерге [[Чехия]]) биләмәһендә) урындағы тәбиғәт өйрәнеүселәр йәмғиәте ултырышында сығыш яһай.
 
Доклады "Үҫемлек гибридтары менән тәжрибәләр” тип атала. Унда Мендель ҡауыштырыу методын ҡулланып, үҙе асҡан нәҫелсәнлек закондары тураһында сығыш яһай.Тәжрибәләре ярҙамында һәр нәҫел үҙсәнлеге артында нәҫел факторы тороуын, нәҫел факторҙары үҙ-ара ҡушылмауын, ә айырым берәмектәр булып, нәҫелдән нәҫелгә күсеүен иҫбат итә.
 
Фәнгә был асыштар Мендель закондары булып инеп китһәләр ҙә, танылыу өсөн 35 йыл кәрәк булып сыға. Иҫ китмәле асыштарҙы ҡабул итергә замандаштары өлгөрөп етмәгән булып сыға.
 
 
=== Классик генетика ===
XX быуат башында [[Корренс, Карл|Карла Корренса]], [[Чермак-ЗейзенеггКорренс, Эрих|Эриха Чермака]]Чермак һәм [[Де Фриз, Хуго|Гуго Де Фриза]]Фриз үҫемлектәрҙе [[Гибридизация (биология)|гибридлаштырыу ]] буйынса тәжрибәләре тураһында сығыш яһайҙар.
 
Мендель закондарын бары яңынан асҡан ғына булһалар ҙа, хеҙмәттәре баһалап бөткөһеҙ. ҒәлимдарҒалимдар закондарҙы һәр береһе айырым , бер-береһенән бәйһеҙ аса; Мендель закондарының дөрөҫлөген иҫбатлай; генетика фәненә нигеҙ һалына.
 
1900 йыл генетика фәненең тыуған йылы булып тарихҡа инә. Фәнгә исем инглиз натуралисы [[Бэтсон, Уильям|Уильям Бэтсон]] тарафынан бирелә ( 1905 йылда шәхси хат менән һәм 1906 йылда йәмәғәтселек алдында). [[1909]] йылда ]] Дания ботанигы [[Иогансен, Вильгельм Людвиг|Вильгельмом Йогансеном]]Йогансен «[[ген]]» төшөнсәһен ҡулланышҡа индерә.
 
Генетиканың үҫешенә [[Нәҫелсәнлек"нәҫелсәнлектең хромосомаларыхромосомалар тәғлимәте]]" ныҡ йоғонто яһай. Америка генетигы [[Морган, Томас Хант|Томаса Ханта Моргана]] һәм уның уҡыусылары дрозофилала (''Drosophila melanogaster'') үткәрелгән тәжрибәләре ярҙамында [[Сцепленное наследование| нәҫел үҙсәнлектәренең бәйле күсеүе осраҡтарын аса. Шуның нигеҙендә гендарҙың урынын күрһәтеп, хромосомалар картаһын төҙөйҙәр. Хромосомаларҙың эләгешеү төркөмдәрен асыҡлайҙар (1910—1913 йй.).
 
=== Молекуляр генетика ===
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Генетика» битенән алынған