Ғәббәс I: өлгөләр араһындағы айырма

16 йәшендә Сәфәүиҙәрҙең дәүләтен етәкләй. 1590 йылда Ғәббәс Истамбул''Истанбул килешеүе'' менән [[Ғосман империяһы]] менән һуғышты туҡтата һәм бѳтә кѳстѳ Тѳньяҡ-Кѳнсығыш иранданИрандан үзбәктәрҙе ҡыуыуға туплау ѳсѳн, уларға территорияның бер ѳлѳшѳн бирә<ref>Britannica. Abbās I</ref>, һәм Ҡыҙылбаш ырыуын властан ситләтә.<ref>Iranica. [http://www.iranica.com/newsite/articles/v13f3/v13f3001d.html {{недоступная ссылка|число=03|месяц=04|год=2011}} THE SAFAVIDS (1501—1722)]</ref>.

[[Файл:Shah_Abbas_I_and_Vali_Muhammad_Khan.jpg|мини|left|ШахШаһ АббасҒәббәс I принимаетхан [[ВалиВәли Мухаммад]]-хана.Мөхәммәдте окҡабул итә. Яҡынса 1650 гйыл. Фреска во дворце Чихиль Сутун һарайындағы фреска, [[Исфахан]].]]

Үзбәк әмире Абдалла тарафынан батырҙарса яҡланған [[Хорасан]] 1598 йылда ғына, Герат ҡалаһы ҡолатылғас, Ғәббәстән еңелә. Шул арҡала ул биләмәһенә Гилян менән Мазандаранды, ә кѳньяҡ ѳлкәлә Лурестанды ҡуша һәм Кандагарҙы баҫып алып, үҙенең хакимлығын Афғанстандың күп ѳлѳшѳнә йәйелдерә. Әммә, Амударъяның кѳньяғындағы территорияларҙы ҡушырға маташҡанда Ғәббәс Бәлх янындағы һуғышта уңышһыҙлыҡҡа осрай. Унда фарсы армияһы үзбәк ғәскәрҙәре тарафынан тулыһынса тар-мар ителә. Мавараннаһрҙың бойондороҡһоҙлоғон һаҡлап ҡалыу ѳсѳн, был һуғыштағы еңеү һис шикһеҙ ҙур роль уйнай. Әммә тѳбәктең дѳйѳм сәйәси хәленә ул әллә ни йоғонто яһамай, сѳнки ауыр һуғыш хәрәкәттәренән һуң, үзбәк армияһының артабанғы походтар ѳсѳн кәрәкле ресурстары булмай. Шул арҡала Хорасандың ҙур ѳлѳшѳ Бѳйѳк Ғәббәс контроле аҫтында ҡала. Бары тик 1613 йылда ғына, үзбәктәр Әмир Сәмәрҡәнд Ялантүш-Баһадир Бей етәкселегендә дошмандың һиҙҙермәҫтән һѳжүм итеүен булдырмаҫ ѳсѳн ҡуйылған мѳһим һағын һәм ҡалаларын (унда Мәшһәд, Нишапур, Герат һәм башҡалар инә) тартып алғас, хәл тамырынан үҙгәрә.