Википедия

Ассирия: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 618 төҙәтеү
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 618 төҙәтеү
107 юл:
 
== Ассирия ғәскәре ==
Тиглатпаласар III (б.э.т. 745—727 йй.) идаралығы осоронда элек ер биләмәләре булған яугирҙарҙан торған ассирий ғәскәре үҙгәртеп ҡоролған. Шул осорҙан армияның нигеҙен дәүләт иҫәбенә ҡоралланған ярлы ер биләүселәр тәшкил иткән. Шулай, әсирҙәр ҙә ҡушылған, «батша отряды» тип аталған даими ғәскәр барлыҡҡа килгән. Шулай уҡ батшаны һаҡлаған махсус яугирҙар отряды ла булған. Даими армия һаны шул саҡлы үҫкән, Тиглатпаласар III ҡайһы бер походтарын ҡәбилә {{comment|ярҙамсы армия|ополчениеһы}}н ылыҡтырмайынса ойошторған.
Во время правления Тиглатпаласара III (745—727 гг. до н. э.) было реорганизовано ассирийское войско, ранее состоявшее из воинов, имевших земельные наделы. С этих пор основа армии состояла из обедневших земледельцев, вооружённых за счёт государства. Так возникло постоянное войско, носившее название «царский отряд», в который включались и пленные. Также имелся особый отряд воинов, охранявший царя. Численность постоянного войска так возросла, что некоторые походы Тиглатпаласар III осуществил, не прибегая к племенным ополчениям.
 
Ассирий ғәскәрендә бер төрлө ҡорал ҡабул ителгән. Һалдаттар металл башаҡлы уҡ һәм йәйә, {{comment|һиртмәктәр-боронғо таш атыу ҡоралы|пращтар}}, осо бронзанан яһалған һөңгөләр, ҡылыстар, хәнйәрҙәр, тимер {{comment|суҡмар|палица}}ҙар менән ҡоралланған. Һаҡлағыс ҡоралланыу ҙа камиллаштырылған: торҡаның баштың соңҡаһын һәм яңаҡ өлөштәрен ҡаплаусы аҫылмалары булған; ҡамауҙа ҡатнашҡан һуғышсылар оҙонса бронза пластинкалар һырып тегелгән сүстән эшләнгән оҙон тотош {{comment|хәрби күлдәк|панцирь}} кейгәндәр. Ассирий яугирҙарының ҡалҡандары формаһы һәм материалы буйынса ла, тәғәйенләнеше буйынса ла төрлө — еңел түңәрәк һәм дүрткелдәрҙән алып бейек япмалы тура мөйөшлө — булған. Яугирҙың юлдар һалғанда, оборона ҡоролмалары төҙөгәндә, яулап алынған ҡәлғәләрҙе емергәндә (ғәҙәттә улар нигеҙенә саҡлы емерелгән) ҡулланылған оҙон ағас һаплы бронза кәйләһе, шулай уҡ тимер балтаһы булған. Ҡорал һәм кәрәк-яраҡ, ҡорамалдар запастары батша арсеналдарында һаҡланған.
В ассирийском войске было введено единообразное вооружение. Солдаты применяли луки с металлическими наконечниками на стрелах, пращи, короткое копье с бронзовым наконечником, мечи, кинжалы, железные палицы. Усовершенствовано было и защитное вооружение: шлем имел подвеску, прикрывавшую затылок и боковые части головы; воины, ведущие осадные работы, были одеты в сплошные длинные панцири, сделанные из волокна, обшитого продолговатыми бронзовыми пластинками. Щиты ассирийских воинов были разнообразны как по форме и материалу, так и по назначению — от легких круглых и четырёхугольных до высоких прямоугольных с навесом, защищавшим воина сверху. Воин имел при себе бронзовую кирку на длинной деревянной рукоятке, которая применялась при прокладке дорог, устройстве оборонительных сооружений, разрушении завоеванных крепостей, обычно уничтожавшихся до основания, а также железный [[Балта|топор]]. Запасы оружия и снаряжения хранились в царских арсеналах.
 
Кисир төп ғәскәр булып иҫәпләнгән. Кисир тиҫтәләрҙән торған иллеләргә бүленгән. Бер нисә кисир эмука (көс) барлыҡҡа килтергән.
Основным войском считался кисир. Кисир делился на пятидесятки, которые подразделялись на десятки. Несколько кисир составляли эмуку (силу).
 
Ассирий {{comment|пехота|йәйәүле ғәскәре}}һы ауыр һәм еңелгә бүленгән. Ауыр пехота һөңгөләр, ҡылыстар һәм һаҡлағыс ҡорамалдар — панцирҙар, торҡалар һәм ҙур ҡалҡандар менән ҡоралланған. Еңел пехота уҡсыларҙан һәм {{comment|һиртмәкселәрҙән-таш атыусылар|пращниктар}}ҙан торған. Хәрби берәмек ғәҙәттә ике яугирҙан: уҡсынан һәм ҡалҡан йөрөтөүсенән торған.
Ассирийская пехота делилась на тяжелую и легкую. Тяжелая пехота была вооружена копьями, мечами и имела защитное вооружение — панцири, шлемы и большие щиты. Легкая пехота состояла из лучников и пращников. Боевую единицу обычно составляли два воина: лучник и щитоносец.
 
Шуның менән бергә ауыр ҡораллы хәрби берәмектәр булған. Ассирий пехотаһы ҡалҡанлы ауыр пехота ышығында һуғышҡан уҡсыларҙың тығыҙ рәттәрендә хәрәкәт иткән. {{comment|Йәйәүле ғәскәр|пехота}} дошманға уҡтар, {{comment|дротик|ҡыҫҡа һаплы һөңгө}}тар һәм таштар сөйгән.
Наряду с этим имелись и боевые единицы, состоявшие только из тяжеловооружённых воинов. Ассирийская пехота действовала в сомкнутом строю лучников, ведущих бой под прикрытием тяжелых пехотинцев со щитами. Пехотинцы метали в неприятеля стрелы, дротики и камни.
 
Ассирий ғәскәренең мөһим өлөшөн б.э.т. 1100 йылдарҙан файҙаланылған хәрби {{comment|ике тәгәрмәсле арбалар|колесница}}лар тәшкил иткән. Уларға ике-дүрт ат еккәндәр, ә кузовына уҡтар тултырылған һаҙаҡтар нығытылған. Уның экипажы ике һуғышсынан — һөңгө һәм ҡалҡан менән ҡоралланған уҡсынан һәм күсерҙән торған. Ҡайһы берҙә экипаж уҡсы менән күсерҙе ышыҡлаған ике ҡалҡан йөрөтөүсе менән нығытылған. Хәрби {{comment|колесница|ике тәгәрмәсле арба}}лар тигеҙ урында ҡулланылған һәм регуляр булмаған ғәскәрҙәргә ҡаршы хәрәкәттең ышаныслы сараһы булған.
Важную часть ассирийского войска составляли боевые колесницы, которые начали использовать около 1100 года до н. э. В них были запряжены две-четыре лошади, а к кузову прикреплялся колчан со стрелами. Экипаж её состоял из двух воинов — лучника и возницы, вооружённого копьем и щитом. Иногда экипаж усиливался двумя щитоносцами, которые прикрывали лучника и возницу. Боевые колесницы применялись на ровной местности и были надежным средством для действий против нерегулярных войск.
 
Бынан тыш, ассирий ғәскәрендә бөтөнләй яңы ғәскәр төрҙәре яралғыһы — {{comment|атлы ғәскәр|конница}} һәм «инженер» ғәскәрҙәре — барлыҡҡа килгән.
Кроме того, в ассирийском войске появились зачатки совершенно новых родов войск — конницы и «инженерных» войск.
Күп һанлы һыбайлылар ассирий ғәскәрендә тәүге тапҡыр б.э.т. IX быуатта барлыҡҡа килгән. Башта һыбайлы атҡа эйәрһеҙ ултырған, ә һуңғараҡ өҙәңгеһеҙ бейек эйәр уйлап сығарылған. Һыбайлылар бер парҙа һуғышҡандар: береһе йәйә менән, икенсеһе һөңгө һәм ҡалҡан менән ҡоралланған. Һыбайлылар ҡылыс һәм {{comment|суҡмар|булава}} менән ҡоралланған булған. Әммә ассирийлыларҙың атлылары әлегә регуляр булмаған һәм {{comment|хәрби арбалар|колесницалар}}ҙы ҡыҫырыҡламаған.
Всадники в большом количестве впервые появились в ассирийском войске в IX веке до н. э. Вначале всадник сидел на неоседланной лошади, а затем было изобретено высокое седло без стремян. Всадники вели бой парами: один был вооружен луком, другой копьем и щитом. На вооружении всадников иногда имелись мечи и булавы. Однако конница ассирийцев была ещё нерегулярной и не вытесняла боевые колесницы.
 
Ассирий ғәскәрҙәрендә ер ҡаҙыу, юл, күпер һәм башҡа төрлө эштәрҙе башҡарыуҙа ҡулланылған инженер ғәскәрҙәре үҫешенә башланғыс һалынған. Ғәскәрҙәр ҡәлғә диуарҙарын емереүҙә ҡулланылған {{comment|таран|төкөтөп атакалау ҡорамалы}}дар һәм катапульталар, ҡамау башнялары һәм штурмлау баҫҡыстары, шулай уҡ һыу аша сығыу саралары — {{comment|муртайҙар|бурдюки}} (ҡайһы бер һуғышсылар йылға аша ошо бурдюктарҙа сыҡҡандар, уларҙан шулай уҡ һалдар һәм йөҙөүсе күперҙәр ҡорғандар) менән ҡоралланған булған.
Для выполнения различного рода землекопных, дорожных, мостовых и других работ ассирийское войско имело особые отряды, положившие начало развитию инженерных войск. На вооружении войска были тараны и катапульты для разрушения крепостных стен, осадные башни и штурмовые лестницы, а также переправочные средства — бурдюки (на них переправлялись через реки отдельные воины, из них же устраивали плоты и плавучие мосты).
 
Финикий оҫталары Ассирия өсөн дошман судноларын таранлаусы галера тибындағы осло моронло хәрби караптар төҙөгәндәр. Ишкәкселәр унда ике {{comment|ҡатҡа|ярус}}ҡа урынлашҡандар. Караптар Тигрҙа һәм Евфратта төҙөлгәндәр һәм {{comment|Фарсы ҡултығы|Персидский залив}}на төшөрөлгәндәр.
Финикийские мастера строили для Ассирии боевые корабли типа галер с острым носом для нанесения таранного удара судам противника. Гребцы в них располагались в два яруса. Корабли строились на Тигре и Евфрате и спускались в [[Фарсы ҡултығы|Персидский залив]].
 
== Дин ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ассирия» битенән алынған