Ҡәһүә (эсемлек): өлгөләр араһындағы айырма

'''Кофе''' —эсемлек— эсемлек, Мареновые ''(Rubiaceae) '' ғаиләһенә, Ҡәһүә ''(Coffea) '' ырыуына ҡараған төрлө үҫемлектәрҙең орлоғон ''(ашлығын)'' ҡурып, ваҡланған ононан әҙерләнә.

XIV быуатҡа тиклем ҡәһүә ҡырағай шарттарҙа Эфиопияла[[Эфиопия]]ла үҫкән. Һуңынан ҡәһүә ағасы Ғәрәп ярымутрауына килтерелә. XVI быуатта ул Осман[[Ғосман империяһындаимперияһы]]нда киң тарала башлай. XVI быуат ахырында европа сауҙагәрҙәре ҡәһүәне ғәрәп порттарында һатып алып Европаға килтерә башлайҙар. Легендалар һөйләүенсә, XVII быуат урталарында мосолман кәмәһе йәшерен рәүештә ҡәһүә орлоҡтарын Көньяҡ Һиндостанға алып сыҡҡан. Унан инде, XVII быуат ахырында, голланд сауҙагәрҙәре йәшерен рәүештә ҡәһеүә ағасын Ява һәм Суматру утрауҙарына алып сыҡҡандар. Был хәл ҡәһүә үҫтереү буйынса ғәрәп монополияһының тамамланыуына килтергән<ref>Виктор Погадаев. «Тебя сбирала девушка нагая по зарослям благоуханной Явы». — «Восточная коллекция». Специальный выпуск «Чашка кофе», 2015, p. 34-40. ISSN: 1681-7559</ref>.

1721 йылда Гвиана һәм Мартиникала плантацияларға нигеҙ һалына. 1727 йылда — [[Бразилия]]<nowiki/>ла, 1730 йылда — [[Ямайка|Ямайк]]<nowiki/>алала (атаҡлы Blue Mountain сортының башланғысы), 1748 йылда — [[Куба]]ла, 1760 — [[Гватемала]]ла, 1779 — [[Коста-Рика]]ла ҡәһүә плантациялары барлыҡҡа килә.