Ассирия: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
45 юл:
Б.э.т. IX быуаттың тәүге яртыһында ассирийлылар хәрби баҫып алыу походтарын башлаған. Улар бөтөн [[Месопотамия|Месопотамияны]], Фәләстанды һәм Кипрҙы, хәҙерге [[Төркиә]] һәм [[Сүриә]], шулай уҡ [[Мысыр]] территорияларын (уны 15 йылдан юғалтҡандар) яулап алғандар. Яуланған ерҙәрҙә, яһаҡ түләү йөкләмәләрен һалып, провинциялар барлыҡҡа килтергәндәр, ә иң оҫта һөнәрселәрҙе ассирия ҡалаларына күсергәндәр. (моғайын, шуға күрә лә Ассирия сәнғәтенә тирә-яҡ халыҡтар мәҙәниәттәренең йоғонтоһо һиҙелә). Ассирийлылар үҙҙәренең империяһында, бөтөн баш күтәреүселәрҙе көсләп күсереп депортация һәм ҡаты язалап, бик ҡанһыҙ идара иткән.
Ассирия б.э.т. VIII быуаттың өсөнсө сирегендә Тиглатпаласар III (б.э.т. 745-727 йй.) идара иткән осорҙа иң ҡеүәтле үҫешкә өлгәшкән. Уның улы Саргон II Урартуны ҡыйратҡан, Төньяҡ Израиль батшалығын яулаған һәм
Баш ҡалаһы Ниневия (хәҙерге Мосул ҡалаһы яны) булған Ассирия II меңйыллыҡ башынан алып яҡынса б.э.т. 612 й. саҡлы, Мидия һәм Вавилонияның берләшкән ғәскәрҙәре тарафынан емертелгәнсе, йәшәгән. Шулай уҡ Ашшур, Калах һәм Дур-Шаррукин ("Саргон һарайы") ҙур ҡалалар булған. Ассирия батшалары үҙ ҡулында тулайым идаралыҡты туплаған булған — улар бер үк ваҡытта баш ҡанбабалар верховный жрец һәм хәрби башлыҡ юғары вазифаһын биләгән, хатта ҡайһы бер ваҡытта — казначей ҙа булған. Өҫтөнлөк менән файҙаланған привилегированные хәрби етәкселәр батша кәңәшселәре булған (провинция идарасылары управляющий итеп мотлаҡ армияла хеҙмәт иткән һәм батшаға яһаҡ түләгәндәр ҡуйылған). Игенселек менән ҡолдар һәм бойондороҡло хеҙмәтселәр шөғөлләнгән.
| |||