Википедия

Берта Карлик: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{| class="infobox vcard" style="margin-bottom: 10px;"
| class="fn" colspan="2" id="8" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:#eee;" |Карлик Берта
|- id="10"
| class="" colspan="2" id="11" style="text-align:center; " | [[Файл:Berta_Karlik.jpg|298x298пкс]]
|- id="14"
! id="15" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Эш шөғөлө :
| class="note" id="17" style="" |
ғалим
|- id="21"
! id="22" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Тыуған датаһы:
| class="" id="24" style="" |
[[24 ғинуар]], [[1904 йыл|1904]](<span class="bday">1904-01-24</span>)
|- id="30"
! id="31" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Тыуған урыны:
| class="" id="33" style="" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q88839$272BE82F-2EC3-4631-82B1-BFDAB08E9306" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Вена</span>, <span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Австрия]]</span><ref name="&amp;amp;lt;span class=&amp;amp;quot;wikidata_cite citetype_Q36524&amp;amp;quot; data-entity-id=&amp;amp;quot;Q36578&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;[http://d-nb.info/gnd/134087283/ Record #134087283] // Gemeinsame Normdatei&amp;amp;lt;span class=&amp;amp;quot;wef_low_priority_links&amp;amp;quot;&amp;amp;gt; — 2012—2016.&amp;amp;lt;/span&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/span&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;div style=&amp;amp;quot;display:none&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;a href=&amp;amp;quot;https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/a&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;a href=&amp;amp;quot;https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/a&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;a href=&amp;amp;quot;https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/a&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;a href=&amp;amp;quot;https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/a&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;a href=&amp;amp;quot;https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578&amp;amp;quot;&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/a&amp;amp;gt;&amp;amp;lt;/div&amp;amp;gt;"><span class="wikidata_cite citetype_Q36524" data-entity-id="Q36578">[http://d-nb.info/gnd/134087283/ Record #134087283] // Gemeinsame Normdatei<span class="wef_low_priority_links"> — 2012—2016.</span></span></ref></span>
|- id="38"
! id="39" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Тыуған ер:
| class="" id="41" style="" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q88839$31DCBCAE-A100-4EB3-A3E1-9C01422C3D20" data-wikidata-property-id="P27">[[Файл:Flag_of_Austria.svg|граница|20x20пкс]] <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Австрия]]</span></span></span>
|- id="46"
! id="47" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Үлем датаһы:
| class="" id="49" style="" |
[[4 февраль]], [[1990 йыл|1990]](<span class="dday">1990-02-04</span>) (86 йәш)
|- id="54"
! id="55" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Вафат урыны:
| class="" id="57" style="" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q88839$4148B25D-1071-4674-BEA0-0E761036EB86" data-wikidata-property-id="P20"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Вена</span>, <span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Австрия]]</span></span>
|- id="62"
! id="63" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;" |Бүләктәр һәм премиялар:
| class="" id="65" style="" |
<div id="66">
Haitinger Prize (1947)
Preis der Stadt Wien für Naturwissenschaften (1951)
Медаль Вильгельма Экстра (1954)
Erwin Schrödinger Prize (1967)
</div>
 
{{Персона
|}▼
|имя = Карлик Берта
|оригинал имени =
|изображение = Berta_Karlik.jpg
|ширина = 220
|описание =
|имя при рождении =
|род деятельности = ғалим
|дата рождения = 24.1.1904
|место рождения =
|дата смерти = 4.2.1990
|место смерти =
|гражданство =
|подданство =
|религия =
|отец =
|мать =
|супруг =
|дети =
|награды и премии = Haitinger Prize (1947) <br /> Preis der Stadt Wien für Naturwissenschaften (1951) <br /> [[Медаль Вильгельма Экснера]] (1954) <br /> Erwin Schrödinger Prize (1967)
|сайт =
▲|}}
'''
'''Берта Карлик''' ({{lang-de|Berta Karlik}}; [[1904 йыл|1904]] — [[1990 йыл|1990]]) — Австрия ғалим-физигы, [[Вена университеты]]ның беренсе ҡатын-ҡыҙ профессоры .
 
Юл 45 ⟶ 30:
Башланғыс белемде өйҙә алған, фортепианола уйнарға өйрәнгән, шулай уҡ инглиз, француз һәм голланд телдәрен белгән . 1919 −1923 йылдарҙа ''Reform-Realgymnasium гимназияһын ''тамамлағас, ул Вена университетының фәлсәфә факультетына ҡабул ителгән. Бында, 1928 йыл бөткәнсе уҡып, доктор дәрәжәһен алған.
 
Берта Карлик университетта уҡығанда уҡ швед физигы Ханс Петерсондың ({{lang-de|Hans Pettersson}}) Радий Институтындағы (унда. Radium Institute) тикшеренеүҙәр төркөмөндә эшләй. Шунда уҡ Халыҡ-ара университет белеменә эйә булған ҡатын-ҡыҙҙар федерацияһының (ингл. Federation University of Programmatically) стипендияһына лайыҡ була. Физика өлкәһендә ғилми дәрәжәгә эйә булғас, ул Венала элек үҙе уҡыған Realgymnasium уҡыу йортонда уҡыта башлай.
 
1930 йылда Берта Карлик Уильям Брэггтың Лондондағы лабораторияһында эшләй башлай. Бында ул кристаллография өлкәһендә кристаллдарҙың структураһын рентген нурҙары менән тикшереүҙәр алып бара. Бертаның радиофизика буйынса эшләүе кристаллограф ғалим ҡатын-ҡыҙҙарҙың иғтибарын үҙенә тартҡан. Улар, [[Мария Склодовская-Кюри|Мария Кюри]]ҙең [[Париж]]дағы лабораторияһына барып, үҙҙәренең ғилми төркөмөн барлыҡҡа килтергәндәр һәм оҙаҡ ваҡыттар буйына хаттар яҙышып, кәңәшләшеп эш иткәндәр.<ref>Tsoneva-Mathewson, S., M. F. Rayner-Canham, G. F. Rayner-Canham, A Devotion to Their Science: Pioneer Women of Radioactivity, (Eds.</ref> Берта Карлик ғалим-хеҙмәттәштәре — ''Ellen Gleditsch'' һәм ''Eva Resmtedt ''менән менән бик яҡын таныш булған. Ул шулай уҡ Австрияның ғалимы, йәҙрәнең тарҡалыуы өлкәһендә эшләгән физигы һәм радиохимигы [[Мейтнер Лиза|Лиза Мейтнер]] менән дә осрашҡан .
 
Париж һәм Лондондағы фәнни эшмәкәрлегенән һуң 1930-сы йылдар башында Карлик Венала ''Institute for Radium Research эшләй'', унда ,1937 йылдан башлап, лекциялар уҡый, институттың хеҙмәт баҫҡыстары буйынса юғары күтәрелә. Ханс Петерсон төркөмөндә диңгеҙ һыуының радиоактивлығын тикшерә. Икенсе бөтә донъя һуғышы ваҡытында ул иң мөһим асыш эшләй: ул атомдың номер 85 — [[астат]]ты аса, был элемент, ҡайһы бер ғалимдар фаразлауынса, радиоактив минералдарҙа табылмай, ә Берта Карликтың асышы буйынса тәбиғи тарҡалыуҙың продукты булып тора. Был асыш өсөн ул 1947 йылда Австрия фәндәр академияһының химия буйынса ''Haitinger Prize'' премияһы менән бүләкләнә. Ул астатты яман шеш күҙәнәктәрен радиоактив нурҙар менән дауалауҙа ҡулланыу юлдарын тикшерә. [[Вена университеты]]нда эшләүен дауам итә. Пенсияға 1973 йылда сыҡһа ла, институтта [[1990 йыл]]дың 4 февраленә тиклем үлгәнсе эшләй. 1954 йылда Вильгельм Экснер миҙалы менән бүләкләнә.
 
== Иҫкәрмәләр ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Берта_Карлик» битенән алынған