Википедия

Гаприндашвили Нона Терентьевна: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Гаприндашвили, Нона Терентьевна" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Шахматист
'''Нона  Терентьевна Гаприндашвили''' ({{Lang-ka|ნონა გაფრინდაშვილი}};  [[3 май|3 май,]] [[1941 йыл|1941]], Зугдиди, Грузин ССР-ы) — [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет]] һәм [[Грузия|грузин]] [[Шахмат|шахматсы]]<nowiki/>һы, атҡаҙанған спорт мастеры ([[1964 йыл|1964]]); шахмат тарихында бишенсе  донъя чемпионы (1962-1978), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер  ([[1976 йыл|1976]]) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ([[1978 йыл|1978]]). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, 1980-1986) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе ([[1982 йыл|1982]]). Грузия Милли олимпия комитеты президенты ([[1989 йыл|1989]]-1996).▼
|Имя = Нона Терентьевна Гаприндашвили
|Изображение = Nona Gaprindaschwili 1982 Kissingen.jpg
|Ширина = 220px
|Описание изображения = Но́на Гаприндашви́ли 1982 йылда
|Страны = {{URS}}<br />{{GEO}}
|Имя при рождении =
|Дата рождения = 3.5.1941
|Место рождения = {{МестоРождения|Зугдиди}}, [[Грузин ССР-ы]]
|Дата смерти =
|Место смерти =
|Место проживания =
|Звание = {{Шахматные звания | гм = 1978 | жгм = 1976}}
|Максимальный рейтинг = 2495 <small>(июль 1987)</small>
|Актуальный рейтинг =
|Номер ФИДЕ = 13600125
|Награды и премии = {{орден Ленина}} {{Орден «Знак Почёта»}} {{медаль За трудовое отличие}}
}}
▲'''Нона  Терентьевна Гаприндашвили''' ({{Lang-ka|ნონა გაფრინდაშვილი}};  [[3 май|3 май,]] [[1941 йыл|1941]], Зугдиди, Грузин ССР-ы)  — [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет]] һәм [[Грузия|грузин]] [[Шахмат|шахматсы]]<nowiki/>һы, атҡаҙанған спорт мастеры ([[1964 йыл|1964]]); шахмат тарихында бишенсе  донъя чемпионы ([[1962-]]—[[1978]]), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер  ([[1976 йыл|1976]]) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ([[1978 йыл|1978]]). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, [[1980-]]—[[1986]]) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе ([[1982 йыл|1982]]). Грузия Милли олимпия комитеты президенты  ([[1989 йыл|1989]]-[[1996]]).
 
Эло рейтингы тарихы:
Юл 6 ⟶ 24:
! рейтинг
|-
| март [[2011 йыл|2011]]
| 2362
|-
| март [[2014 йыл|2014]]
| 2299
|}
 
== Биографияһы ==
НонағыНонаға 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. [[Тбилиси]]  Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы  Вахтанг Карселадзе ([[1919-]]—[[1966]]) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә  [[Тбилиси]] һәм  [[Грузия]]  чемпионы була.
 
19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала ([[1961 йыл|1961]], [[Югославия]]), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы  ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала.
 
16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. [[1962 йыл|1962 йылда]]да донъя беренселегендә  Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында — - Алла Кушнирҙы ([[1965 йыл|1965]], [[Рига]]  — 8,5:4,5; [[1969 йыл|1969]], [[Тбилиси]]  — 8,5:4,5; [[1972 йыл|1972]], [[Рига]]  — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны ([[1975 йыл|1975]], Пицунда  — [[Тбилиси]]  — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында  Майя Чибурданидзенан еңелә ([[1978]], Пицунда  — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай ([[1964 йыл|1964]], [[1973 йыл|1973]] , [[1974 йыл|1974]], [[1981 йыл|1981]], [[1983 йыл|1983]], [[1985 йыл|1985]]), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр  Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә ([[1963-]]—[[1986]]).
 
Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай,  Гастингста ([[1963 йыл|1963]]—[[1964 йыл|1964]]) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында   ([[1977 йыл|1977]]), Реджо-нель-Эмилияла ([[1983 йыл|1983]], [[Италия]]), Вейк-ан-Зела ([[1987 йыл|1987]], Голландия) еңеү яулай. [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында  халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта  Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң,  донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. [[1979-]]—[[1990]] йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда ([[1982 йыл|1982]], [[Германия]]), Куала-Лумпурҙа ([[1990 йыл|1990]], Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала ([[1987 йыл|1987]], [[Югославия]]) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай.
 
Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены]] ([[1966 йыл|1966]]) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|"«Почет билдәһе"»]] ордены ([[1985 йыл|1985]]), "«Өлгөлө хеҙмәте өсөн"» миҙалы менән бүләкләнә ([[1965 йыл|1965]]).
 
[[1989 йыл|989]]—[[1996 йыл|1996 йылддарҙа]] дарҙа Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. [[1996 йыл|1996]]дан йылдан -— комитеттың почетлы президенты. [[2002 йыл|2002 йылда]]да Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана.
 
Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың "«Иверия"» фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала.[https://fifi.ru/iveriya-nona.html].
 
== См. шулай уҡ ==
* <br>
* Чибурданидзе, Майя Григорьевна
 
== Китаптары ==
* Предпочитаю риск / Нона Гаприндашвили ; Лит. запись В. Васильева. — Москва : Мол. гвардия, 1977. — 191 с., 8 л. ил. ; 16 см. — (Спорт и личность ; Кн. 32).
 
== Әҙәбиәт ==
* {{Книга:Шахматный словарь|страницы=220}}
 
* {{Книга:Шахматы. Энциклопедический словарь|страницы=77}}
== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
{{Шахматные ссылки | имя = Ноны Гаприндашвили
| fideId = 13600125
| chessgamesId = 16111
| 365chess = Nona_Gaprindashvili
| showOlympiadW = 1}}
* [http://www.peoples.ru/sport/chees_player/nona_gaprindashvili/ Биография]
* [https://fifi.ru/iveriya-nona.html Фотографии духов «Нона»]
 
{{Чемпионки мира по шахматам}}
{{Шахматисты Грузии}}
{{Навигационный блок2
|стиль_заголовка=background:white; border: 1px solid red
|state=collapsed
|заголовок=[[Женская сборная СССР по шахматам|Выступления за сборную СССР]]
|СССР на ЖШО 1963
|СССР на ЖШО 1966
|СССР на ЖШО 1969
|СССР на ЖШО 1972
|СССР на ЖШО 1974
|СССР на ЖШО 1978
|СССР на ЖШО 1980
|СССР на ЖШО 1982
|СССР на ЖШО 1984
|СССР на ЖШО 1986
}}
{{Грузия на ЖШО 1992}}
{{Библиоинформация}}
[[Категория:СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары]]
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Гаприндашвили_Нона_Терентьевна» битенән алынған