Виеру Григоре Павлович: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә clean up, replaced: {{Писатель → {{Яҙыусы, Оригинал имени → Төп исеме, Изображение → Рәсеме, Описание изображения → Рәсем аңлатмаһ using AWB
1 юл:
{{Яҙыусы
{{Писатель
|ИмяИсеме = Григоре Виеру
|ОригиналТөп имениисеме = Grigore Vieru
|ИзображениеРәсеме = Young_Moldavian_poet_Grigore_Vieru_(60-ies)._(5798767541).jpg
|Рәсем аңлатмаһы =
|Описание изображения =
|ДатаТыуыу рождениядатаһы = 14.2.1935
|МестоТыуған рожденияурыны = Румыния короллеге, Бессарабия, Хотин өйәҙе Перерыта ауылы
|ДатаВафат смертибулыу датаһы = 18.1.2009
|МестоВафат смертибулыу урыны = Кишинёв, [[Молдавия|Республика Молдова]]
|ГражданствоГражданлығы = {{Флагификация|Молдавия}}
|РодЭшмәкәрлек деятельноститөрө = Шағир
|ГодыӘүҙемлек активностийылдары = 1957—2009
|НаправлениеЙүнәлеше = лирика, балалар өсөн шиғырҙар
|Жанр =
|ЯзыкӘҫәрҙәренең произведенийтелдәре = молдаван, урыҫ
|Дебют = 1957
|ПремииПремиялары = Б. Главан ис. Молдавия комсомолы премияһы (1967) һ.б.
|Награды Наградалары = {{{!}}
{{!}}{{Орден Дружбы народов}}{{!!}}{{Орден Знак Почёта|1967}}
{{!}}} Эминеску ордены (2005, [[Румыния]])
|ВикискладВикимилек =
|ВикитекаВикикитапхана =
}}
'''Григоре Виеру''' ({{lang-mo|Grigore Vieru}}; [[14 февраль]] [[1935 йыл|1935]], Румыния короллеге, Бессарабия, Хотин өйәҙе Перерыта ауылы — [[18 ғинуар]] [[2009 йыл|2009]], [[Молдова Республикаһы]], Кишинёв) — [[Молдова|молдаван]] шағиры. Молдова яҙыусылары Союзы ағзаһы.
 
== Тәүге йылдары ==
Григоре Виеру [[1935 йыл| 1935 йылдың]]дың 14 февралендә Бессарабияның Хотин өйәҙе Перерыта ауылында (хәҙер [[Молдова Республикаһы]] Бричан районы) Павел һәм Евдокия Виеру ғаиләһендә тыуған. Ғаиләлә берҙән-бер бала була.
 
Тыуған ауылында 7 класс тамамлай һәм артабан белемен Липканы ҡалаһында икенсе урта мәктәбендә дауам итә. Студент сағында [[1957 йыл]]да «Alarmă» («Шом») исемле беренсе балалар өсөн шиғырҙар китабы сыға.
31 юл:
[[1958 йыл]]да Иона Крянгэ исемендәге Кишинев дәүләт педагогия институтының тарих һәм филология факультетын тамамлай. Шул уҡ йылда «Ленин осҡоно» гәзите мөхәррире вазифаһында эш башлай.
 
[[1959 йыл|1959 йылдың]]дың [[8 июнь|8 июнендә]] Раиса Накуға өйләнә. [[1960 йыл|1960 йылдың]]дың [[16 июнь|16 июнендә]] Григоре Виеруның улы тыуа, уға Теодор исемен ҡушалар.
 
== Ижады ==
«Молдаван китабы» нәшриәтендә мөхәррир булып эшләй, бында уның балалар өсөн ике шиғырҙар йыйынтығы сыға — «Făt-Frumos curcubelul» һәм «Bună ziua, fulgilor!». [[1963 йыл]]да балалар өсөн шиғырҙар йыйынтығы « Mulţumim pentru pace» («Тыныслыҡ өсөн рәхмәт») һәм шиғырҙар, йырҙар, әкиәттәр йыйынтығы — «Făguraşi» нәшер ителә. [[1965 йыл]]дың 19 июнендә Григоре Виеру ғаиләһендә икенсе улдары Кэлин тыуа, ә [[1967 йыл]]да ул Борис Главан исемендәге Молдавия комсомолы республика премияһы менән бүләкләнә.[[1968 йыл]]да урыҫ телендә «Һинең исемең» («ИмяИсеме твое») шиғырҙар йыйынтығы сыға. Был китапты республика әҙәби тәңҡитселәре юғары баһалай.
 
[[1973 йыл]]да Г. Виеру совет яҙыусылары делегацияһы составында [[Румыния|Румынияға]]ға бара, «Secolul XX» («XX быуат») румын гәзите мөхәррирҙәре менән осраша. Һуңынан «Әсәй» исемле (шигырҙар, [[1975 йыл|1975]]), мәктәпкәсә йәштәге бала өсөн «Albinuţa» («Бал ҡорто») (1980), «Fiindcă iubesc» («Сөнки яратам») (шиғырҙар, [[1979 йыл|1979]]) китаптары сыға.
 
[[1984 йыл]]да «Мелодия» фирмаһы «Дискоклуб» серияһында Виеру шиғырҙарына Сильвия Кирияк, София Ротару, Штефан Петраке, Анастасия Лазарюк башҡарыуындағы Анатолий Кирияк йырҙар йыйынтығын сығара. Григоре Виеру шиғырҙарына («Adio», «Amor», «Молодость-цветок», «Песня о моей жизни», «Нежная мелодия», «Романтика»") йырҙарҙы [[Ротару София Михайловна|София Ротару]] башҡарҙы<ref>[http://www.fortuna-rotaru.narod.ru/arhnew32.htm София Ротару | фан клуб «ФОРТУНА»]</ref>.
56 юл:
* [[Алдя-Теодорович Ион|Ион Алдя-Теодорович]].
Шағир үҙе йыр көйҙәре авторы була («Să creşti mare»), «Poftim de intraţi») һәм уның «Cine credе» йырҙар йыйынтығы сыға. Яҙыусының башҡа шиғырҙары ла йырға һалына — «Павлик Морозов: ҡуйы ҡыҙыл төҫтәге галстук» (Pavlik Morozov: Cravata lui cea purpurie…), «Гүзәл Молдова» (Moldovă frumoasă), «Беҙ колхозда йәшәйбеҙ» (Noi vom trăi în comuna, Злата Ткач музыкаһы), «Ҡыҙыл Октябрь» (Octombrie cel roşu, Злата Ткач музыкаһы), «Беҙҙең флаг» (Steagul nostru, Валерий Ротару музыкаһы), «Пионерҙар килә» (Trec pionerii, Павел Ривилис музыкаһы)<ref>[http://www.hasdeu.md/ro/resources.html?pg=13&sb=37 Библиография Григория Виеру] (недоступная ссылка с 12-10-2016 (85 дня))
[[Категория:Википедия:Статьи с нерабочими ссылками с октябрь 2016]]</ref><ref>[http://www.bncreanga.md/scriitori/Vieru/muzica.htm Григоре Виеру и музыка]</ref>.
 
== Сәйәси эшмәкәрлеге ==
65 юл:
== Вафаты ==
 
[[2009 йыл|2009 йылдың]]дың [[15 ғинуар|15]] -нән [[16 ғинуар|16 ғинуарға]]ға ҡараған төндә Басарабяска — Кишинев трассаһында Яловен районы Дэнчень ауылынан алыҫ түгел ерҙә автомобиль аварияһына эләгә. Виеру үҙе пассажир була, руль артында Милли академия халыҡ бейеүе «Жок» ансамбленең директор урынбаҫары Георгий Мунтяну була. Кишинев ҡалаһы полицияһы авария сәбәбе тиҙлекте арттырыуҙа һәм машина йөрөтөүсенең арығанлығында тип белдерҙе<ref name="Moldova Azi 02" /><ref name="Moldova Azi 03" />.
 
Григоре Виеру Кишинев ҡалаһы «Ашығыс Ярҙамы» машинаһында больницаға алып киләләр, бында ул төндә — [[2009 йыл|2009 йылдың 18 ғинуарында]] сәғәт 1:20 вафат була<ref name="Moldova Azi 01" />. [[2009 йыл| 2009 йылдың 20 ғинуар]] көнө шағирҙың үлеме айҡанлы Молдавияла Матәм көнө тип иғлан ителә<ref name="Свобода" />.
90 юл:
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|
refs=<ref name="Moldova Azi 0102">{{cite web|url=http://www.azi.md/ru/story/946922|title=Поэт Григоре Виеру ушелбыл доставлен в реанимацию изпосле жизниДТП|publisher=[http://www.azi.md/ Moldova Azi]|accessdate=2014-08-05|lang=ru}}</ref>
<ref name="Moldova Azi 0203">{{cite web|url=http://www.azi.md/ru/story/922955|title=ГригореПолиция Виерувосстановила былкартину доставлендорожно-транспортного происшествия, в реанимациюкотором послепогиб ДТПпоэт Григоре Виеру|publisher=[http://www.azi.md/ Moldova Azi]|accessdate=2014-08-05|lang=ru}}</ref>
<ref name="Moldova Azi 0301">{{cite web|url=http://www.azi.md/ru/story/955946|title=ПолицияПоэт восстановилаГригоре картинуВиеру дорожно-транспортногоушел происшествия,из в котором погиб поэт Григоре Виеружизни|publisher=[http://www.azi.md/ Moldova Azi]|accessdate=2014-08-05|lang=ru}}</ref>
<ref name="Свобода">{{cite web|url=http://www.svoboda.org/content/news/481291.html|title=В Молдавии 20 января объявлен днем национального траура|publisher=[http://www.svoboda.org/ Радио "Свобода"]|accessdate=2014-08-05|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/686i1KLgF| archivedate=2012-06-02}}</ref>
<ref name="Moldovenii">{{cite web|url=http://www.moldovenii.md/ru/news/view/section/543/id/9047|title=Памятник Григоре Виеру был открыт на могиле поэта|publisher=[http://www.moldovenii.md/ Moldovenii]|accessdate=2014-08-05|lang=ru}}</ref>}}
103 юл:
* {{ref-ro}} [http://www.youtube.com/watch?v=KehpQBEiN0g Христос не виноват. (Ю.Цибульская — Г.Виеру) — хоровое исполнение на видео]
{{внешние ссылки}}
 
[[Категория:Википедия:Статьи с нерабочими ссылками с октябрь 2016]]
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Халыҡтар Дуҫлығы ордены кавалерҙары]]