Ер тетрәү: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Хата төҙәтеү. Морат Солтан. |
ә clean up, replaced: августында → авгусында using AWB |
||
1 юл:
[[Файл:Pictures from bus 13.jpg|thumb|250px|Ер аҫты ер тетрәүенән һуң үткән [[цунами]] емеректәре]]
[[Файл:Chuetsu earthquake-earthquake liquefaction1.jpg|thumb|250px| [[Япония]]ла булған ер тетрәү эҙемтәләре— юл уртаға ярыла]]
7 юл:
Ер тетрәүҙәр, ғәҙәттә, таулы өлкәләрҙә йыш теркәлә. [[Тымыҡ океан]] яры буйлап иң күп ер тетрәүҙәр булыусы һыҙыҡ үтә. Был күренеш бик күп бәлә-ҡазалар алып килә. Ҙур-ҙур ҡалалар емереклектәр хәленә ҡалырға мөмкин. Емереклектәр аҫтында ҡалған кешеләргә ҡурҡыныс янай. Ер тетрәү һөҙөмтәһендә ер өҫтөндә тәрән ярыҡтар барлыҡҡа килә, йылғалар үҙ юлдарын үҙгәртә, һыу баҫыуҙар, [[цуними]]ҙар барлыҡҡа килә.
'''Ер тетрәү''' — [[ер ҡабығы]]ның йәки мантияның өҫкө өлөшөнөң ҡапыл шыуыуы һәм өҙөлөүе һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән һәм ҙур араларға күскән ер аҫты тетрәүе һәм ер өҫтө тирбәлеүе. Килеп сығышы буйынса тектоник, вулканик, ишелмә һәм техноген ер тетрәү айырыла.
Юл 15 ⟶ 14:
== Уралда ер тетрәүҙәр ==
Уралдағы ер тетрәү башлыса — тектоник, һирәгерәк ишелмә һәм техноген сығышлы. Тектоник ер тетрәү — Уралда 350—500 млн йыл, Урал янында 550 млн йыл элек барлыҡҡа килгән боронғо һынылышлы боҙолоуҙарҙың хәҙерге әүҙемлеге, ишелмә — карст процестары, техноген ер тетрәү нефть һәм газ сығарыу, һыуһаҡлағыстарҙы тултырыу һ.б. менән бәйле. СССР ФА ның Ер физикаһы институтыты мәғлүмәттәре буйынса, 1693—1958 йылдарҙа Уралда (систематик теркәү 1913 йылдан башлап Екатеринбург ҡалаһы Урал сейсмик станцияһы алып барыла) 6 балға тиклем көслө ер тетрәү билдәле. Иң юғары сейсмик әүҙемлек Урта Уралға хас. Иң көслө ер тетрәү (5-6 балл) 1914 йылдың 17
=== Башҡортостанда ===
Юл 33 ⟶ 32:
* '''''Сейсмикаға ҡаршы проект''''' — яңынан проектланған һәм реконструкцияланған энергетика объекттарының сейсмик тотороҡлоғон тәьмин итеү саралары.
* '''''
== Әҙәбиәт ==
Юл 40 ⟶ 39:
== Сығанаҡтар ==
* [http://башкирская-энциклопедия.рф/index.php/read/8-statya/4561-er-tetr Башҡорт энциклопедияһы]
<!-- [[Категория:Тәбиғи көстәрҙән зыян]] -->
| |||