Башҡортостан Хәрби-революцион комитеты: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
48 юл:
 
== Тарихы ==
Башҡорт Совет Республикаһының Ваҡытлы хәрби—революцион комитеты (Башревком) [[1919]] йылдың 21 февралендә [[Темәс]] ауылында (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының [[Баймаҡ районы]]) [[I БөтөнБөтә башҡорт хәрби съезындасъезы]]нда ойошторола. 22 февралдә республика территорияһындағы властың бөтә тулылығы менән Башревкомға йөкмәтелеүе хаҡында фарман сыға.
 
Ревкомдың беренсе рәйесе [[Ҡулаев Мөхәмәтхан Сәхипгәрәй улы|Мстислав Ҡулаев]] була. Башревком 15 комиссариаттан тора — сит ил эштәре, хәрби ([[Әхмәтзәки Вәлиди]]), социаль яҡтан тәьмин итеү ([[Мутин Илдархан Ибраһим улы|Илдархан Мутин]]), аҙыҡ-түлек ([[Әҙеһәмов Абдулла Камалетдин улы|Абдулла Әҙеһәмов]]), һаулыҡ һаҡлау һәм финанс ([[Ҡыуатов Усман Мөхәмәтғәлим улы|Усман Ҡыуатов]]), игенселек ([[Ҡарамышев Гәрәй Батыргәрәй улы|Гәрәй Ҡарамышев]]), эске эштәр һәм милләттәр ([[Фәтих Төхвәтуллин]]), хеҙмәт ([[Алкин Ильяс Сәйетгәрәй улы|Ильяс Алкин]]), мәғариф ([[Йәғәфәров Аллабирҙе Нурмөхәмәт улы|Аллабирҙе Йәғәфәров]]), юстиция ([[Бикбов Юныс Юлбарыҫ улы|Юныс Бикбов]]), тышҡы һәм эске сауҙа ([[Мағазов Сәйетгәрәй Сәйетйәғәфәр улы|Сәйетгәрәй Мағазов]]). Кантондар кимәлендә кантревкомдар барлыҡҡа килә.
57 юл:
 
1919 йылдың 15 сентябрендә ВЦИК-тың «Дәүләт аппаратының тулыһынса Башҡорт революцион комитетына тапшырылыуы һәм Башҡорт Совет Республикаһының территорияһында идара итеүҙе ойоштороу тураһында» ҡарары ҡабул ителә.
[[Файл:Сквер в Стерлитамаке3.jpg|мини|[[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһы Башҡортостан хәрби-революцион комитеты съезы үткәнурынлашҡан бина. Стәрлетамаҡ.]]
[[Файл:Члены_Башкирского_Правительства.png|мини| Башҡорт ХөкүмәтеБашревком ағзалары]]
[[1918]] йылдың 18 ноябрендә 1-се Башҡорт партия конференцияһы уҙғарыла, уның һөҙөмтәләре буйынса Башревком ағзалары ([[Йомағолов Харис Йомағол улы|Йомағолов]], Каспранский, И. Рәхмәтуллин) Башҡорт[[КПСС-тың партияБашҡортостан өлкә комитеты|РКП(б)-ның ойошмаһыБашҡортостан өлкә комитеты]] составына инә.
 
Башревком позицияһы күп кенә мәсьәләләр, айырыуса автономия һәм федерализм принцибының ғәмәлгә ашыуы һәм республика менән идара итеү һәм уны етәкләү буйынса, РКП (б)-ның [[КПСС-тың Башҡортостан өлкә комитеты|БашҡортРКП(б)-ның Башҡортостан өлкә комитеты]], [[Башҡортостан Ғәҙәттән тыш комиссияһы]], Башҡорт хәрби комитеты, Башҡорт совет халыҡ хужалығы, Башҡорт халыҡ аҙыҡ-түлек комитеты ағзаларының ҡараштары менән тап килмәй<ref name="БашРевКом"><span class="citation">Башревком.// Башҡортостан: ҡыҫҡаса энциклопедия.&#x20;— Өфө: Башкирская энциклопедия, 1996.&#x20;— С.&#x20;166.&#x20;— 672&#x20;с.&#x20;</span></ref>. Был ҡапма — ҡаршылылыҡ 1920 йылдың 15 ғинуарынан 16 ғинуарға ҡараған төндә Башҡортостан Ғәҙәттән тыш комиссияһы ағзаларының Башревком тарафынан ҡулға алыныуына килтерә.
 
1920 йылдың 12 мартында Башревком Бөтә үҙәкРәсәй Үҙәк башҡарма комитеты (ВЦИК), РКП (б), Көнсығыш коммунистары Үҙәк бюроһы, Төркөстан фронты Реввоенсоветына ғариза менән мөрәжәғәт итә. Был мөрәжәғәттә Башревком Үҙәкте килешеүҙәрҙең шарттарын боҙоуҙа ғәйепләй һәм республиканан Мәскәү вәкилдәрен — Башҡортостан автономияһы дошмандарын — саҡырып алыуҙы һәм партия органдарының административ эштәргә ҡыҫылмауын талап итә<ref name="БашРевКом"><span class="citation">Башревком.// Башҡортостан: ҡыҫҡаса энциклопедия.&#x20;— Өфө: Башкирская энциклопедия, 1996.&#x20;— С.&#x20;166.&#x20;— 672&#x20;с.&#x20;</span></ref>.
 
[[1920 йыл]]дың 19 майында Бөтә Рәсәй үҙәк башҡарма комитеты «Совет Башҡорт Автономия республикаһының дәүләт ҡоролошо тураһында» исемле декрет ҡабул итә. Ике йыл элек Килешеүҙә раҫланған республика хоҡуҡтары сикләнгән булып сыға. Был ҡарар менән ризалашмай, Башревком 16 июндә тулы составта отставкаға китә. Яңы состав 26 июндә һайлана.
 
1920 йылдың июлендә [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһыҡалаһында ҡала округы|Стәрлетамаҡ ҡалаһы]]ндаБашҡорт БАССРАССР-ҙыңының 1-се Советтар съезы үткәрелә һәм Башревком урынына дәүләт власының даими юғары органы — [[Башҡортостан үҙәк башҡарма комитеты|БАССР-ҙыңБашҡортостандың үҙәкҮҙәк башҡарма комитеты]] булдырыла.
 
== Башревком рәйестәре ==