Александр паркы (Шахты): өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
21 юл:
|Категория на Викискладе =
}}
'''Александр паркы''' ([[1895 йыл]]дан — —ҡалаҡала паркы, [[2012 йыл]]дан — Александр паркы) — [[Ростов өлкәһе]]нең Шахты ҡалаһында урынлашҡан. Парктың биләмәһе Баҡса, Шевченко урамдары, Василий Алексеев исемендәге проспект һәм Горняк микрорайоныбиҫтәһе менән сикләнеп тора. Майҙаны — —1818 гектар тирәһе. Биләмәлә әрмән архитектура ҡомартҡыһы, әрмәндәрҙең изге стеллаһы — хачкар, Чернобыль аварияһында ҡатнашыусыларға һәйкәл, Хәрби дан мемориаль комплексы, [[Беренсе Бөтә Донъя һуғышы]] батырҙарына — урыҫ һуғышсыларына һәйкәл, Христос хөрмәтенә часовня, балалар өсөн аттракциондар урынлашҡан.
 
== Тарихы ==
 
Был ҡалалағы иң боронғо, (ҡарт) парктарҙың береһе. Уға башлап [[1895 йыл]]да, Никитск Император училищеһенең педагогы Н. М. Черячукин проекты буйынса, ҡаланың үҙәк өлөшөндә нигеҙ һалғандар.
 
Өс йыл дауамында уҡыусылар тарафынан 500 тирәһе ағас ултыртыла. Үҙәк аллея эшләп, матурлап биҙәлә. Элек был урында ҡала зыяраты урынлашҡан булған. Зыяратта сауҙәгәр Барановтарҙың кәшәнәһе булған. Совет власының тәүге йылдарында зыяратты ябалар. Кәшәнәне трансформатор урынлаштырып, подстанция итәләр.
[[2012 йыл]]дан был ял итеү урынын император Александр II хөрмәтенә «Александр паркы» тип атай башлайҙар. Сөнки, Александр II, Александровск-Грушевский (хәҙерге Шахты ҡалаһы)- — ҡалаһына нигеҙ һалған була. [[ХХ быуат]]тың 30-сы йылдарында паркта яңы аллаеялар булдырыла. Көнъяҡ-көнсығыш өлөшө таҙартыла. Барлыҡҡа килгәненән алып, паркта ике тапҡыр реконструкция үткәрелә. [[1914 йыл]]да — «Модерн» кинотеатры, [[1926 йыл]]да йәйге театр төҙөлә. [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда һәләк булғандар иҫтәлегенә Батырҙар Аллеяһы булдыралар. Аллея ҡала халҡы йыйған иғәнәгә төҙөлә һәм [[1988 йыл]]да асыла. Биләмәнең ял итеү зонаһында зоомөйөш эшләй.
Әлеге мәлдә ҡалалағы мәҙәниәт объекттарын реконструкциялау программаһы сиктәрендә паркты артабан үҫтереү өсөн дә аҡса бүленгән. Киләсәктә паркты «Шахтер» стадионы менән берләштереп, спорт-парк комплексы төҙөү ҡаралған.
 
[[2015 йыл]]да парктағы һирәк ҡалған һәм ҡиммәтле үҫемлектәрҙе һаҡлау өсөн, 0,01 га майҙанда «Дуб черешчатый» тигән айырым һаҡлана торған тәбиғи биләмә булдырылған<ref>[http://shakhty-gorod.ru/about/info/news/14744/?type=special В Александровском парке создана особо охраняемая территория]</ref>.
 
== Парктағы иҫтәлекле урындар ==
Юл 45 ⟶ 47:
|image1=[https://img-fotki.yandex.ru/get/219501/36256508.49/0_8f238_127d6b97_orig Хачкар]
}}
[[2014 йыл]]дың 29 августында Александр паркында армян архитектураһы ҡомартҡыһы итеп изге стелла — хачкар ҡуйыла (в переводе с армянского означает каменный крест). Монумент туғандаш ҡала Армавир инициативаһы менән төҙөлә. Хачкар алһыу төҫтәге туфтан эшләнгән. Скульпторы — Әрмән Республикаһының халыҡ оҫтаһы Налбандян Р.  П..  Хачкар — әрмән һәм урыҫ халыҡтары араһындағы дуҫлыҡ символы.
 
=== [[Беренсе Бөтә Донъя һуғышы]] батырҙарына һәйкәл ===
Юл 52 ⟶ 54:
}}
[[2014 йыл]]дың 31 августында Александр паркының үҙәк аллеяһында ҡала халҡы йыйған иғәнә иҫәбенә [[Беренсе Бөтә Донъя һуғышы]] батырҙарына һәйкәл ҡуйыла. Һәйкәл Шахты ҡалаһының Я. П. Бакланов исемендәге казак кадет корпусы тәҡдиме менән эшләнә.
 
Байрамдарҙа һәм ял көндәрендә Я. П. Бакланов исемендәге казак кадет корпусындә тәрбиәләнеүселәр һәйкәл янында хәтер вахтаһына баҫалар.
 
Юл 61 ⟶ 64:
Часовня өсөн иғәнәне Шахты епархияһы янындағы Попечитель советы ағзаһы Руденко Василий Витальевич биргән. Төҙәтеү эштәрен урындағы «Новый Дом» төҙөлөш компанияһы башҡарған<ref>[http://shahteparh.ru/content/arkhierej/episkop-ignatij-osvyatil-vosstanovlennuyu-v-alekandrovskom-parke-chasovnyu-voskreseniya-khristova-v-pamyat-ob-osnovatelyakh-goroda-aleksandrovsk-grushevskij-shakhty/ Епископ Игнатий освятил восстановленную в Александровском парке часовню Воскресения Христова в память об основателях города Александровск-Грушевский (Шахты)]</ref>.
 
=== Чернобыль аварияһында ҡатнашыусыларға һәйкәл " ===
* {{External media
|image1=[https://img-fotki.yandex.ru/get/212758/36256508.49/0_8f23b_bc7dccac_orig Памятный знак «Памяти шахтинцев ликвидаторов последствий аварии на Чернобыльской АЭС»]
}}
Чернобыль катастрофаһының 26-сы йылына арнап, [[2012 йыл]]дың 26 апрелендә «Чернобыль Союзы» тәҡдиме менән паркта иҫтәлекле урын булдырыла. "«Чернобыль катастрофаһының эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнашҡандарға — тереләргә һәм мәрхүмдәргә "» тип арнап һәйкәл ҡуйыла. Исемлектә Шахты ҡалаһынан ҡатнашҡан 400 "черноблсы"«чернобылсы»ның да исеме яҙып ҡуйылған.
 
== Һылтанмалар ==