Төрөктәр: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Төрөктәр
ә clean up using AWB
45 юл:
Кесе Азияның этник составы бик сыбар була<ref><span class="citation">''Академия наук СССР.''&#x20;[http://books.google.ru/books?ei=W6oRT_mdMonV4QTk2fnEAw&hl=ru&id=4lwZAAAAIAAJ&dq=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%8F+%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F+%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B0+%D0%BD%D0%B5%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE+%D0%BF%D1%91%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%2C+%D0%B8+%D0%B5%D1%91+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%BE+%D0%B2+%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%85+%D1%81%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE+%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9+%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE+%D0%BD%D0%B0+%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&q=.#search_anchor Всемирная история].&nbsp;— Гос. изд.-во полит. лит-ры, 1956.&nbsp;— С.&nbsp;253.</span></ref>. Б. э. т. I мең йыллыҡта Көнбайыш Анатолия халҡы өлөшләтә ерле халыҡтан, өлөшләтә гректарҙан тора. Гректар төбәкте б. э. т. IX быуатта үҙ колонияһына әйләндерә. Эллинлыҡ осорона бында йәшәгән халыҡтар тотошлай тиерлек греклашып бөтә. [[Рим империяһы|Рим осоро]]<nowiki/>нда ла хәл шул көйө ҡала<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9449-50_55-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9449-50-55|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[55]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9449-50_55-0" rel="dc:references"></span>. Көнсығыш Анатолияла халыҡтың этник составы сыбарыраҡ була: гректарҙан тыш, унда лаздар, грузиндар, әрмәндәр, ҡурдтар, [[ғәрәптәр]], ашшурҙар йәшәй<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9452.D0.9D.D0.B0_.D0.B7.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D0.B4.D0.B5_.D0.90.D0.BD.D0.B0.D1.82.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D0.B8_.D0.B8_.D0.B2_.D0.BF.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.B8.D1.85_.D1.80.D0.B0.D0.B9.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D1.85_.D1.8D.D1.82.D0.BE_.D0.B1.D1.8B.D0.BB.D0.B8_.D0.B2_.D0.BE.D1.81.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D0.BD.D0.BE.D0.BC_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.B8._.D0.90_.D0.BD.D0.B0_.D0.B2.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.BE.D0.BA.D0.B5_.D1.8D.D1.82.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D1.81.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.B2_.D0.BD.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.B1.D1.8B.D0.BB_.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.BE_.D1.81.D0.BB.D0.BE.D0.B6.D0.BD.D0.B5.D0.B5.3A_.D1.82.D0.B0.D0.BC_.D0.BF.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BC.D0.BE_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BE.D0.B2_.D0.BE.D0.B1.D0.B8.D1.82.D0.B0.D0.BB.D0.B8_.D0.BB.D0.B0.D0.B7.D1.8B.2C_.D0.B3.D1.80.D1.83.D0.B7.D0.B8.D0.BD.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.BC.D1.8F.D0.BD.D0.B5.2C_.D0.BA.D1.83.D1.80.D0.B4.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B1.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.81.D1.81.D0.B8.D1.80.D0.B8.D0.B9.D1.86.D1.8B._56-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9452.D0.9D.D0.B0_.D0.B7.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D0.B4.D0.B5_.D0.90.D0.BD.D0.B0.D1.82.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D0.B8_.D0.B8_.D0.B2_.D0.BF.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.B8.D1.85_.D1.80.D0.B0.D0.B9.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D1.85_.D1.8D.D1.82.D0.BE_.D0.B1.D1.8B.D0.BB.D0.B8_.D0.B2_.D0.BE.D1.81.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D0.BD.D0.BE.D0.BC_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.B8._.D0.90_.D0.BD.D0.B0_.D0.B2.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.BE.D0.BA.D0.B5_.D1.8D.D1.82.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D1.81.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.B2_.D0.BD.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.B1.D1.8B.D0.BB_.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.BE_.D1.81.D0.BB.D0.BE.D0.B6.D0.BD.D0.B5.D0.B5.3A_.D1.82.D0.B0.D0.BC_.D0.BF.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BC.D0.BE_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BE.D0.B2_.D0.BE.D0.B1.D0.B8.D1.82.D0.B0.D0.BB.D0.B8_.D0.BB.D0.B0.D0.B7.D1.8B.2C_.D0.B3.D1.80.D1.83.D0.B7.D0.B8.D0.BD.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.BC.D1.8F.D0.BD.D0.B5.2C_.D0.BA.D1.83.D1.80.D0.B4.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B1.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.81.D1.81.D0.B8.D1.80.D0.B8.D0.B9.D1.86.D1.8B.-56|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[56]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9452.D0.9D.D0.B0_.D0.B7.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D0.B4.D0.B5_.D0.90.D0.BD.D0.B0.D1.82.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D0.B8_.D0.B8_.D0.B2_.D0.BF.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.B8.D1.85_.D1.80.D0.B0.D0.B9.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D1.85_.D1.8D.D1.82.D0.BE_.D0.B1.D1.8B.D0.BB.D0.B8_.D0.B2_.D0.BE.D1.81.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D0.BD.D0.BE.D0.BC_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.B8._.D0.90_.D0.BD.D0.B0_.D0.B2.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.BE.D0.BA.D0.B5_.D1.8D.D1.82.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D1.81.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.B2_.D0.BD.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.B1.D1.8B.D0.BB_.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.BE_.D1.81.D0.BB.D0.BE.D0.B6.D0.BD.D0.B5.D0.B5.3A_.D1.82.D0.B0.D0.BC_.D0.BF.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BC.D0.BE_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BE.D0.B2_.D0.BE.D0.B1.D0.B8.D1.82.D0.B0.D0.BB.D0.B8_.D0.BB.D0.B0.D0.B7.D1.8B.2C_.D0.B3.D1.80.D1.83.D0.B7.D0.B8.D0.BD.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.BC.D1.8F.D0.BD.D0.B5.2C_.D0.BA.D1.83.D1.80.D0.B4.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B1.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.81.D1.81.D0.B8.D1.80.D0.B8.D0.B9.D1.86.D1.8B._56-0" rel="dc:references"></span>. Хәҙерге Төркиәнең көнсығышында һәм көньяғында Көнбайыш Әрмәнстан<ref name="bararan428"><span class="citation">''Акопян Т. Х., Мелик-Башхян Ст. Т., Барсегян О. Х.''&#x20;Словарь топонимов Армении и прилегающих территорий&#x20;&#x3D;&#x20;Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան.&nbsp;— Ер.: Изд-во Ереванского университета, 1986.&nbsp;— Т.&nbsp;1.&nbsp;— С.&nbsp;428—430.&nbsp;— 992&nbsp;с.&nbsp;— 30 000 экз.</span><span class="citation"></span><span> </span></ref>, Кесе Әрмәнстан<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Klavicho/frametext4.htm Руи Гонсалес Де Клавихо "Дневник путешествия в Самарканд ко двору Тимура" часть 2 смотреть комментарии 273]</ref> һәм Әрмән Киликияһы<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.92._.D0.A1.D1.82.D0.B5.D0.BF.D0.B0.D0.BD.D0.B5.D0.BD.D0.BA.D0.BE.E2.80.941975.E2.80.94.E2.80.94124.E2.80.94132_59-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.92._.D0.A1.D1.82.D0.B5.D0.BF.D0.B0.D0.BD.D0.B5.D0.BD.D0.BA.D0.BE.E2.80.941975.E2.80.94.E2.80.94124.E2.80.94132-59|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[59]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.92._.D0.A1.D1.82.D0.B5.D0.BF.D0.B0.D0.BD.D0.B5.D0.BD.D0.BA.D0.BE.E2.80.941975.E2.80.94.E2.80.94124.E2.80.94132_59-0" rel="dc:references"></span> урынлашҡан була, уларҙың халҡы нигеҙҙә этник әрмәндәрҙән тора<ref>[http://books.google.ru/books?id=H0mfmdThGLAC&pg=PR7&lpg=PR7&dq=The+Treatment+of+Armenians+in+the+Ottoman+Empire,(also+known+as+%E2%80%9CBlue+Book%E2%80%9D).&source=bl&ots=GGufcy-vSe&sig=ncCL6nr-4Lg2e4xaZI_KxCBuf4E&hl=ru&ei=aZdbS64eg-_5BrjzsRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CB0Q6AEwBA#v=snippet&q=total%20victims&f=false «The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire » by JAMES VISCOUNT BRYCE, London, T. Fisher Unwin Ltd., 1916]</ref>.
 
Төрөк милләте барлыҡҡа килеү барышына б. э. I  быуатында Алтайҙа һәм Үҙәк Азия далаларында хасил булған төркөттәрҙең теле ҙур йоғонто яһай. Төрки элементтары Кесе Азияға һәм Балҡанға [[һундар]] килгәндән һуң,  IV быуат аҙағынан, үтеп инә башлай. Византия тарихсыһы Феофан Фракияла һәм [[Босфор]]<nowiki/>ҙа йәшәгән һундар тураһында яҙа<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9454_61-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9454-61|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[61]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9454_61-0" rel="dc:references"></span>. Ә В. А. Гордлевский төркиҙәрҙең Кесе Азияға аяҡ баҫыу мәлен VIII-X быуаттарға индерә, ошо осорҙа бында һалаш, ҡарлуҡ, ҡаңлы, [[ҡыпсаҡ]] төрки ҡәбиләләре килгән тип фараз итә<ref name="turktrud"><span class="citation">''Еремеев Д. ''</span></ref>.
 
530 йылда  Византия Анатолияға болғарҙарҙың бер өлөшөн индерә<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9455_63-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9455-63|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[63]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9455_63-0" rel="dc:references"></span>. 577 йылда император Юстиниан, 620 йылда император Ираклий Византия сиктәрен фарсыларҙан һаҡлар өсөн Көнсығыш Анатолияға авар яугирҙәрен урынлаштыра<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9456_64-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9456-64|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[64]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.9456_64-0" rel="dc:references"></span>. Ғәббәсиҙәр ошондай уҡ маҡсатта  Хөрәсән менән Урта Азиянан ислам динле төрки ҡәбиләләрен ҡабул итә.
52 юл:
 
=== Сәлжүктәр осоро. Бейлектәр ===
Сәлжүктәрҙең баҫып алыу осорона төркиҙәр Кесе Азияға төньяҡ-көнбайыштан, Балҡандан үтеп инә, улар араһында бәшнәктәр (IX -XI быуаттарҙа), уздар (XI быуатта), [[ҡыпсаҡтар]] (XI-XII быуаттарҙа) була. Византия уларҙы сик буйҙарына урынлаштыра<ref name="turktrud"><span class="citation">''Еремеев Д. ''</span></ref>.
 
Төрки ҡәбиләләренең Кесе Азияға күпләп инеүе XI быуатта башлана.  Сәлжүктәр артынан уғыҙҙар һәм төркмәндәр килә. Кесе Азияны баҫып алыуҙа ҡыныҡ, салғыр, әфшәр, ҡайы, ҡараман, байандыр һ. б. төрки ҡәбиләләре ҡатнаша. Айырыуса сәлжүк ырыуына ҡараған юлбашсылар етәкселегендәге ҡыныҡ ырыуы ҙур роль уйнай <ref><span class="citation">''Новичев А. Д.''&#x20;История Турции в 4-х томах. Т. 1. </span></ref>. 1071 йылда сәлжүк солтаны Алып-Арыҫлан Манцикерт эргәһендә  Византия императоры Роман IV Диогенды ҡыйрата һәм уның үҙен әсирлеккә ала. Был еңеү уғыҙ-төркмән ҡәбиләләренә Кесе Азияның төпкөлөнә үтеп инергә юл аса <ref name="АИ">[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2307.htm История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века.] М., «Восточная литература», 2002. </ref>.
 
 
 
Төрки ҡәбиләләренең Кесе Азияға күпләп инеүе XI быуатта башлана.  Сәлжүктәр артынан уғыҙҙар һәм төркмәндәр килә. Кесе Азияны баҫып алыуҙа ҡыныҡ, салғыр, әфшәр, ҡайы, ҡараман, байандыр һ. б. төрки ҡәбиләләре ҡатнаша. Айырыуса сәлжүк ырыуына ҡараған юлбашсылар етәкселегендәге ҡыныҡ ырыуы ҙур роль уйнай <ref name="ReferenceA"><span class="citation">''Новичев А. Д.''&#x20;История Турции в 4-х томах. Т. 1. </span></ref>. 1071 йылда сәлжүк солтаны Алып-Арыҫлан Манцикерт эргәһендә  Византия императоры Роман IV Диогенды ҡыйрата һәм уның үҙен әсирлеккә ала. Был еңеү уғыҙ-төркмән ҡәбиләләренә Кесе Азияның төпкөлөнә үтеп инергә юл аса <ref name="АИ">[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2307.htm История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века.] М., «Восточная литература», 2002. </ref>.
 
[[Файл:Anadolu_Beylikleri.png|мини|250x250пкс|Анатолиялағы төрөк бейлектәре картаһы]]
Юл 65 ⟶ 62:
 
=== Төрөк милләтенең барлыҡҡа килеү мәсьәләһе ===
[[Баскаков Николай Александрович|Н. А.]] [[Баскаков Николай Александрович|Баскаков]] фаразынса, төрөк милләте XIII быуат аҙағында ғына барлыҡҡа килә<ref><span class="citation">''[[Баскаков Николай Александрович|Баскаков Н. А.]]''&#x20;Тюркские языки.&nbsp;— М.: Издательство восточной литературы, 1960.&nbsp;— С.&nbsp;141.</span></ref>. А. Д. Новичев фекеренсә, был дата XV быуатҡа тап килә<ref><span classname="citationReferenceA">''Новичев А. Д.''&#x20;История Турции в 4-х томах. Т. 1. </span></ref>. Д. Е. Еремеев төрөк милләтенең формалашыуы тамамланыу осоро тип  XV быуаттың икенсе яртыһы —  XVI быуат башын атай<span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.94135_81-0" rel="dc:references">[[#cite_note-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.94135-81|<span class="mw-reflink-text"><nowiki>[81]</nowiki></span>]]</span><span class="mw-ref" id="cxcite_ref-.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B2.E2.80.941971.E2.80.94.E2.80.94135_81-0" rel="dc:references"></span>.
 
Хәҙерге төрөктәр ике төп компоненттан барлыҡҡа килгән: XI—XIII  быуаттарҙа Кесе Азиянан һәм Фарсынан килгән күсмә  [[Төрки халыҡтар|төрки]] ҡәбиләләренән  (нигеҙҙә [[Уғыҙ|уғыҙҙар]] һәм төркмәндәр) һәм ерле Кесе Азия халҡынан<ref name="Турки"><span class="citation">[http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/112/959.htm Турки (нация)].&#x20; БСЭ.&#x20;<small>[http://www.webcitation.org/65Bh7MOVe Архивировано из первоисточника 4 февраля 2012].</small></span><span class="citation"></span></ref>. 
 
 
 
 
Хәҙерге төрөктәр ике төп компоненттан барлыҡҡа килгән: XI—XIII  быуаттарҙа Кесе Азиянан һәм Фарсынан килгән күсмә  [[Төрки халыҡтар|төрки]] ҡәбиләләренән  (нигеҙҙә [[Уғыҙ|уғыҙҙаруғыҙ]]ҙар һәм төркмәндәр) һәм ерле Кесе Азия халҡынан<ref name="Турки"><span class="citation">[http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/112/959.htm Турки (нация)].&#x20; БСЭ.&#x20;<small>[http://www.webcitation.org/65Bh7MOVe Архивировано из первоисточника 4 февраля 2012].</small></span><span class="citation"></span></ref>. 
 
=== Ғосман осоро ===
Юл 80 ⟶ 73:
 
 XVIII быуатта Ғосман империяһында кризис башлана. 
 
 
 
 
 
=== Бойондороҡһоҙлоҡ өсөн һуғыш ===
Юл 99 ⟶ 88:
 
Община-ара көсөргәнеш үҫеүе арҡаһында Кипрҙа ҡораллы берләшмәләр — грек ЭОКА-һы (Кипрҙы азат итеү милли ойошмаһы) һәм Төрөк оборона ойошмаһы барлыҡҡа килә. Грецияла 1974 йылда хәрби хунта ойошторған түңкәрелеш һөҙөмтәһендә утрауҙа власҡа ЭОКА милләтселәре килә, был төрөк ғәскәрҙәренең Кипрға инеүенә һәм уларҙың төньяҡ менән төньяҡ-көнбайыш өлөштәрен оккупациялауға килтерә. Төрөк ғәскәрҙәре биләгән территорияла [[1983 йыл|1983]] йылда [[Төньяҡ Кипр Төрөк Республикаһы]] иғлан ителә.  
 
 
 
== Тел ==
Юл 110 ⟶ 97:
 
=== Ғосман теле ===
XX быуатҡа тиклем Ғосман империяһының әҙәби теле булып  ғосман теле һаналған, ул төрөк һөйләш теленән ныҡ айырылған (ғосман.<span> </span><span lang="ota">لسان عثمانى</span>&#x200E;, <span lang="ota-Latn">''lisân-ı Osmânî''</span><span lang="ota-Latn"></span>, [[Төрөк теле|төрөк.]] <span lang="tr" style="font-style: italic">Osmanlı Türkçesi, Osmanlıca</span>) һәм төрки телдәргә ҡараһа ла,  80—90 процентҡа ғәрәп һәм фарсы һүҙҙәренән торған. Иҫке ғосман теле үле сәлжүк теленең вариҫы булған.
 
Ғосман имләһе нигеҙенә [[ғәрәп яҙмаһы]] һалынған булған. 
 
 
 
 
 
=== Төрөк теле ===
Юл 140 ⟶ 123:
 
Антропологик йәһәттән төрөктәрҙең күбеһе урта диңгеҙ расаһына ҡарай.
 
 
 
== Мәҙәниәте ==
Юл 171 ⟶ 152:
 
Әлеге мәлдә эре төрөк диаспоралары элек Ғосман империяһы составына ингән илдәрҙә бар. Ғәрәп илдәрендә (Мәғриб илдәре, [[Мысыр]], [[Сүриә]], [[Ираҡ]]) төрөктәр дини баҫымға дусар ителмәһә лә, туған телде өйрәнеү һәм Төркиә менән мәҙәни бәйләнештә тороу йәһәтенән ныҡлы сикләү кисерә. 
 
 
 
=== Германиялағы төрөктәр ===
Юл 185 ⟶ 164:
 
== Әҙәбиәт ==
* <span class="citation" id="CITEREF.D0.95.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.B5.D0.B21971">''Еремеев Д. Е.''&#x20; [http://books.google.ru/books?ei=s3UJT_r7J43P4QTM4YXtAw&hl=ru&id=TrobAAAAMAAJ&dq=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0+%D0%BE%D0%BD%D0%BE+%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%BE+%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BA+%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8+%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B+%D0%B8%D0%BB%D0%B8+%D0%BA+%D0%B1%D0%B5%D0%B9%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%83+%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%2C&q=.#search_anchor Этногенез турок: (Происхождение и основные этапы этн. истории)].&nbsp;— М.: Наука, 1971.&nbsp;— 272&nbsp;с.</span>
* <span class="citation" id="CITEREF.D0.AD.D1.82.D0.BD.D0.BE.D0.B0.D1.82.D0.BB.D0.B0.D1.81_.D0.9A.D1.80.D0.B0.D1.81.D0.BD.D0.BE.D1.8F.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B3.D0.BE_.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.8F2008">[http://www.krskstate.ru/80/narod/etnoatlas/0/etno_id/98 Турки]&#x20;&#x2F;&#x2F;&#x20; // [http://www.krskstate.ru/80/narod/etnoatlas Этноатлас Красноярского края]&#x20;&#x2F;&#x20; / Совет администрации Красноярского края. Управление общественных связей ; гл. ред. Р. Г. Рафиков ; редкол.: В. П. Кривоногов, Р. Д. Цокаев.&nbsp;— 2-е изд., перераб. </span><span class="citation" id="CITEREF.D0.AD.D1.82.D0.BD.D0.BE.D0.B0.D1.82.D0.BB.D0.B0.D1.81_.D0.9A.D1.80.D0.B0.D1.81.D0.BD.D0.BE.D1.8F.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B3.D0.BE_.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.8F2008">и доп.&nbsp;— Красноярск: Платина (PLATINA), 2008.&nbsp;— 224&nbsp;с.&nbsp;— ISBN 978-5-98624-092-3.</span>
 
[[Категория:Урта диңгеҙ буйы тарихы]]
[[Категория:Германия халыҡтары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Төрөктәр» битенән алынған