|
''' Үтәғолов Зөбәй Төхвәт улы ''' ([[15 сентябрь]] [[1913]], [[Өфө губернаһы]], [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]], [[Баҡый (Белорет районы)|Баҡый]] ауылы — [[15 ғинуар]] [[1943]], Ростов өлкәһе, Дон ҡасабаһы.) — [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, Көньяҡ-көнбайыш фронтының 1-се гвардия армияһы 44-се гвардия уҡсылар дивизияһының 130-сы гвардия уҡсылар дивизияһы уҡсыһы, гвардия ҡыҙылармеецы, [[Советтар Союзы Геройы]] (1943).
== Тормош юлыБиографияһы ==
[[1913 йыл|1913 йылдың]]дың [[15 сентябрь|15 сентябрендә]] [[Өфө губернаһы]] [[Стәрлетамаҡ өйәҙе]] [[Баҡый (Белорет районы)|Баҡый]] ауылында крәҫтиән ғаиләһендә<ref name="Х" /> тыуған. [[Ишембай районы|Маҡар районының]] Маҡар ауылында икенсе баҫҡыс мәктәбендә уҡый (һуңынан белем усағы беренсе баҫҡыс мәктәп менән ҡушылып, Маҡар урта мәктәбе булып китә). Мәктәптән һуң [[Башҡорт дәүләт университеты|Башҡорт педагогия институтына]] уҡырға инә һәм унда Һәҙиә Дәүләтшина, Ғәлимов Сәләм, Хәниф Кәрим кеүек яҙыусылар, шағирҙам менән бергә белем ала. «Шоңҡар» әҙәби түңәрәгенең беренсе ҡарлуғасы<ref>[http://www.bashedu.ru/facbashfiljur/100-letiyu-bashkirskogo-poeta-zubaya-utyagulova-posvyashchaetsya 100-летию башкирского поэта Зубая Утягулова посвящается]</ref>. Институтты тамамлағас, [[Салауат районы]] [[Арҡауыл (Салауат районы)|Арҡауыл]] урта мәктәбенә башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы итеп ебәрелә. [[Бөйөк Ватан һуғышы]] башланыр алдынан уны Мәләүез районының Юлдаш урта мәктәбе директоры итеп күсерәләр<ref>«Земля салаватская, земля батыра», Уфа, «Гилем», 2010</ref>.
== Батырлығы ==
[[1942 йыл|1942 йылдың]]дың авгусында Мәләүез военкоматынан Ҡыҙыл Армияға алына, шул уҡ йылдың ноябренән башлап Көньяҡ-Көнбайыш фронтында хеҙмəт итə.
Ҡыҙылармеец Зөбәй Үтәғолов 1943 йылдың 15 ғинуарында Дон тимер юлы ҡасабаһы (хәҙер [[Ростов өлкәһе|Ростов өлкәһенең]]нең Тарасов районы, Красновка станцияһы) өсөн барған алыштарҙа айырылып айырылып тора. Тиңһеҙ алышта [[13 Советтар Союзы Геройы музейы|башҡа яугирҙар]] менән бергә батырҙарса һәләк була<ref name="ГСС" />. Красновка станцияһында туғандар ҡәберлегендә ерләнә<ref>{{ОБД Мемориал|261234088}}</ref>.
[[Советтар Союзы Геройы]] исеме 1943 йылдың 31 мартында бирелә.
* [[Белорет районы|Белоретта]] бюсы ҡуйылған.
* Красновка станцияһы перроны эргәһендә [[13 Советтар Союзы Геройы музейы|13 Герой һәйкәле]] тора.
* [[Мәскәү|Мәскәүҙә]]ҙә, Ҡораллы Көстәрҙең Үҙәк музейында «Красновканың 13 Геройы» стенды йыһазландырылған<ref>[http://www.podvigrasy.ru/mg/20080115/index_3.html Подвиг Тринадцати Героев Красновки].</ref>.
* Ишембай районының Маҡар мәктәбендә экспозиция бар<ref>[http://jamakar.ucoz.ru/index/kraevedenie/0-9 Персональный сайт. Краеведение].</ref>.
* Мәләүез районының Юлдаш урта мәктәбенә З. Т. Үтәғоловҡа иҫтәлекле таҡтаташ ҡуйылған<ref>[http://www.bash-rmbs.ru/hero/herosurb/alfavitnyj-ukazatel/u/412-utyagulovzt Утягулов Зубай Тухватович]</ref>.
| 