Математик: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"thumb|right|[[Эйлер, Леонард|Леонард Эйлер донъяла иң бөйөк матем…" исемле яңы бит булдырылған
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:Leonhard Euler 2.jpg|thumb|right|[[Эйлер, Леонард|Леонард Эйлер]] донъяла иң бөйөк математиктәрҙең береһе тип танылған]]
'''Матема́тик''' — [[ғалим]], [[математика|математика]] өлкәһендә белгес.
 
== Белем алыу ==
Математик профессияһы [[Высшее образование|юғары университет белемен]] талап итә. [[Математическое образование|Математик һөнәре]] буйынса әҙерләү ғәҙәттә университеттарҙың [[Математическое образование|махсус]] уҡыу бүлектәрендә алып барыла. СССР-ҙа был математик йәки механик-математик, физик-математик факультеттары ине<ref name=":0">{{Книга|автор = М. И. Башмаков|заглавие = Мир профессий. Человек - знаковая система|ответственный = |издание = |место = |издательство = Молодая гвардия|год = 1988|страницы = |страниц = |isbn = |часть = Математик|ссылка часть = http://genling.ru/books/item/f00/s00/z0000022/st058.shtml}}</ref>. Дипломлы математиктәр СССР-ҙа [[программист]]арпрограммистар, тармаҡ буйынса институттарҙың [[научный сотрудник|ғилми хеҙмәткәр]]ҙәре, [[преподаватель|преподавателдәр]] һ.б. булып эшләнеләр<ref>{{Книга|автор = Е. М. Дынькин|заглавие = Мир профессий. Человек - знаковая система|ответственный = |издание = |место = |издательство = Молодая гвардия|год = 1988|страницы = |страниц = |isbn = |часть = Математик (математический анализ и его приложения)|ссылка часть = http://genling.ru/books/item/f00/s00/z0000022/st059.shtml}}</ref>
 
== Наградалары һәм бүләктәре ==
Математиктәргә тапшырылған иң дәрәжәле ғилми премия, [[Филдс премияһы]] булып тора. 2002 йылдан алып математика өлкәһендәге ҙур ҡаҙаныштар өсөн йыл һайын [[Абель премия]]һыпремияһы тапшырыла. Математика буйынса [[Нобелевская премия|Нобель премияһы]] бирелмәй, ләкин ҡайһы бер математиктәргә (мәҫәлән, [[Канторович, Леонид Витальевич|Л. В. Канторович]]кәВитальевичкә йәки [[Нэш, Джон Форбс|Дж. Ф. Нэш]]ҡаФорбсҡа) был премия бирелде (шулай уҡ фәндең башҡа өлкәләрендә лә — йышыраҡ [[Премия по экономике памяти Альфреда Нобеля|иҡтисад]] өлкәһендә).
 
== Математиктәрҙең автобиографиялары ==
Бер нисә билдәле математик, ғүмерҙәрен ошо фәнгә бағышлауға уларҙы нимә мәжбүр иткәнен кешеләргә һөйләр өсөн, үҙҙәренең автобиографияһын яҙҙы. Был әҫәрҙәрҙә математик булыу нимәне аңлата икәне тураһында бына тигән хикәйәләр бар. Был исемлектә ҡайһы бер әҫәрҙәр автобиография түгел, ә математика темаһына һәм автобиографик элементтары булған математиктәрҙең тормошо тураһында эссе.
Несколько известных математиков написали автобиографии чтобы, среди прочего, рассказать публике что заставило их посвятить жизнь этой науке. Эти произведения содержат замечательные рассказы о том что значит быть математиком. Данный список содержит работы некоторые из которых являются не автобиографиями а, скорее, эссе на тему математики и жизни математиков с автобиографическими элементами.
* «СтраницыАвтобиографиянан автобиографиибиттәр» — [[Александров, Павел Сергеевич|П. С. Александров]];
* «ЯМин — математик» — [[Винер, Норберт|Норберт Винер]];
* «ОМинең моейтормошом жизнитураһында» — [[Кардано, Джероламо|Джероламо Кардано]];
* «ОМатематик профессиипрофессияһы математикатураһында», «Математика — наукафән иһәм профессия» — [[Колмогоров, Андрей Николаевич|А. Н. Колмогоров]];
* «МатематическаяМатематик смесьҡатышма» — [[Литлвуд, Джон Идензор|Джон Литлвуд]];
* «Автобиография» — [[Рассел, Бертран|Бертран Рассел]];
* «ПриключенияМатематик математикамажаралары» — [[Улам, Станислав|Станислав Улам]];
* «ЯМин хочуматематик бытьбулырға математикомтеләйем» — [[Халмош, Пол Ричард|Пол Халмош]];
* «[[Апология математика]]» — [[Харди, Годфри Харолд|Годфри Харди]]
* «ЖизнеописаниеЛев ЛьваСемёнович СемёновичаПонтрягиндың Понтрягина,үҙе математика, составленноеяҙған имтормошо самимтасуирламаһы. Рождения 1908, г. МоскваМәскәү ҡалаһы» — [[Понтрягин, Лев Семёнович|Л. С. Понтрягин]].
 
== Дөйөм мәҙәниәттә ==
== В массовой культуре ==
{{Main|Математиктәр популяр мәҙәниәттә}}
{{Main|Математики в популярной культуре}}
 
Математика тураһында иң бидәле фильмдәрҙең береһе — «Игры разума», Рон Ховардтың С. Назарҙың шул уҡ исемдәге китабы буйынса төшөргән, «Оскар» кинопремияһы алған биографик драмаһы. Фильм Нэш Джон Форбстың тормошо тураһында һөйләй. Был ғалим ғалимдар тураһындағы кеше яратмаусы кеше булараҡ стереотип күҙаллауға тулыһынса тап килә. Уның шәхесе гениаллек һәм аҡылһыҙлыҡ араһындағы бәйләнеш тураһында һөйләшеү башларға сәбәп булып тора{{sfn|Sklar|2012|loc=Kenneth Faulkner. The Mathematical Misanthrope and American Popular Culture|p=198-218}}.
Один из самых знаменитых фильмов о математике — оскароносная [[Фильм-биография|биографическая драма]] «[[Игры разума]]» ({{Lang-en|A Beautiful Mind}}) [[Ховард, Рон|Рона Ховарда]] по одноимённой книге [[Назар, Сильвия|С. Назар]], рассказывающая о жизни [[Нэш, Джон Форбс|Джона Форбса Нэша]]. Этот учёный прекрасно вписывается в [[Образ учёного в культуре|стереотипное представление об учёном]], как о [[Мизантропия|мизантропе]] и его личность даёт повод начать разговор о связи [[Гениальность|гениальности]] и [[Безумие|безумия]]{{sfn|Sklar|2012|loc=Kenneth Faulkner. The Mathematical Misanthrope and American Popular Culture|p=198-218}}.
Ғәҙәттә автор Эдуард Успенский «данлыҡлы математик» тип үҙенең балалар өсөн шиғырҙарының һәм китаптарының геройын — академик Ивановты атай. 1986 йылда китап буйынса режиссёр Попов Владимир Иванович Союзмультфильм студияһында мультфильм төшөрә.<ref>{{Cite web|url=http://mults.info/mults/?id=2218|title=Академик Иванов (Союзмультфильм, 1986 г.)|publisher=mults.info|accessdate=2016-06-08}}
 
«Знаменитым математиком» обычно называет героя своих детских стихов и книг — академика Иванова — автор [[Эдуард Успенский]]. В 1986 году по книге режиссёром [[Попов, Владимир Иванович (мультипликатор)|Владимиром Поповым]] на студии [[Союзмультфильм]] был снят мультфильм.<ref>{{Cite web|url=http://mults.info/mults/?id=2218|title=Академик Иванов (Союзмультфильм, 1986 г.)|publisher=mults.info|accessdate=2016-06-08}}
</ref>
 
== См.Шулай такжеуҡ ҡара ==
* [[Красота математики]]
* [[Вычислитель (профессия)|Вычислитель]]
 
== ПримечанияИҫкәрмәләр ==
{{ПримечанияИҫкәрмәләр|2}}
 
== ЛитератураӘҙәбиәт ==
* {{Книга|автор = [[А. Н. Колмогоров]]|заглавие = Математика — наука и профессия|ссылка = http://ilib.mccme.ru/djvu/bib-kvant/maths.htm|ответственный = |издание = |место = М.|издательство = Наука|год = 1988|страницы = |страниц = 288|серия = Библиотечка квант|isbn = 5-02-013879-7|тираж = 131 000|ref = Колмогоров}}
* {{Книга|автор = С. Н. Левиева, В. С. Шнейдеров, Виктор Васильевич Шапкин|заглавие = Мир профессий. Человек - знаковая система|ответственный = |издание = |место = |издательство = Молодая гвардия|год = 1988|страницы = |страниц = 352|isbn = |серия = Мир профессий|ссылка = http://genling.ru/books/item/f00/s00/z0000022/}}
Юл 46 ⟶ 45:
* {{ВТ-ЭСБЕ|Математика}}
 
== СсылкиҺылтанмалар ==
* [http://www.mscs.dal.ca/~dilcher/collwks.html Список известных математиков и статистиков]{{ref-en}}
 
{{math-stub}}
 
[[Категория:МатематикиМатематиктәр|*]]
[[Категория:МатематическоеМатематик сообществоберләшмә]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Математик» битенән алынған