Башҡортостан мосолмандары Диниә назараты: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
40 юл:
 
== Тарихы ==
{{Викитека|:ru:Постановление 3-го Курултая Башкурдистана по религиозным вопросам|Постановление3-сө УчредительногоБөтә КурултаяБашҡорт Башкурдистана<brойоштороу />ҡоролтайының подини религиозныммәсьәләләр вопросамбуйынса ҡарары}}
1917 йылдың 8 декабренән 20 декабренә тиклем [[Ырымбур]]ҙа үткән [[Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары|III Бөтә башҡорт съезында]] диндең дәүләттән айырылыуы һәм бөтөн диндәрҙең дә тиң хоҡуҡлығы тураһындағы 12-се һанлы постановление раҫланды. Унда «[[Башҡортостан автономияһы]]ның [[Башҡортостан мосолмандары диниә назараты|диниә назараты]], автономлы булараҡ, үҙенең мөмкинлектәренән сығып, дини һәм дини-мәҙәни һәм ағартыу учреждениелары (мәктәптәр, мәҙрәсәләр, китапханалар һ.б.) асырға хоҡуҡлы, тип белдерелгән»<ref>{{статья
|автор = [[Юнысова Айһылыу Билал ҡыҙы|Юнусова А. Б.]]
|заглавие = К истории Духовного управления мусульман Республики Башкортостан
|ссылка = http://www.tataroved.ru/publicat/mir_isl.pdf
|язык =
|издание = Мир Ислама
|тип =
|год = 1999
|том =
|номер = 1/2
|страницы = 149—162
|doi =
|issn =
}}</ref>. Һәр кантонда [[ҡазый]]ҙар һайлана. 1924 йылда Мосолмандарҙың Диниә Назараты ''Автономиялы Башҡорт ССР-ы мосолмандарының үҙәк диниә назараты'' (ЦДУМ БАССР) тип атала башлай. 1926 йылда БАССР ЦДУМ ҡарамағында 700 яҡын мәсет, шул иҫәптән [[Татар Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|Татар АССР-ы]] [[Ар кантоны]]на ҡараған 9 мосолман мәхәлләһе<ref>Хәҙерге [[Минзәлә районы|Татарстандың Минзәлә районы]]</ref>, ә 1935 йылда — 300 ҡараған<ref>{{книга
| автор = Валеева М. Г.
| заглавие = Духовное управление мусульман Республики Башкортостан. // Башкортостан: краткая энциклопедия
| ссылка =
| ответственный =
| место = Уфа
| издательство = Башкирская энциклопедия
| год = 1996
| том =
| страниц = 672
| страницы = 264
| isbn = 5-88185-001-7
| ref =
}}</ref>.
[[Файл:Хакимия.jpg|thumb|200px|[[Хакимиә|Өфө 4-се йәмиғ мәсете]]. Манаралары 1939 йылда ҡолатылған]]
1920—1930 йылдарҙа, СССР-ҙың башҡа райондарындағы кеүек, Башҡорт АССР-ында ла дин менән көрәш йәйелдерелгән. Был көрәш мәсеттәрҙе емереү, дини уҡыу йорттарын ябыу, динлеләр араһында яңы байрамдар һәм традициялар индереүҙән ғибарәт булған. Сағыштырыу өсөн: әгәр 1927 йылда 2414 мәсет булһа, 1934 йылда — 323, ә 1940 йылда республикала ни бары 12 мәсет ҡалған булған. Мосолман руханиҙарының бер өлөшө репрессияға дусар ителгән. [[Бөйөк Ватан һуғышы]] йылдарында ғына репрессиялар йомшарған.
 
1980 йылдарҙа республикала ябылған мәсеттәр яңынан тергеҙелә һәм яңылары төҙөлә, мосолман уҡыу йорттары асыла. 1990 йылда Өфөгә мосолмандар съезы саҡырыла. 1992 йылда Башҡортостан мосолмандары диниә назараты ойошторола.
 
== Мөфтөйҙәр ==