Зәйтүн майы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ләйсән (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
4 юл:
Греция, Италия һәм Испанияла милли ризыҡҡа һанала. Антик замандарҙан бирле урта диңгеҙ диетаһының айырылмаҫ бер өлөшө. Уның менән ҡорамдарҙы һәм мәсеттәрҙе таҙарталар. Шулай уҡ христиан һәм иудей диндәренең йолаларын үтәгәндә лә ҡулланалар.
Зәйтүн ағасы ҡырағай хәлдә Урта диңгеҙҙән төньяҡ-көнсығышҡа табан, Кесе Азияғаса осрай. Ҡасан һәм ҡайҙа иң башлап баҡса ағасына әйләндереүҙәре бәхәсле һорау. Әммә миноя цивилизацияһының сәскә атауы уның менән бәйле икәне мәғлүм[2]. Крит утрауында табылған зәйтүн майы өсөн махсус һауыттар (прото-амфоралар) беҙҙең эраға тиклем 4-се меңйыллыҡ уртаһына ҡарай.
13 юл:
== Таралыу даирәһе ==
2010 йылда донъя буйынса зәйтүн майының 44 % -ы Испанияла, күберәген — Андалусияның көньяҡ провинцияһында етештерелә [6].« Мин һинең мөғжизәңде беләм, зәйтүн, һин донъя өсөн ерҙең ҡанын һурып сығараһың», — тип яҙған ине испан шағиры Федерико Гарсия Лорка. Италия үҙ етештергән майҙың төп өлөшөн үҙе тотона, шулай уҡ башҡа илдәрҙән дә һатып ала. Греция — зәйтүн майын етештереүсе өс илдең береһе һанала. Гректар уны итальян һәм испандарға ҡарата күберәк ҡуллана —кеше башына йылына 20 литр[7]. Европанан тыш, зәйтүн майын Сирия һәм Марокко етештерә[8].
Зәйтүн майы буйынса Халыҡ-ара кәңәшмәнең (IOC) Мадридтағы штаб-квартираһы етештерелгәән бөтә майҙың 95 %-ын контролдә тота[9]. Был ойошма Евросоюз ярҙамында бөтә донъя буйынса майҙың был төрөн популяризациялау менән шөғөлләнә, шуға күрә Европанан тыш башҡа илдәрҙә был аҙыҡты ҡулланыу даирәһе үҫә бара. Донъя буйынса зәйтүн майын етештереү һәм ҡулланыу статистикаһы түбәндәге таблицала күрһәтелгән:
Ил Етештереү, % (2005[10]) Ҡулланыу, % (2005[10]) Уртаса 1 кешегә йылына, кг[11]
Испания 36 20 13,62
Италия 25 30 12,35
Греция 18 9 23,7
Турция 5 2 1,2
Сирия 4 3 6
Тунис 8 2 9,1
Марокко 3 2 1,8
Португалия 1 2 7,1
США 8 0,56
Франция 4 1,34
Етештереү
Зәйтүн ағасы яҡынса 500 йыл, хатта ҡайһы берҙәре 1500 йыл һәм унан да оҙағыраҡ йәшәй. Иерусалимдағы Зәйтүн тауындағы ағастарҙың ғүмере 2000 йылдан артығыраҡ икәне билдәле[12].
== Иҫкәрмәләр ==
| |||